Yakîn, öncelikle epistemolojik bir kavramdır ve hiçbir kuşku taşımayan kesin bil
Yüklə 1,14 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3. İlme’l-Yakîn, Aynel-Yakîn ve Hakke’l-Yakîn Tamlamaların Kur’an’daki ve Tasavvuftaki Anlamları
64 / Doç. Dr. Kadir POLATER EKEV AKADEMİ DERGİSİ bizim emrimizle doğru yola ileten önderler yetiştirmiştik. Onlar, bizim âyetlerimize kesin bir şekilde inanıyorlardı.” (Secde, 32/24). 3. İlme’l-Yakîn, Aynel-Yakîn ve Hakke’l-Yakîn Tamlamaların Kur’an’daki ve Tasavvuftaki Anlamları Sözü geçen bu üç tamlamanın sonradan kazandığı ıstılahî anlamlarla Kur’an’daki anlamlarının bir karşılaştırmasını yapabilmek için önce bunların Kur’an’daki anlamları üzerinde durmak düşüncesindeyiz. a. İlmel yakîn
duyarlar; tevekkül ederler (Enfâl, 8/2). Sabırlı olurlar (Secde, 32/24). Çünkü, rızkın (Hûd, 11/6), hayrın ulaşmasının, zarar ve şerlerin uzaklaşmasının hakikatte Allah’a ait olduğuna (Yûnus, 10/107; Fâtır, 35/2) kesin olarak inanırlar. Tüm kemâl sıfatlara sahip olanın, sadece Allah olduğuna yakînen inanan kimse (Haşr, 59/22-23), kendi nihayetsiz noksanlarının farkına varır. Üzerindeki nimetlerin, O’nun ihsanı olduğunu (Nahl, 16/53) bilir ve böylece insanlara karşı kibirlenmez. Buna göre, çokla öğünme ve gururlanmayı terk etmeyenler yakîn ehli kimseler olamazlar. İbn Kayyim, hayırlı fiillerin özünü, kalp amellerinin (iyi karakterin) oluşturduğunu, bunların özünü de yakînin oluşturduğunu söyler (İbn Kayyim, II, 374). Gazzâlî; yakîni bir ağaca, kulun Rabbi karşısında duyduğu haya, havf, tevazu ve tevekkül gibi huyları o ağacın dallarına, itaat ve ibadetleri de o dallardaki meyvelere benzetir (Gazzâlî, t.y:I, 74). İbn Kayyim de ceset için ruhun önemli olması gibi, iman için de yakînin önemli olduğunu söyler (İbn Kayyim, 1996: II, 234). Şu âyet ise Allah yolunda sabrın yakînle ilişkisini belirtmekle birlikte, sabır gösterenlerin bu yolda insanlara önder olacaklarını bildirir: “Onların içinden, sabrettikleri zaman bizim emrimizle doğru yola ileten önderler yetiştirmiştik. Onlar, bizim âyetlerimize kesin bir şekilde inanıyorlardı.” (Secde, 32/24). 3. İlme’l-Yakîn, Aynel-Yakîn ve Hakke’l-Yakîn Tamlamaların Kur’an’daki ve Tasavvuftaki Anlamları Sözü geçen bu üç tamlamanın sonradan kazandığı ıstılahî anlamlarla Kur’an’daki anlamlarının bir karşılaştırmasını yapabilmek için önce bunların Kur’an’daki anlamları üzerinde durmak düşüncesindeyiz.ُ a. İlmel yakîn (نيقيلاُ ملع): Bu tamlama, Tekâsür suresinin şu âyeti içinde yer almaktadır: ُِنيِقَيْلٱُ َمْلِعُ َنو مَلْعَتُ ْوَلَُّلََك (Öyle değil, ilme’l-
Buradaki ilme’l-yakîn terkibinde el- emr (رملأا) kelimesi mahzuf olup yakîn (ُِنيِقَيْلٱ) kelimesi onun sıfatıdır. İlmُ (ملع) kelimesi, ta’lemûn (َُنو مَلْعَت) kelimesine âit bir mefulü Bu tamlama, Tekâsür suresinin şu âyeti içinde yer almak- tadır:
duyarlar; tevekkül ederler (Enfâl, 8/2). Sabırlı olurlar (Secde, 32/24). Çünkü, rızkın (Hûd, 11/6), hayrın ulaşmasının, zarar ve şerlerin uzaklaşmasının hakikatte Allah’a ait olduğuna (Yûnus, 10/107; Fâtır, 35/2) kesin olarak inanırlar. Tüm kemâl sıfatlara sahip olanın, sadece Allah olduğuna yakînen inanan kimse (Haşr, 59/22-23), kendi nihayetsiz noksanlarının farkına varır. Üzerindeki nimetlerin, O’nun ihsanı olduğunu (Nahl, 16/53) bilir ve böylece insanlara karşı kibirlenmez. Buna göre, çokla öğünme ve gururlanmayı terk etmeyenler yakîn ehli kimseler olamazlar. İbn Kayyim, hayırlı fiillerin özünü, kalp amellerinin (iyi karakterin) oluşturduğunu, bunların özünü de yakînin oluşturduğunu söyler (İbn Kayyim, II, 374). Gazzâlî; yakîni bir ağaca, kulun Rabbi karşısında duyduğu haya, havf, tevazu ve tevekkül gibi huyları o ağacın dallarına, itaat ve ibadetleri de o dallardaki meyvelere benzetir (Gazzâlî, t.y:I, 74). İbn Kayyim de ceset için ruhun önemli olması gibi, iman için de yakînin önemli olduğunu söyler (İbn Kayyim, 1996: II, 234). Şu âyet ise Allah yolunda sabrın yakînle ilişkisini belirtmekle birlikte, sabır gösterenlerin bu yolda insanlara önder olacaklarını bildirir: “Onların içinden, sabrettikleri zaman bizim emrimizle doğru yola ileten önderler yetiştirmiştik. Onlar, bizim âyetlerimize kesin bir şekilde inanıyorlardı.” (Secde, 32/24). 3. İlme’l-Yakîn, Aynel-Yakîn ve Hakke’l-Yakîn Tamlamaların Kur’an’daki ve Tasavvuftaki Anlamları Sözü geçen bu üç tamlamanın sonradan kazandığı ıstılahî anlamlarla Kur’an’daki anlamlarının bir karşılaştırmasını yapabilmek için önce bunların Kur’an’daki anlamları üzerinde durmak düşüncesindeyiz.ُ a. İlmel yakîn (نيقيلاُ ملع): Bu tamlama, Tekâsür suresinin şu âyeti içinde yer almaktadır: ُِنيِقَيْلٱُ َمْلِعُ َنو مَلْعَتُ ْوَلَُّلََك (Öyle değil, ilme’l-
Buradaki ilme’l-yakîn terkibinde el- emr (رملأا) kelimesi mahzuf olup yakîn (ُِنيِقَيْلٱ) kelimesi onun sıfatıdır. İlmُ (ملع) kelimesi, ta’lemûn (َُنو مَلْعَت) kelimesine âit bir mefulü (Öyle değil, ilme’l-yakîn bilseniz) (Tekâsür, 2/5).
Buradaki ilme’l-yakîn terkibinde el-emr
duyarlar; tevekkül ederler (Enfâl, 8/2). Sabırlı olurlar (Secde, 32/24). Çünkü, rızkın (Hûd, 11/6), hayrın ulaşmasının, zarar ve şerlerin uzaklaşmasının hakikatte Allah’a ait olduğuna (Yûnus, 10/107; Fâtır, 35/2) kesin olarak inanırlar. Tüm kemâl sıfatlara sahip olanın, sadece Allah olduğuna yakînen inanan kimse (Haşr, 59/22-23), kendi nihayetsiz noksanlarının farkına varır. Üzerindeki nimetlerin, O’nun ihsanı olduğunu (Nahl, 16/53) bilir ve böylece insanlara karşı kibirlenmez. Buna göre, çokla öğünme ve gururlanmayı terk etmeyenler yakîn ehli kimseler olamazlar. İbn Kayyim, hayırlı fiillerin özünü, kalp amellerinin (iyi karakterin) oluşturduğunu, bunların özünü de yakînin oluşturduğunu söyler (İbn Kayyim, II, 374). Gazzâlî; yakîni bir ağaca, kulun Rabbi karşısında duyduğu haya, havf, tevazu ve tevekkül gibi huyları o ağacın dallarına, itaat ve ibadetleri de o dallardaki meyvelere benzetir (Gazzâlî, t.y:I, 74). İbn Kayyim de ceset için ruhun önemli olması gibi, iman için de yakînin önemli olduğunu söyler (İbn Kayyim, 1996: II, 234). Şu âyet ise Allah yolunda sabrın yakînle ilişkisini belirtmekle birlikte, sabır gösterenlerin bu yolda insanlara önder olacaklarını bildirir: “Onların içinden, sabrettikleri zaman bizim emrimizle doğru yola ileten önderler yetiştirmiştik. Onlar, bizim âyetlerimize kesin bir şekilde inanıyorlardı.” (Secde, 32/24). 3. İlme’l-Yakîn, Aynel-Yakîn ve Hakke’l-Yakîn Tamlamaların Kur’an’daki ve Tasavvuftaki Anlamları Sözü geçen bu üç tamlamanın sonradan kazandığı ıstılahî anlamlarla Kur’an’daki anlamlarının bir karşılaştırmasını yapabilmek için önce bunların Kur’an’daki anlamları üzerinde durmak düşüncesindeyiz.ُ a. İlmel yakîn (نيقيلاُ ملع): Bu tamlama, Tekâsür suresinin şu âyeti içinde yer almaktadır: ُِنيِقَيْلٱُ َمْلِعُ َنو مَلْعَتُ ْوَلَُّلََك (Öyle değil, ilme’l-
Buradaki ilme’l-yakîn terkibinde el- emr (رملأا) kelimesi mahzuf olup yakîn (ُِنيِقَيْلٱ) kelimesi onun sıfatıdır. İlmُ (ملع) kelimesi, ta’lemûn (َُنو مَلْعَت) kelimesine âit bir mefulü kelimesi mahzuf olup yakîn
duyarlar; tevekkül ederler (Enfâl, 8/2). Sabırlı olurlar (Secde, 32/24). Çünkü, rızkın (Hûd, 11/6), hayrın ulaşmasının, zarar ve şerlerin uzaklaşmasının hakikatte Allah’a ait olduğuna (Yûnus, 10/107; Fâtır, 35/2) kesin olarak inanırlar. Tüm kemâl sıfatlara sahip olanın, sadece Allah olduğuna yakînen inanan kimse (Haşr, 59/22-23), kendi nihayetsiz noksanlarının farkına varır. Üzerindeki nimetlerin, O’nun ihsanı olduğunu (Nahl, 16/53) bilir ve böylece insanlara karşı kibirlenmez. Buna göre, çokla öğünme ve gururlanmayı terk etmeyenler yakîn ehli kimseler olamazlar. İbn Kayyim, hayırlı fiillerin özünü, kalp amellerinin (iyi karakterin) oluşturduğunu, bunların özünü de yakînin oluşturduğunu söyler (İbn Kayyim, II, 374). Gazzâlî; yakîni bir ağaca, kulun Rabbi karşısında duyduğu haya, havf, tevazu ve tevekkül gibi huyları o ağacın dallarına, itaat ve ibadetleri de o dallardaki meyvelere benzetir (Gazzâlî, t.y:I, 74). İbn Kayyim de ceset için ruhun önemli olması gibi, iman için de yakînin önemli olduğunu söyler (İbn Kayyim, 1996: II, 234). Şu âyet ise Allah yolunda sabrın yakînle ilişkisini belirtmekle birlikte, sabır gösterenlerin bu yolda insanlara önder olacaklarını bildirir: “Onların içinden, sabrettikleri zaman bizim emrimizle doğru yola ileten önderler yetiştirmiştik. Onlar, bizim âyetlerimize kesin bir şekilde inanıyorlardı.” (Secde, 32/24). 3. İlme’l-Yakîn, Aynel-Yakîn ve Hakke’l-Yakîn Tamlamaların Kur’an’daki ve Tasavvuftaki Anlamları Sözü geçen bu üç tamlamanın sonradan kazandığı ıstılahî anlamlarla Kur’an’daki anlamlarının bir karşılaştırmasını yapabilmek için önce bunların Kur’an’daki anlamları üzerinde durmak düşüncesindeyiz.ُ a. İlmel yakîn (نيقيلاُ ملع): Bu tamlama, Tekâsür suresinin şu âyeti içinde yer almaktadır: ُِنيِقَيْلٱُ َمْلِعُ َنو مَلْعَتُ ْوَلَُّلََك (Öyle değil, ilme’l-
Buradaki ilme’l-yakîn terkibinde el- emr (رملأا) kelimesi mahzuf olup yakîn (ُِنيِقَيْلٱ) kelimesi onun sıfatıdır. İlmُ (ملع) kelimesi, ta’lemûn (َُنو مَلْعَت) kelimesine âit bir mefulü kelimesi onun sıfatıdır. İlm
duyarlar; tevekkül ederler (Enfâl, 8/2). Sabırlı olurlar (Secde, 32/24). Çünkü, rızkın (Hûd, 11/6), hayrın ulaşmasının, zarar ve şerlerin uzaklaşmasının hakikatte Allah’a ait olduğuna (Yûnus, 10/107; Fâtır, 35/2) kesin olarak inanırlar. Tüm kemâl sıfatlara sahip olanın, sadece Allah olduğuna yakînen inanan kimse (Haşr, 59/22-23), kendi nihayetsiz noksanlarının farkına varır. Üzerindeki nimetlerin, O’nun ihsanı olduğunu (Nahl, 16/53) bilir ve böylece insanlara karşı kibirlenmez. Buna göre, çokla öğünme ve gururlanmayı terk etmeyenler yakîn ehli kimseler olamazlar. İbn Kayyim, hayırlı fiillerin özünü, kalp amellerinin (iyi karakterin) oluşturduğunu, bunların özünü de yakînin oluşturduğunu söyler (İbn Kayyim, II, 374). Gazzâlî; yakîni bir ağaca, kulun Rabbi karşısında duyduğu haya, havf, tevazu ve tevekkül gibi huyları o ağacın dallarına, itaat ve ibadetleri de o dallardaki meyvelere benzetir (Gazzâlî, t.y:I, 74). İbn Kayyim de ceset için ruhun önemli olması gibi, iman için de yakînin önemli olduğunu söyler (İbn Kayyim, 1996: II, 234). Şu âyet ise Allah yolunda sabrın yakînle ilişkisini belirtmekle birlikte, sabır gösterenlerin bu yolda insanlara önder olacaklarını bildirir: “Onların içinden, sabrettikleri zaman bizim emrimizle doğru yola ileten önderler yetiştirmiştik. Onlar, bizim âyetlerimize kesin bir şekilde inanıyorlardı.” (Secde, 32/24). 3. İlme’l-Yakîn, Aynel-Yakîn ve Hakke’l-Yakîn Tamlamaların Kur’an’daki ve Tasavvuftaki Anlamları Sözü geçen bu üç tamlamanın sonradan kazandığı ıstılahî anlamlarla Kur’an’daki anlamlarının bir karşılaştırmasını yapabilmek için önce bunların Kur’an’daki anlamları üzerinde durmak düşüncesindeyiz.ُ a. İlmel yakîn (نيقيلاُ ملع): Bu tamlama, Tekâsür suresinin şu âyeti içinde yer almaktadır: ُِنيِقَيْلٱُ َمْلِعُ َنو مَلْعَتُ ْوَلَُّلََك (Öyle değil, ilme’l-
Buradaki ilme’l-yakîn terkibinde el- emr (رملأا) kelimesi mahzuf olup yakîn (ُِنيِقَيْلٱ) kelimesi onun sıfatıdır. İlmُ (ملع) kelimesi, ta’lemûn (َُنو مَلْعَت) kelimesine âit bir mefulü kelimesi, ta’lemûn
duyarlar; tevekkül ederler (Enfâl, 8/2). Sabırlı olurlar (Secde, 32/24). Çünkü, rızkın (Hûd, 11/6), hayrın ulaşmasının, zarar ve şerlerin uzaklaşmasının hakikatte Allah’a ait olduğuna (Yûnus, 10/107; Fâtır, 35/2) kesin olarak inanırlar. Tüm kemâl sıfatlara sahip olanın, sadece Allah olduğuna yakînen inanan kimse (Haşr, 59/22-23), kendi nihayetsiz noksanlarının farkına varır. Üzerindeki nimetlerin, O’nun ihsanı olduğunu (Nahl, 16/53) bilir ve böylece insanlara karşı kibirlenmez. Buna göre, çokla öğünme ve gururlanmayı terk etmeyenler yakîn ehli kimseler olamazlar. İbn Kayyim, hayırlı fiillerin özünü, kalp amellerinin (iyi karakterin) oluşturduğunu, bunların özünü de yakînin oluşturduğunu söyler (İbn Kayyim, II, 374). Gazzâlî; yakîni bir ağaca, kulun Rabbi karşısında duyduğu haya, havf, tevazu ve tevekkül gibi huyları o ağacın dallarına, itaat ve ibadetleri de o dallardaki meyvelere benzetir (Gazzâlî, t.y:I, 74). İbn Kayyim de ceset için ruhun önemli olması gibi, iman için de yakînin önemli olduğunu söyler (İbn Kayyim, 1996: II, 234). Şu âyet ise Allah yolunda sabrın yakînle ilişkisini belirtmekle birlikte, sabır gösterenlerin bu yolda insanlara önder olacaklarını bildirir: “Onların içinden, sabrettikleri zaman bizim emrimizle doğru yola ileten önderler yetiştirmiştik. Onlar, bizim âyetlerimize kesin bir şekilde inanıyorlardı.” (Secde, 32/24). 3. İlme’l-Yakîn, Aynel-Yakîn ve Hakke’l-Yakîn Tamlamaların Kur’an’daki ve Tasavvuftaki Anlamları Sözü geçen bu üç tamlamanın sonradan kazandığı ıstılahî anlamlarla Kur’an’daki anlamlarının bir karşılaştırmasını yapabilmek için önce bunların Kur’an’daki anlamları üzerinde durmak düşüncesindeyiz.ُ a. İlmel yakîn (نيقيلاُ ملع): Bu tamlama, Tekâsür suresinin şu âyeti içinde yer almaktadır: ُِنيِقَيْلٱُ َمْلِعُ َنو مَلْعَتُ ْوَلَُّلََك (Öyle değil, ilme’l-
Buradaki ilme’l-yakîn terkibinde el- emr (رملأا) kelimesi mahzuf olup yakîn (ُِنيِقَيْلٱ) kelimesi onun sıfatıdır. İlmُ (ملع) kelimesi, ta’lemûn (َُنو مَلْعَت) kelimesine âit bir mefulü kelimesine âit bir mefulü mutlaktır. Bu durumda bu cümlenin takdiri şu olur:
mutlaktır. Bu durumda bu cümlenin takdiri şu olur:ُرملأاُملعُنوملعتُولُ ُ نيقيلا (Şayet, hakkında kuşkusuz bir şekilde kesin bilgi sahibi olduğunuz işleri bildiğiniz gibi bilseydiniz…) Buradaki lev (وَل) şart edatının mahzuf olan cevabı da göz önünde tutulduğunda, bu âyetten şu kastedilmiş olur: “Hakkında kesin bilgi sahibi olduğunuz işleri bildiğiniz gibi, önünüzde olan âhiret işlerini de bilseydiniz, Allah’a itaat için anlatılmaz ve tarif edilmez şeyler yapardınız; ancak siz sapık ve cahil kimselersiniz.” (Zemahşerî, 1998: VI, 425; Beydâvî, t.y: II, 617). Bir görüşe göre yakîn, ilmin sıfatıdır ve tamlamanın anlamı, “kuşku taşımayan kesin bilgi” demektir. “Eğer siz, Allah’ın sizi dirilteceğini kesin bilgi ile bilseydiniz; çokluk arzusu, sizi Allah’a itaatten engellemezdi (Taberî, 2000: XXIV, 581; Elmalılı, 1971: IX, 6056).
durumda âyetten şu kastedilmiş olabilir: “Ölümü, ondan sonra kabirde ve âhirette karşınıza çıkacak olanları kesin olarak bilseydiniz, çokluk arzusu, Allah’ı anmaktan sizi oyalamazdı.” (Râzî, t.y: XXXII, 79; Elmalılı, 1971: IX, 6056.) b. Ayne’l-yakîn (نيِقَيْلٱُ َنْيَع): Bu tamlama, yine Tekâsür suresinde, çoklukla övünüp âhireti inkâr edenleri tehdit eden şu iki âyetin ikincisinde geçer: ُِنيِقَيْلاُ َنْيَعُاَهَّن وَرَتَلُ َّم ثُ؛ُ َميِحَجْلاُ َّن وَرَتَل (Andolsun, o cehennemi muhakkak göreceksiniz. Sonra, yemin olsun ki, cehennemi ayne’l-yakîn göreceksiniz.) (Tekâsür, 2/6-7). Bu tamlamadaki ayn, “bir şeyin hakikati, nefsi (zatı)” (İbn Atiyye, V, 519; İbn Manzûr, III, 3198) ve “rü’yet/müşahede”, yani görme anlamlarına gelen bir kelimedir. Ayne’l-yakîn tamlaması; ayn kelimesinin ilk anlamına göre, “bilginin hakikati”, ikincisine göre ise “rü’yet/müşahede (görme) ile olan yakîn” demektir. Bu da yakînin, halis/katıksız olanı ve bilginin en yüksek mertebesini ifade eder (Zemahşerî, 1998: VI, 425; Beydâvî, t.y: II, 617; Kurtubî, XXII, 457; Âlûsî, XXX, 225). Böylece ayn kelimesine verilen her iki anlam
mutlaktır. Bu durumda bu cümlenin takdiri şu olur:ُرملأاُملعُنوملعتُولُ ُ نيقيلا (Şayet, hakkında kuşkusuz bir şekilde kesin bilgi sahibi olduğunuz işleri bildiğiniz gibi bilseydiniz…) Buradaki lev (وَل) şart edatının mahzuf olan cevabı da göz önünde tutulduğunda, bu âyetten şu kastedilmiş olur: “Hakkında kesin bilgi sahibi olduğunuz işleri bildiğiniz gibi, önünüzde olan âhiret işlerini de bilseydiniz, Allah’a itaat için anlatılmaz ve tarif edilmez şeyler yapardınız; ancak siz sapık ve cahil kimselersiniz.” (Zemahşerî, 1998: VI, 425; Beydâvî, t.y: II, 617). Bir görüşe göre yakîn, ilmin sıfatıdır ve tamlamanın anlamı, “kuşku taşımayan kesin bilgi” demektir. “Eğer siz, Allah’ın sizi dirilteceğini kesin bilgi ile bilseydiniz; çokluk arzusu, sizi Allah’a itaatten engellemezdi (Taberî, 2000: XXIV, 581; Elmalılı, 1971: IX, 6056).
Yakîn kelimesinden ölüm ve haşir de kastedilmiş olabilir. Bu durumda âyetten şu kastedilmiş olabilir: “Ölümü, ondan sonra kabirde ve âhirette karşınıza çıkacak olanları kesin olarak bilseydiniz, çokluk arzusu, Allah’ı anmaktan sizi oyalamazdı.” (Râzî, t.y: XXXII, 79; Elmalılı, 1971: IX, 6056.) b. Ayne’l-yakîn (نيِقَيْلٱُ َنْيَع): Bu tamlama, yine Tekâsür suresinde, çoklukla övünüp âhireti inkâr edenleri tehdit eden şu iki âyetin ikincisinde geçer: ُِنيِقَيْلاُ َنْيَعُاَهَّن وَرَتَلُ َّم ثُ؛ُ َميِحَجْلاُ َّن وَرَتَل (Andolsun, o cehennemi muhakkak göreceksiniz. Sonra, yemin olsun ki, cehennemi ayne’l-yakîn göreceksiniz.) (Tekâsür, 2/6-7). Bu tamlamadaki ayn, “bir şeyin hakikati, nefsi (zatı)” (İbn Atiyye, V, 519; İbn Manzûr, III, 3198) ve “rü’yet/müşahede”, yani görme anlamlarına gelen bir kelimedir. Ayne’l-yakîn tamlaması; ayn kelimesinin ilk anlamına göre, “bilginin hakikati”, ikincisine göre ise “rü’yet/müşahede (görme) ile olan yakîn” demektir. Bu da yakînin, halis/katıksız olanı ve bilginin en yüksek mertebesini ifade eder (Zemahşerî, 1998: VI, 425; Beydâvî, t.y: II, 617; Kurtubî, XXII, 457; Âlûsî, XXX, 225). Böylece ayn kelimesine verilen her iki anlam (Şayet, hakkında kuşku- suz bir şekilde kesin bilgi sahibi olduğunuz işleri bildiğiniz gibi bilseydiniz…) Buradaki
mutlaktır. Bu durumda bu cümlenin takdiri şu olur:ُرملأاُملعُنوملعتُولُ ُ نيقيلا (Şayet, hakkında kuşkusuz bir şekilde kesin bilgi sahibi olduğunuz işleri bildiğiniz gibi bilseydiniz…) Buradaki lev (وَل) şart edatının mahzuf olan cevabı da göz önünde tutulduğunda, bu âyetten şu kastedilmiş olur: “Hakkında kesin bilgi sahibi olduğunuz işleri bildiğiniz gibi, önünüzde olan âhiret işlerini de bilseydiniz, Allah’a itaat için anlatılmaz ve tarif edilmez şeyler yapardınız; ancak siz sapık ve cahil kimselersiniz.” (Zemahşerî, 1998: VI, 425; Beydâvî, t.y: II, 617). Bir görüşe göre yakîn, ilmin sıfatıdır ve tamlamanın anlamı, “kuşku taşımayan kesin bilgi” demektir. “Eğer siz, Allah’ın sizi dirilteceğini kesin bilgi ile bilseydiniz; çokluk arzusu, sizi Allah’a itaatten engellemezdi (Taberî, 2000: XXIV, 581; Elmalılı, 1971: IX, 6056).
durumda âyetten şu kastedilmiş olabilir: “Ölümü, ondan sonra kabirde ve âhirette karşınıza çıkacak olanları kesin olarak bilseydiniz, çokluk arzusu, Allah’ı anmaktan sizi oyalamazdı.” (Râzî, t.y: XXXII, 79; Elmalılı, 1971: IX, 6056.) b. Ayne’l-yakîn (نيِقَيْلٱُ َنْيَع): Bu tamlama, yine Tekâsür suresinde, çoklukla övünüp âhireti inkâr edenleri tehdit eden şu iki âyetin ikincisinde geçer: ُِنيِقَيْلاُ َنْيَعُاَهَّن وَرَتَلُ َّم ثُ؛ُ َميِحَجْلاُ َّن وَرَتَل (Andolsun, o cehennemi muhakkak göreceksiniz. Sonra, yemin olsun ki, cehennemi ayne’l-yakîn göreceksiniz.) (Tekâsür, 2/6-7). Bu tamlamadaki ayn, “bir şeyin hakikati, nefsi (zatı)” (İbn Atiyye, V, 519; İbn Manzûr, III, 3198) ve “rü’yet/müşahede”, yani görme anlamlarına gelen bir kelimedir. Ayne’l-yakîn tamlaması; ayn kelimesinin ilk anlamına göre, “bilginin hakikati”, ikincisine göre ise “rü’yet/müşahede (görme) ile olan yakîn” demektir. Bu da yakînin, halis/katıksız olanı ve bilginin en yüksek mertebesini ifade eder (Zemahşerî, 1998: VI, 425; Beydâvî, t.y: II, 617; Kurtubî, XXII, 457; Âlûsî, XXX, 225). Böylece ayn kelimesine verilen her iki anlam şart edatının mahzuf olan cevabı da göz önünde tutulduğunda, bu âyetten şu kastedilmiş olur: “Hakkında kesin bilgi sahibi olduğunuz işleri bildiğiniz gibi, önünüzde olan âhiret işlerini de bilseydiniz, Allah’a itaat için anlatılmaz ve tarif edilmez şeyler yapardınız; ancak siz sapık ve cahil kimselersiniz.” (Zemahşerî, 1998: VI, 425; Beydâvî, t.y: II, 617). Bir görüşe göre yakîn, ilmin sıfatıdır ve tamlamanın anlamı, “kuşku taşımayan kesin bilgi” demektir. “Eğer siz, Allah’ın sizi dirilteceğini kesin bilgi ile bilseydiniz; çokluk arzusu, sizi Allah’a itaatten engellemezdi (Taberî, 2000: XXIV, 581; Elmalılı, 1971: IX, 6056).
Yakîn kelimesinden ölüm ve haşir de kastedilmiş olabilir. Bu durumda âyetten şu kastedilmiş olabilir: “Ölümü, ondan sonra kabirde ve âhirette karşınıza çıkacak olanları kesin olarak bilseydiniz, çokluk arzusu, Allah’ı anmaktan sizi oyalamazdı.” (Râzî, t.y: XXXII, 79; Elmalılı, 1971: IX, 6056.) b. Ayne’l-yakîn
mutlaktır. Bu durumda bu cümlenin takdiri şu olur:ُرملأاُملعُنوملعتُولُ ُ نيقيلا (Şayet, hakkında kuşkusuz bir şekilde kesin bilgi sahibi olduğunuz işleri bildiğiniz gibi bilseydiniz…) Buradaki lev (وَل) şart edatının mahzuf olan cevabı da göz önünde tutulduğunda, bu âyetten şu kastedilmiş olur: “Hakkında kesin bilgi sahibi olduğunuz işleri bildiğiniz gibi, önünüzde olan âhiret işlerini de bilseydiniz, Allah’a itaat için anlatılmaz ve tarif edilmez şeyler yapardınız; ancak siz sapık ve cahil kimselersiniz.” (Zemahşerî, 1998: VI, 425; Beydâvî, t.y: II, 617). Bir görüşe göre yakîn, ilmin sıfatıdır ve tamlamanın anlamı, “kuşku taşımayan kesin bilgi” demektir. “Eğer siz, Allah’ın sizi dirilteceğini kesin bilgi ile bilseydiniz; çokluk arzusu, sizi Allah’a itaatten engellemezdi (Taberî, 2000: XXIV, 581; Elmalılı, 1971: IX, 6056).
durumda âyetten şu kastedilmiş olabilir: “Ölümü, ondan sonra kabirde ve âhirette karşınıza çıkacak olanları kesin olarak bilseydiniz, çokluk arzusu, Allah’ı anmaktan sizi oyalamazdı.” (Râzî, t.y: XXXII, 79; Elmalılı, 1971: IX, 6056.) b. Ayne’l-yakîn (نيِقَيْلٱُ َنْيَع): Bu tamlama, yine Tekâsür suresinde, çoklukla övünüp âhireti inkâr edenleri tehdit eden şu iki âyetin ikincisinde geçer: ُِنيِقَيْلاُ َنْيَعُاَهَّن وَرَتَلُ َّم ثُ؛ُ َميِحَجْلاُ َّن وَرَتَل (Andolsun, o cehennemi muhakkak göreceksiniz. Sonra, yemin olsun ki, cehennemi ayne’l-yakîn göreceksiniz.) (Tekâsür, 2/6-7). Bu tamlamadaki ayn, “bir şeyin hakikati, nefsi (zatı)” (İbn Atiyye, V, 519; İbn Manzûr, III, 3198) ve “rü’yet/müşahede”, yani görme anlamlarına gelen bir kelimedir. Ayne’l-yakîn tamlaması; ayn kelimesinin ilk anlamına göre, “bilginin hakikati”, ikincisine göre ise “rü’yet/müşahede (görme) ile olan yakîn” demektir. Bu da yakînin, halis/katıksız olanı ve bilginin en yüksek mertebesini ifade eder (Zemahşerî, 1998: VI, 425; Beydâvî, t.y: II, 617; Kurtubî, XXII, 457; Âlûsî, XXX, 225). Böylece ayn kelimesine verilen her iki anlam Bu tamlama, yine Tekâsür suresinde, çok- lukla övünüp âhireti inkâr edenleri tehdit eden şu iki âyetin ikincisinde geçer:
mutlaktır. Bu durumda bu cümlenin takdiri şu olur:ُرملأاُملعُنوملعتُولُ ُ نيقيلا (Şayet, hakkında kuşkusuz bir şekilde kesin bilgi sahibi olduğunuz işleri bildiğiniz gibi bilseydiniz…) Buradaki lev (وَل) şart edatının mahzuf olan cevabı da göz önünde tutulduğunda, bu âyetten şu kastedilmiş olur: “Hakkında kesin bilgi sahibi olduğunuz işleri bildiğiniz gibi, önünüzde olan âhiret işlerini de bilseydiniz, Allah’a itaat için anlatılmaz ve tarif edilmez şeyler yapardınız; ancak siz sapık ve cahil kimselersiniz.” (Zemahşerî, 1998: VI, 425; Beydâvî, t.y: II, 617). Bir görüşe göre yakîn, ilmin sıfatıdır ve tamlamanın anlamı, “kuşku taşımayan kesin bilgi” demektir. “Eğer siz, Allah’ın sizi dirilteceğini kesin bilgi ile bilseydiniz; çokluk arzusu, sizi Allah’a itaatten engellemezdi (Taberî, 2000: XXIV, 581; Elmalılı, 1971: IX, 6056).
durumda âyetten şu kastedilmiş olabilir: “Ölümü, ondan sonra kabirde ve âhirette karşınıza çıkacak olanları kesin olarak bilseydiniz, çokluk arzusu, Allah’ı anmaktan sizi oyalamazdı.” (Râzî, t.y: XXXII, 79; Elmalılı, 1971: IX, 6056.) b. Ayne’l-yakîn (نيِقَيْلٱُ َنْيَع): Bu tamlama, yine Tekâsür suresinde, çoklukla övünüp âhireti inkâr edenleri tehdit eden şu iki âyetin ikincisinde geçer: ُِنيِقَيْلاُ َنْيَعُاَهَّن وَرَتَلُ َّم ثُ؛ُ َميِحَجْلاُ َّن وَرَتَل (Andolsun, o cehennemi muhakkak göreceksiniz. Sonra, yemin olsun ki, cehennemi ayne’l-yakîn göreceksiniz.) (Tekâsür, 2/6-7). Bu tamlamadaki ayn, “bir şeyin hakikati, nefsi (zatı)” (İbn Atiyye, V, 519; İbn Manzûr, III, 3198) ve “rü’yet/müşahede”, yani görme anlamlarına gelen bir kelimedir. Ayne’l-yakîn tamlaması; ayn kelimesinin ilk anlamına göre, “bilginin hakikati”, ikincisine göre ise “rü’yet/müşahede (görme) ile olan yakîn” demektir. Bu da yakînin, halis/katıksız olanı ve bilginin en yüksek mertebesini ifade eder (Zemahşerî, 1998: VI, 425; Beydâvî, t.y: II, 617; Kurtubî, XXII, 457; Âlûsî, XXX, 225). Böylece ayn kelimesine verilen her iki anlam
Bu tamlamadaki ayn, “bir şeyin hakikati, nefsi (zatı)” (İbn Atiyye, V, 519; İbn Man- zûr, III, 3198) ve “rü’yet/müşahede”, yani görme anlamlarına gelen bir kelimedir. Ayne’l-
ise “rü’yet/müşahede (görme) ile olan yakîn” demektir. Bu da yakînin, halis/katıksız olanı ve bilginin en yüksek mertebesini ifade eder (Zemahşerî, 1998: VI, 425; Beydâvî, t.y: II, 617; Kurtubî, XXII, 457; Âlûsî, XXX, 225). Böylece ayn kelimesine verilen her iki anlam birleşir. Bu açıklamalara göre bu âyet, inkârcıların, cehennemi tam hakikatiyle,
Yüklə 1,14 Mb. Dostları ilə paylaş:
|