Y anında Gənclər Fondu tərəfindən qismən maliyyələşdirilən
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 17 M.Houtsuman, S.Vilson, Q.Dorab, A.Ġ.Arberri, Y.Ripka, M.V.Medonald, Ç.Çarlz və baĢqaları ingilis nizamĢünaslığının inkiĢafına təkan vermiĢ, bu barədə müəyyən fikirlər söyləmiĢlər. ġairin ―Leyli və Məcnun‖ əsəri dörd dəfə ingilis dilinə tərcümə olunmuĢdur (46). Nizamidən sonra ingilis tədqiqatçılarının daha çox müraciət etdiyi Ģairlərdən biri Məhəmməd Füzuli olmuĢdur. ġairin ingilis ĢərqĢünaslığında öyrənilməsi tarixindən ilk dəfə görkəmli rus alimi A.Krımski danıĢmıĢdır (96, 132). Sonralar B.Çobanzadə (16, 76), H.Araslı (7, 7; 5; 6,10-12), Ġ.Babayev (11, 32), R.Azadə (87, 40-42), M.Quluzadə (47, 97-98), F. Qasımzadə (45,9), L.Əliyeva (24, 18) və baĢqaları bu və ya digər dərəcədə Füzulinin əsərlərinin ingilis dilinə tərcüməsi problemlərinə toxunmuĢ, ingilis ədəbiyyatĢünaslığının bu sahədəki uğurlarından və nöqsanlarından bəhs etmiĢlər. Ingilis ĢərqĢünası Gibb Füzulinin bir sıra əsərlərini ingilis dilinə çevirərək ―Osmanlı ədəbiyyatı tarixi‖ əsərinə daxil etmiĢdir (68, III – VI) ―Bunlar Füzuli Ģerinin ingilis dilinə ən yaxĢı elmi və bədii tərcümələri hesab olunur‖ (52, 18). Bununla yanaĢı ―Leyli və Məcnun‖ poemasının 1970-ci ildə türk Ģairi Sofi Nuri tərəfindən edilmiĢ tərcüməsi bütün tədqiqatçıların diqqətini cəlb etmiĢ və onun ədəbi- bədii keyfiyyətləri yüksək qiymətləndirilmiĢdir. S.Nurinin tərcüməsi Füzulinin ―Leyli və Məcnun‖ əsərinin ingilis dilində ilk tam nəĢri hesab olunur‖ (53). Həmin dövrdə Azərbaycan Ģairi Qazi Bürhanəddinin bir sıra əsərləri də ingilis dilinə tərcümə olunmuĢdur. Gibb ―Osmanlı ədəbiyyatı tarixi‖ əsərinin birinci cildində Qazi Bürhanəddindən bəhs etmiĢdir. Gibb Ģairin divanını tədqiq www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 18 18 etmiĢ və bu mövzu ilə bağlı ən etibarlı mənbələrlə tanıĢ olmuĢdur. Eyni zamanda Gibb Qazi Bürhanəddinin altı qəzəlini, səkkiz rübaisini və doqquz tuyuğunu ingilis dilinə çevirmiĢdir. Görkəmli Azərbaycan Ģairi Ġmadəddin Nəsiminin əsərləri də ingilis alimlərinin diqqətini cəlb etmiĢdir. Katlin Burill Nəsiminin rübailərinə dair dəyərli monoqrafiya yazmıĢ və eyni zamanda onun rübailərini tərcümə etmiĢdir. Doktorluq dərəcəsi almaq üçün təqdim olunan bu əsər 1964-cü ildə Kembric universitetində müdafiə edilımiĢ, 1972-ci ildə kitab Ģəklində buraxılmıĢdır. Bu kitab Nəsimi əsərlərinin ingilis dilinə ilk tərcüməsi hesab olunur. Bütün bunlarla yanaĢı müxtəlif illərdə Sahib Təbrizi, Fələki ġirvani, M.P.Vaqif, M.ġ.Vazeh və s. kimi klassik Azərbaycan Ģairlərinin ayrı-ayrı əsərləri və ya bu əsərlərdən parçalar ingilis dilinə tərcümə edilmiĢdir. Klassik ədəbi abidəmiz olan ―Kitabi-Dədə Qorqud‖ dastanının ingilis dilinə tərcüməsinə ötən əsrin 60-cı illərindən sonra baĢlanmıĢ, dastanın bir neçə tərcümə variantı meydana çıxmıĢdır. Müasir Azərbaycan poeziyası nümunələri də hələ sovet dönəmində tez-tez ingilis tərcüməçilərinin diqqətini cəlb etmiĢdir. AĢıq Ələsgərin, S.Vurğunun, R.Rzanın və baĢqalarının əsərlərinin ingilis dilinə o vaxtkı tərcümələri bu cəhətdən maraqlıdır. Sovet dövründə Moskvada dörd dildə (o cümlədən ingilis dilində də) nəĢr olunan ―Sovet ədəbiyyatı‖ (Soviet literature) jurnalının 1969-cu il dekabr nömrəsinin tamamilə Azərbaycan ədəbiyyatına həsr olunmsını o dövrdə ədəbiyyatımızın www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 19 öyrənilməsi və təbliği sahəsində kiçik addım hesab etmək olar. Ötən əsrin 70-ci illərinin əvvəllərində Moskvadakı ―Proqress‖ nəĢriyyatı tərəfindən ingilscə buraxılmiĢ ―Azərbaycan poeziyası antologiyası‖ isə bu sahədə daha bir uğurlu addım sayıla bilər. Kitabda həm klassik Ģairlərimizin əsərərinə, həm də müasir poeziya nümunələrinə geniĢ yer verilmiĢdir. Bütün bunlar sübut edir ki, Azərbaycan poeziyası ingilis tədqiqatçıları və tərcüməçilərinin diqqətini həmiĢə cəlb etmiĢdir. Uzun illər ABġ-ın Pensilvaniya universitetinin ingilis dilində buraxdığı ―Ədəbiyyat‖ (Edebiyat) jurnalı da Ģərq ədəbiyyatına, o cümlədən Azərbaycan ədəbiyyatına geniĢ yer vermiĢdir. Maraqlıdır ki, bu jurnalda ədəbi nümunələrimiz birbaĢa Azərbaycan dilindən ingilis dilinə tərcümə olunmuĢdur. Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan sonra bütün sahələrdə olduğu kimi ədəbi nümunələrimizin xarici dillərə, o cümlədən ingilis dilinə tərcüməsi sahəsində də mühüm addımlar atılmıĢ, yeni və daha keyfiyyətli tərcümə nümunələri iĢıq üzü görmüĢdür. Bu illərdə artıq, demək olar ki, əksər tərcümələr sovet dönəmindən fərqli olaraq birbaĢa orijinaldan edilmiĢdir. Bu sahəyə dövlət səviyyəsində qayğı göstərilməsi, dünya ədəbiyyatının ən yaxĢı nümunələrinin Azərbaycan dilinə yenidən tərcümə olunub nəĢr edilməsinə dair fərman və sərəncamların imzalanması, müasir dövrün tələblərinə uyğun olaraq tərcüməçi kadrların yetiĢdirilməsinə xüsusi diqqət yetirilməsi və s. kimi tədbirlər tərcümə iĢinin əhəmiyyətinə qayğı və diqqətdən xəbər verir. Təsadüfi deyildir ki, indi xarici dillərə, eləcə də xarici dillərdən Azərbaycan dilinə Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|