Yalanci şAİRİn göZÜyle yalana bakiş: klasik edebiyatimizda yalan saadet karaköSE



Yüklə 0,55 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə8/14
tarix17.11.2018
ölçüsü0,55 Mb.
#80903
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   14

146

* TAED


 51 

 

 



 

 

 



 

 

 



Saadet KARAKÖSE 

 

 



(Senin  rüyanı  riya,  uykunu  gaflet  hâline  getirdiler.  Sen  bu  haldeyken  ancak  mahşerde 

uyanırsın.)  

Şair dünya meşgalesinin insanı değiştirebileceğine dikkat çekmekte ve insanın düzenin 

yalanını ömür boyu fark etmeyeceği gerçeğini dile getirmektedir. 



6.

 

Mal, mülk: 

Halk  arasında  sehl-i  mümteni  üslubuyla  Yunus  Emre‟ye  izafe  edilen  “Mal  da  yalan 

mülk  de  yalan/Var  biraz  da  sen  oyalan”  (www.meshursozler.com)  sözü  mal  mülkün  yalan 

olduğunu çok açık ve güzel anlatmaktadır. Gerçekten de Yunus Emre‟nin bu konuda çok ibret-

âmiz sözü vardır. 

Döküle altûnun mâlun ayrugıla ola hâlün 

Senden girü kalan mâlun sana bil assı kılmaya (Yunus Emre, s. 256, G. 316). 

(Öldüğün  zaman  altının,  malın  dökülür.  Hâlin  ellerinkine  benzer.  Senden  geri  kalan 

mal, sana bir yarar sağlamaz.). 

Şunlar ki çokdur mâlları gör niçe oldı hâlleri 

Sonucı bir gönlek geymiş anun da yokdur yenleri (Yunus Emre, s. 259, G. 358). 

(Şu malları çok olanların hâli ne oldu; bak. Sonunda yenleri bile olmayan bir gömlek 

giymişler.) 

Nice biñ taht islerin bir tahtaya bindürdiler 

Tâc u tahtum var diyen gör mülk ü mâlıñ kandedür (Ümmi Sinan, s. 65, G. 43). 

(Binlerce  taht  sahiplerini  bir  tahtaya  bindirdiler.  Ey  “taç  ve  tahtım  var”  diyen,  bak 

bakalım mal ve mülkün nerede kaldı.). 

Gel ey göñül bunda mekân tutulmaz 

Fenâ mülkü dirler oynar ütülmez 

Aldanup balına barmak banarsañ 

Sin içinde râhat olup yatılmaz (Ümmi Sinan, s. 105, G. 75). 

(Ey  gönül,  bu  dünyaya  “yokluk  ülkesi”  derler.  Buraya  yerleşilip  kalınmaz.  Bu  dünya 

insanlarla kumar oynar; hiç yenilmez. Aldanıp onun balına parmak banarsan mezar içinde rahat 

olarak yatamazsın.) 

 



Yalancı Şairin Gözüyle Yalana Bakış   

 

 



              

 

          



TAED 

51* 147 


 

 

7.



 

Murat, Mutluluk: 

Açar solar türlü çiçek 

Kimler gülmüş, kim gülecek 

Murat yalan ölüm gerçek 

Dostlar beni hatırlasın (Âşık Veysel, s. 189). 

Ütüldü can u dil nakdi dahi bu nakş murâd olmaz  

Dirîgâ şes-der-i gamda gönül kaldı küşâd olmaz (Usuli, s. 55, G. 44). 

(Can ve gönül varlığı kaybedildi. Bundan sonra bu istek gerçekleşmez. Yazıklar olsun, 

bu gamın altı kapısında gönül kaldı; artık açılmaz.) 

Şair  maksada  erişememeyi  tavla  oyununda  yenilmek  örneğiyle  anlatıyor.  Şeş-der, 

ütülmek, küşad olmamak tavla terimleridir. 

Bir dem murâdım üstüne devr eylemez felek 

Âb istesem serâb-ı „ademden nişân verir (Nefi, s. 9, K. 4). 

