Nəzarət Departamenti-PY/TMM Təlimi
İzahlı lüğət
Strukturlaşdırma
Nağd pul depozitlərinin, yaxud pul çıxarmalarının qanunsuz şəkildə kiçik məbləğlərə bölünməsi, yaxud
valyuta hesabatlığı limitinə müvafiq qalmaq üçün monetar alətlərin alqı-satqısı. Bu təcrübəyə pul məbləğinin
daha kiçik miqdarlara bölünməsi və ilkin məbləğin üstünə gələn iki, yaxud daha çox deposit, yaxud
çıxarmaların edilməsi daxil edilə bilər. Maliyyə institutlafrının hesabat verməsindən yayınmaq üçün
pulları yuyanlar strukturklaşdırmadan istifadə edirlər. Məcburi valyuta hesabatlığı tələbləri olan
yurisdiksiyalarda bu metoddan geniş istifadə edilir. Bax Smurfing.
Məhkəməyə çağırış
Şahidin məhkəmədə iştirakını tələb edən, məhkəmə tərəfindən verilən məcburi hüuqi proses, bəzən
şahidin təsbit edilmiş səndləri gətirməsini tələb edir
Şübhəli fəaliyyət
Çirkli pulların
yuyulması, yaxud digər cinayət əməli, yaxud terrorizmin maliyyələşdirilməsi ilə
əlaqəli ola biləcək qeyri-adi, yaxud sual doğuracaq
müştərişı davranışı, yaxud fəaliyyəti. Müştərinin
məlum qanuni biznesinəvbi, şəxsi fəaliyyətlərinə, yaxud həmin növ biznes, yaxud hesab üçün normal
fəaliyyət səviyyəsinə uyğun olmayan tranzaksiyaya da aid ola bilər
Şübhəli fəaliyyətə dair hesabat (STR)
Bax Şübhəli Əməliyyata dair hesabat.
Şübhəli Əməliyyata dair hesabat (STR)
Maliyyə institutunun sual doğuran tranzaksiyasının hesabını özündə ehtiva edən dövlət forması. Bir çox
yurisdiksiya maliyyə institutlarından şübhəli tranzaksiyalarla bağlı müvafiq dövlət qurumlarına şübhəli
tranzaksiya hesabatını (STR) verməyi tələb edir.
T
Vergi cənnəti
Xarici investorlar və depozitorlara xüsusi vergi stimulları, yaxud vergidən yayınma təklif edən ölkələr.
104
Nəzarət Departamenti-PY/TMM Təlimi
İzahlı lüğət
Vergi informasiyası mübadiləsinə dair müqavilələr
Milli hökumətlər arasında pulların yuyulması və vergidən yayınma ilə bağlı təhqiqatlar üçün sübutlar
verə biləcək ikitərəfli müqavilələr.
Terrorizmin maliyyələşdirilməsi
Terror aktları törətmək üçün terrorçuların öz əməliyyatlarını maliyyələşdirməsi prosesi. Fəaliyyətlərini
həyata keçirmək və məqsədlərinə nail olmaq üçün terrorçulara maliyyə dəstəyi lazımdır. Maliyyə
sistemindən istifadədə terroçular və digər cinayətkarlar arasında az fərq vardır. Cinayətkar təşkilatında
olduğu kimi, uğurlu terrorçu, yaxud terror qrupu effektiv maliyyə insfrastrukturunu qurmaq və saxlamaq
iqtidarında olan bir qrupdur. Bunu etmək üçün qrup, yaxud fərd maliyyələşdirmə mənbələrini və həmin
mənbələr arasındakı əlaqələrə və onların dəstəklədiyi fəaliyyətlərə maneçilik törədən vasitələri inkişaf
etdirməlidirlər. Onlar vəsaitlərin mövcud olması və terror aktlarə üçün mal, yaxud xidmətlərin alqısı üçün
istifadəsi naminə yollar axtarmalıdırlar. Terror hücumlarının həyata keçirilməsi üçün heç də həmişə iri
məbləğlər lazım olmur və əlaqəli tranzaksiyalar da mütləq şəkildə mürəkkəb deyildirlər. Terror fəaliyyətləri
üçün iki əsas maliyyələşdirmə mənbəyi vardır. Birincisi ölkələrdən, təşkilat, yaxud fərdlərdən gələn maliyyə
dəstəyidir. Digəri isə geniş çeşidli gəlir gətirən qanunsuz fəaliyyətlərdən ibarətdir, o cümlədən qaçaqmalçılıq
və kredit kartı dələduzluğu.
İfadə vermə
Şahidin adətən and altında verdiyi şifahi təqdimat, bu zaman şahidin bildiyi faktlar təsvir olunur.
Xəbərdar etmə - Tipping Off
Şübhəli bilinən şəxsə onunla bağlı Şübhəli Tranzaksiya Hesabatının tərtib edildiyi, yaxud səlahiyyətli
orqanlar tərəfindən araşdırılma aparılması, yaxud izlənilməsi barədə xəbərdarlıq etməklə bağlı düzgün
olmayan, yaxud qanunsuz hərəkət
Ticarət maliyyəsi
Bax Akkreditiv.
Transparency International (TI)
Berlin şəhərində yerləşən, hökumətin hesabatlığının artırılası və həm beynəlxalq, həm də milli
korrupsiyanın cilovlanmasına qulluq edən QHT. 1993-cü ildə yaradılmış Tİ təqribən 100 ölkədə fəaliyyət
göstərir. O, internet səhifəsində “korrupsiya xəbərləri”ni yerləşdirir və korrupsiya ilə əlaqəli məqalə və
hesabatların arxivini təklif edir. Onun Korrupsiya Online Tədqiqatı və İnformasiya Sistemi (CORİS)
dünyada, bəlkə də, korrupsiya üzrə ən hərtərəfli məlumatlar bazasıdır. Tİ illik Korrupsiya Qavrama İndeksi
(KQİ) ilə məşhurdur, bu indeks dövlət rəsmiləri arasında korrupsiyanın qəbul edilmiş səviyyəsinə görə
ölkələri sıralayır. Təşkilatın Rüşvət Ödəyənlət İndeksi (RÖİ) rüşvətə meylli olmaq baxımından aparıcı
ixrac ölkələrini sıralayır. Tİ-in illik Qlobal Korrupsiya hesabatı özündə KQİ və RÖİ-ni birləşdirir və
ümumi korrupsiya səviyyəsinə görə ölkələri sıralayır. Siyahılar maliyyə institutlarına bu və ya digər
yurisdiksiya ilə əalqəli riski müəyyən etməyə kömək edir.
105
Nəzarət Departamenti-PY/TMM Təlimi
İzahlı lüğət
Trast
Mülkiyyət sahibi (hüququ verən şəxs - qrantor), benefisiar və əmlakı meneceri (himayəçi) arasında razılıq;
bunun vasitəsilə himayəçi qrantor tərəfindən müəyyən edilmiş şərtlərə müvafiq olaraq benefisiarın xeyrinə
əmlakı idarə edir.
Himayəçi
Ödəniş əsaslı peşəkar, şirkət, yaxud trast fondunda aktivləri himayəçinin öz aktivlərindən ayrı saxlayan
ödənilməyən şəxs ola bilər. Himayəçi istənilən arzi məktubunu nəzərə almaqla təsisçinin etibarnaməsinə
əsasən aktivləri investisiya edir və onlarla iş aparır.
Tipologiya
Pulların yuyuylası metoduna aiddir və FATF tərəfindən istifadə edilən termindir.
U
Xəlvəti bankçılıq
Bax Alternativ Köçürmə Sistemi
Birləşmiş Millətlər Təşkilatl (BMT)
Əməkdaşlıq və kollektiv təhlükəsizlik vasitəsilə sülhün qorunması öhdəliyini götürən 51 ölkə tərəfindən
1945-ci ildə yaradılmış beynəlxalq təşkilat. Bu gün, demək olar ki, dünyanın hər bir ölkəsi BMT-nin üzvüdür.
Həmçinin bax Vyana Konvensiyası. BMT müxtəlif təşəbbüslərlə mütəşəkkil cinayətkarlığa qarşı aparılan
mübarizəyə öz töhfəsini verir, məs, bu məsələdə BMT Narkotiklərlə və Cinayətkarlıqla Mübarizə Ofisinin
əsas aləti olan Çirkli Pulların yuyulması ilə mübarizə sahəsində Qlobal Proqram (GPML). BMT GPML
vasitəsilə üzv dövlətlərə pulların yuyulması ilə mübarizə sahəsində qanunvericilik təqdim etmək və bu
cinayətlə mübarizə mexanizmlərini hazırlamağa kömək edir. Proqram çirkli pulların yuyulması ilə mübarizə
siyasətinin hazırlanmasına zəmin yaradır, problem və reaksiyaları monitorinq və təhlil edir, pulların
yuyulması ilə bağlı ictimaiyyəti maarifləndirir və digər beynəlxalq təşkilatlarla çirkli pulların yuyulması ilə
mübarizə sahəsində birgə təşəbbüslərin koordinatoru rolunu oynayır.
BMT Təhlükəsizlik Şurasının 1267 saylı qətnaməsi
1999-cu ildə qəbul edilmiş qətnamə Üsəma bin Laden və Al-Qaeda təşkilatına dəstək verdiyi üçün Taliban
tərəfindən nəzarət edilən Əfqanıstana sanksiyalar tətbiq etmişdir.
106
Nəzarət Departamenti-PY/TMM Təlimi
İzahlı lüğət
Sonradan sanksiyalar dəyişdirilmiş və gücləndirilmişdir – onlar daha müstəsna olaraq Əfqanıstana
hədəflənməmişdir və hazırtda o, Al-Qaeda, yaxud Talibanın planlaşdırılmasında, yaxud maliyyələşdirilmə-
sində iştirak edən istənilən fərdə, qrupa, müqaviləyə, yaxud müəssisəyə tətbiq edilir. Maliyyə institutlarının
tranzaksiyaları bloklaşdıra və BMT 1267 Komitəsi tərəfindən tərtib edilən, müəyyən edilmiş terrorçu
müəssisələrin siyahısında olan istənilən şəxs, yaxud müəssisənin aktivlərini dondura bilməsi üçün
sanksiyaların icra proqramlarının qəbul edilməsinə məcbur edilir.
BMT Təhlükəsizlik Şurasının 1373 saylı qətnaməsi
2001-ci ildə qəbul edilmiş qətnamə üzv dövlətlərdən qanun və qaydaların qəbul edilməsi və inzibati
strukturların yaradılması vasitəsilə terrorizmlə mübarizə aparmaq üçün silsilə tədbirlərin görülməsini tələb
edir. Qətnamə həmçinin üzv dövlətlərdən “terror hərəkətlərinin maliyyələşdirilməsi, yaxud onlara dəstəklə
bağlı cinayət araşdırmaları, yaxud cinayət təqiblərində bir-birilərinə ən böyük yardımın göstərilməsini”
tələb edir
Qeyri-adi tranzaksiya
Hesabatlıq tələblərindən yayınmaq üçün dizayn edildiyi görünən tranzaksiya, hesabın tranzaksiya
nümunələrinə uyğun deyildir, yaxud həmin növ hesab üçün gözlənilən fəaliyyətdən kənarlaşma mövcuddur.
ABŞ Vətənpərvər Aktı
2001-ci ilin Terror Aktının Qarsını Almaq və Mane Olmaq üçün Tələb olunan Müvafiq Alətləri Təmin
etməklə Amerikanın birləşdirilməsi və gücləndirilməsi (İctimai hüquq 107-56). 2001-ci ilin oktyabrında
qüvvəyə minmiş ABŞ-ın bu tarixi qanunu Bank Sirri Aktına
50 dəyişiklik daxil olmaqla ani olaraq çirkli pulların yuyulması ilə mübarizə sahəsinə dəyişikliklər gətirdi
Aktln 2001-ci ildə qəbul edilmiş – Beynəlxalq Çirkli Pulların yuyulmasının aradan qaldırılamsı və
terrorizmin maliyyələşdirilməsi ilə mübarizə adlı III Başlığında çirkli pulların yuyulması ilə mübarizəyə
dair şərtlərin çox hissəsi yer almışdır.
V
Dəyər Transferi xidməti
Bax Pul köçürməsi xidməti.
Vyana Konvensiyası
1988-ci ildə Narkotik vasitələr və psixotrop maddələrin qeyri-qanuni ticarəti əleyhinə qəbul edilmiş
konvensiya. Vyana Konvensiyasınq qoşulan ölkələr narkotiklərin trəfikinqi və əlaqəli pulların yuyulmasının
kriminallaşdırılması və narkotiklərin trəfikinqindən əldə edilmiş vəsaitlərin konfiskasiya edilməsi öhdəliyini
götürürlər. Konvensiyadakı Maddə III pulların yuyulmasının hərtərəfli tərifini təmin edir, bu, sonradan
qəbul edilmiş milli qanunvericilik üçün baza rolunu oynamışdır.
107
Nəzarət Departamenti-PY/TMM Təlimi
İzahlı lüğət
Həyati xidmət provayderləri (HXP)
Narkotik trəfikinqi ilə məşğul olanların qazandığı milyardlarla dollarları dünyanın hər yerində hərəkət
etdirməyə kömək edən insanlar. HXP-lərə daxildir: mühasiblər, prokurorlar, brokerlər, dilerlər, digər
maliyyə institutları, kommunikasiya və nəqliyyat provayderləri və xəlvəti tələlər – nəqliyyat vasitələrində,
qayıqlarda, yaxud evlərdə mürəkkəb gizlənmə yerləri quran şəxslər.
Vostro hesab
Bax Nostro hesab.
W
“Ağ yaxalıqlı” cinayət
Zorakılıq, yaxud zorakılıq təhlükəsinə nisbətən qeyri-zorakı, yaxud özündə daha mürəkkəb “bizneslə əlaqəli”
sxemləri ehtiva edən cinayət növü. Belə cinayətlərə daxildir: vergi dələduzluğu (yayınma, saxta vergi
gəlirləri, vergi gəlirləri haqqında məlumat verə bilməmək), çirkli pulların yuyulması (qanunsuz mənbələrdən
əldə edilmiş pulların gizlədilməsi üçün istənilən cəhd), rüşvətxorluq, müflislik dələduzluğu, ətraf mühit
dələduzluğu, səhiyyə fırıldaqları və başqaları.
Qəsdən bilməməzlik
ABŞ-dakı pulların yuyulması hallarında fəaliyyət göstərən hüquqi prinsip məhkəmə tərəfindən “faktları
bilməkdən məqsədyönlü şəkildə yayınmaq”, yaxud “məqsədyönlü şəkildə etinasızlıq” kimi müəyyən edilir.
Məhkəmələr qeyd edir ki, qəsdən bilməməzlik qüyeo-qanuni vəsaitlərin mənbəyi haqqında faktiki bilgiyə,
yaxud çirkli pulların yuyulması tranzaksiyasında müştərinin məqsədlərinə ekvivalentdir.
Pul köçürməsi
Maliyyə institutları arasında özlərinin, yaxud müştərilərinin adından vəsaitlərin electron transmissiyası.
Pul köçürmələri çirkli pulların yuyulması ilə mübarizədə bir çox ölkələrin tənzimləyici tələbləri ilə əhatə
olunan maliyyə alətləridir.
Volfsberq qrupu
Qrup İsveçrədə ilk sessiyası keçirilən qəsrin adı ilə adlandırılmışdır. Volfsberq Qrupu Banco Santande,
Bank of Tokyo-Mitsubishi, Barclays, Citigroup, Credit Suisse Group, Deutche Bank, Goldman Sachs,
HSBC, J.P.Morgan Chase, Société Générale və UBS daxil olmaqla qlobal institutlar assosiasiyasıdır.
2000-ci ildə Transparency İnternational və dünyanın müxtəlif yerlərindən olan ekspertlərlə birlikdə institutlar
beynəlxalq özəl banklar üçün çirkli pulların yuyulması ilə mübarizəyə dair qlobal təlimatlar hazırlamışdır.
108
Nəzarət Departamenti-PY/TMM Təlimi
İzahlı lüğət
O vaxtdab bəri o, digər sənədlərlə bir arada müxbir bankçılıq və terrorizmin maliyyələşdirilməsinə dair
təlimatlar tərtib etmişdir.
Dünya Bankı
Dünya Bankı inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün maliyyə və texniki yardımın əsas mənbəyidir. O, adi
anlamda qəbul edilmiş bank olmasa da 184 üzv ölkə tərəfindən idarə olunan iki vahid inkişaf təsisatından
ibarətdir – Beynəlxalq Yenidənqurma və İnkişaf Bankı (BYİB) və Beynəlxalq İnkişaf Assosiasiyası (BİA).
Hər iki təşkilat inkişaf etmiş ölkələrə aşağı faizli kreditlər, faizsiz kreditlər və qrantlar təmin edir. 2002-ci
ildə BVF və Dünya Bankı müxtəlif ölkələrin çirkli pulların yuyulması və terrorizmin maliyyələşdirilməsi ilə
mübarizə sahəsində həyata keçirdiyi tədbirlərin qiymətləndirilməsi üçün 12 aylıq pilot proqram başlamışdır.
Dünya Bankı və BVF FATF-la birlikdə FATF-ın 40 Tövsiyəsi əsasında belə qiymətləndirmələrin həyata
keçirilməsi üçün ümumi metodologiya hazırlamışdır.
u
Z
Zəkat
İslamıb beş rüknlərindən və hər bir Müsəlmanın yerinə yetirməli olduğu əsas öhdəliklərdən biridir, zəkat
təmizlənmə yaxud sədəqə vermək deməkdir. Ay ilində - təqribən 355 gün - bir dəfə zəkat xeyriyyə
məqsədilə ianələr verilməsini tələb edir. Bu, öhdəliklər və ailə xərcləri xaric, müsəlmanların illik
xalis gəlirinin 2.5%-nə bərabərdir.
109
Nəzarət Departamenti-PY/TMM Təlimi
Qeydlər
110
Dostları ilə paylaş: |