Y anında Gənclər Fondu tərəfindən qismən maliyyələşdirilən
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şahin Xəlilli, filologiya elmləri doktoru
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 7 inandırıcı idi ki, onun seçdiyi sahənin bacarıqlı tədqiqatçısı- alimi olduğuna heç kimdə Ģübhə qalmamıĢdı. O vaxtdan bəri çox sular axıb, çox illər keçib. Bu müddətdə ġəhla Nağıyeva neçə-neçə ingilis və Amerika Ģairinin poetik dünyasından seçmə nümunələri mətbuatda, onun böyük bir hissəsini isə Xəzər Universitetinin buraxdığı ―Poetik tərcümələr‖ toplusunda nəĢr etdirmiĢdir. Bir vacib məqamı da qeyd etmək yerinə düĢər ki, ġəhla xanım həm də Azərbaycan Ģairlərinin Ģeirlərini ingilis dilinə tərcümə etmək sahəsində xeyli iĢ görmüĢdür. Poeziyamızın uzaq ünvanlarda, xüsusilə Amerika BirləĢmiĢ ġtatlarında tanınması iĢində onun xidmətlərini yalnız alqıĢlamaq olar. ġəhla xanım bir neçə il əvvəl ABġ-ın ġimali Karolina Ģtatındakı ġərqi Karolina Universitetində uzunmüddətli elmi ezamiyyətdə olmuĢ, poeziya tərcüməsi sahəsində tədqiqat aparmıĢ, amerikalı həmkarları ilə əməkdaĢlıq təcrübəsi keçmiĢdir. Bütün yuxarıda qeyd olunanlar ġ.Nağıyevanın bədii tərcümənin, xüsusən poeziya tərcüməsinin ayrı-ayrı problemlərinə həsr olunan bu kitabında öz əksini tapmıĢ, onun bu sahədə nəzəri və praktik bilgilərinin toplusuna çevrilmiĢdir. Sözdən sözə, yazıdan yazıya püxtələĢən, tədqiqatçı alim axtarıĢının sorağında Azərbaycan bədii söz sənətinin ingilis dilinə tərcümələri haqqında tənqidi düĢüncələrini, xüsusilə nəzəri ədəbiyyat əsasında tərcümə məsələlərinə, nəzəriyyəsinə və praktik tərcümə materiallarına dair elmi ümumiləĢdirmələr aparan müəllifin kitabı bu sahədə uğurlu addım sayıla bilər. Doğrudur, kitabda müəyyən mübahisə və müzakirə doğuracaq fikir və mülahizələr də var. Arzu edirik ki, ġəhla xanım onun yazılarına, yaxud indi uğurla yola çıxan yeni kitabındakı bəzi müddəlara müəyyən iradların tutulacağından çəkinməsin. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 8 8 Bunu bir də ona görə deyirəm ki, bizim tədqiqatçı həmkarımız poeziyanın, Ģeirin özü qədər zərif, kövrəkdir. Unutmaq olmaz ki, deyilən hər söz, hər təklif gələcəkdə bu iĢin daha böyük uğuruna yardımçı ola bilər. Ürəyimdən keçən bir fikri də burada qeyd etməyi lazım bildim. Bu yazını yazanda mənə elə gəldi ki, doğma Azərbaycan türkcəsi qədər ingilis dilinin gizlinlərinə, zənginliklərinə bələd olmaq üçün çox mütaliə etmək ġəhla xanımın alnına yazılmıĢdır. O, sözün incə çalarlarını sevə- sevə öyrənib onlardan nəinki elmi axtarıĢ və tərcümələrində, həm də tələbələr qarĢısında oxuduğu mühazirələrdə səxavətlə istifadə edir və mən bunun da Ģahidiyəm. Bu keyfiyyəti onun nəĢrə məsləhət bildiyim bu kitabında da açıq-aydın görmək mümkündür. Deyirlər ki, adekvat tərcümə, orijinal mətnə uyğun, yaxud ona bərabər kontekstin, ideya-bədii fikir yükünün ―köçürülməsi‖nə bənzəyir. Və belə bir tərcümədə mütərcim tərcümə etdiyi dildə idiomların, sinonomikanın, söz oyununun, mətnaltı mənanın, onun axıcılığının, bu və ya digər dövrdə yazılan əsərin üslub və ahənginin, orijinal mətn müəllifinin yaradıcılıq dəst-xəttinin və məqsədinin qorunub saxlanılmasında ―əsgəri xidmət borcu‖nu yerinə yetirməlidir. Kitabın müəllifi istər praktik tərcümələrində, istərsə də nəzəri mülahizələrində bu borcu ləyaqətlə yerinə yetirməyə çalıĢır və buna nail olur. Tərcümə iĢinin nə qədər ağır, məsuliyyətli və usandırıcı olduğunu nəzərə alsaq, belə bir iĢin poeziyanın peĢəkarları üçün ən böyük əyləncə və ürək ―rahatlığı‖ olduğunu da söyləmək kiməsə qəribə görünə bilər. Üstəlik, poeziyanı tərcümə edə-edə onun haqqında kitab yazmaq isə bir ömürdə www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 9 iki ömrü yaĢamağa bərabərdir. Ona görə də tərcümə etməkdən və tərcümənin problemlərinə dair elmi axtarıĢlar apararkən rahatlıqla narahatlığın qoĢa yolunda cəsarətə daha çox güvənən ġəhla xanım Nağıyevaya yeni yaradıcılıq uğurları diləyirəm. Şahin Xəlilli, filologiya elmləri doktoru www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 10 10 Giriş Biz bəĢər tarixində misli görünməmiĢ bir fenomenin – ümumdünya sivilizasiyasının təĢəkkül tapdığı və formalaĢdığı bir dövrdə yaĢayırıq. Bu və ya digər xalqın həyatında az-çox əhəmiyyətə malik elə bir hadisə yoxdur ki, onun əks-sədası bütün dünyada səslənməsin. Dünya xalqlarının bu cür yaxınlaĢmasının ilkin Ģərti və hərəkətverici qüvvəsi xalqlar arasında həmiĢə mövcud olmuĢ, bu gün həyatımızın ən vacib atributlarından birinə çevrilmiĢ mədəni əlaqələrdir. Paradoksal hal olsa da, lakin bu da bir həqiqətdir ki, hər bir xalq öz varlığını, özümlülüyünü yalnız baĢqa xalqlarla qarĢılıqlı əlaqələrdə, qarĢılıqlı mədəni təsirlərin fonunda və kontekstində təsdiq edir. Xalqların ədəbi əlaqələrinin baĢlıca forması tərcümədir. Məsələ burasındadır ki, digər incəsənət növləri arasında ən zəngin ifadə vasitələrinə malik, deməli, bu və ya digər Ģəxs və ya xalqla bağlı məlumatı və həqiqəti hərtərəfli təcəssüm etməyə qadir olan ədəbiyyat – söz sənəti – eyni zamanda ən qapalı incəsənət növüdür. Belə ki, musiqinin, rəngkarlığın, rəqsin, arxitekturanın dili bütün xalqlar üçün eynidir, amma ədəbi nümunə digər dilə çevrilməsə, onun ifadə etdiyi estetik dəyərləri həmin dilin daĢıyıcısı olan oxucuya çatdırmaq mümkün deyil. Təsadüfi deyil ki, müxtəlif dövrlərdə, müxtəlif alim və filosoflar tərcümə iĢinə yüksək qiymət vermiĢ, mədəni əlaqələrin inkiĢafında onun əvəzsiz rolunu qeyd etmiĢlər. Bu manada tərcüməni ―bəĢəriyyət tarixində xalqları bir – birinə bağlayan mənəvi körpü‖ adlandıranlar yanılmırlar(37). Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|