(Felek biran bile isteklerim doğrultusunda dönmez. Su istesem yokluk serabını gösterir.) 

Burada yalan “serâb-ı „adem” terkibiyle ifade edilmektedir.  

Sürüp cümle murâdâtı çıkar meydân-ı hâtırdan 

Cihân içinde yıllarla murâd atını sürdün tut (Hayretî, s. 94, G. 22). 

(Dünya  içinde  yıllarca  murat  atını  koşturdun  say  da,  bütün  arzularını  gönül 

meydanından sürüp çıkar.) 

Var imiş çün „âlemüñ bir şâdisinde biñ gamı 

İmdi aldanma yalancı şâdmânî hîç imiş (Mihrî Hatun, s. 167, Mes. 367). 

(Dünyanın  bir  neşesinde  bin  keder  varmış.  Şimdi  aldanma  yalancı,  dünyanın  neşesi 

yokmuş.)  

Ferah şâdî geçer bir dem Muhibbî aña aldanma 

Gam u gussa velî gelse dimişler yok aña pâyân (Muhibbi, s. 637, G. 2162). 

(Ey  Muhibbi  buna  bir  an  bile  aldanma.  Mutluluk  ve  sevinç  bir  anda  geçer.  Gam  ve 

keder geldiğinde insanlar “bunun sonu yok” derler.) 

Şair  geçen  mutlulukları  az,  gelen  acıları  çok  gören  insan  psikolojisinden 

bahsetmektedir. 



148

* TAED


 51 

 

 



 

 

 



 

 

 



Saadet KARAKÖSE 

 

 



8.

 

İnsan: 

Kanı mülke benüm diyen köşk ü sarây begenmeyen 

Şimdi bir evde yaturlar taşlar olmış üstünleri (Yunus, s. 298, m. 368). 

(Ülkeye  benim  diyen,  köşk  ve  saray  beğenmeyenler  nerede?  Şimdi  üstleri  taştan 

oluşmuş bir evde yatıyorlar.)  

Nice bin âdem oğlanı helak olmak gerek tâ kim  

Yalancı kahbe dünyâdan ola bir gerçek er peydâ (Usulî, s. 97, G. 1). 

(Yalancı,  kahpe  dünyadan  gerçek  bir  er  çıkması  için  binlerce  insanın  helak  olması 

gerekir.) 

N'eylersen eyle gerçek erenlerle hem-dem ol 

Tûmâr-ı 'ömrün ucı yakındur yalan gibi (T. Yahya, s. 100, G. 34). 

(Ne yaparsan yap, gerçek erenlerle birlikte ol. Ömür tomarının ucu yalan gibi yakındır.).  

Şair  ömrü  bir  kâğıt  tomarına  benzetmektedir.  Ömre  bir  yalanın  ortaya  çıkması  kadar 

süre tanımakla dünya hayatının yalan olduğunu vurgulamaktadır.  

Dünyâya göñül balgama çün ehl-i sefersin 

Kim itdi ki sen eyleyesin bunda ikâmet (Muhibbi, s. 94, G. 185). 

(Bu dünyada geçici olduğun için dünyaya gönülden bağlanma. Bu dünyada kim sonsuza 

kadar kaldı da sen kalacaksın.) 



9.

 

Dava: 

Egri temeliñ üstine togrı tamâm olmaz binâ 

Kim ki yoldan döner girü da‟vâsı hep yalan olur (Ümmü Sinan, s. 91, G. 63). 

(Eğri temel üzerine doğru bina yapılamaz. Yoldan dönen kişinin davası hep yalan olur.) 

Şair birinci mısrada atasözünden yararlanarak irsâl-i mesel yapmıştır. 

Bize lân ile dürûgına olur revnak-deh 

Kanı âdâb-ı kıyâsîdeki bürhân u delîl (Said Giray, s. 140, G. 113). 

(O  bize  haksızlık  ederek  yalanını  süsler.  Kaideye  uygunluk  adabındaki  tanık  ve  delil 

nerede?)  

Şair yalan bir davaya maruz kaldığını belirtiyor. 




Yüklə 0,55 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   14




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə