Nəzarət Departamenti-PY/TMM Təlimi
İzahlı lüğət
Avtomatlaşdırılmış Klirinq Palatası (AKP)
Paketlərdə yaranan iri həcmli həm kredit, həm də debit tranzaksiyalarını emal edən elektron bankçılıq
şəbəkəsi. AKP-nin kredit köçürmələrinə birbaşa depozit əmək haqqı ödənişləri və podratçılara və
təchizatçılara ödənişlər daxildir. AKP-nin debit köçürmələrinə sığorta premiyaları üzrə istehlakçı ödənişləri,
ipoteka kreditləri və digər xərc növləri daxildir. Sistem əvvəldən edilmiş kütləvi sifarişlər üçün istifadə
olunur – məs, iri korporasiyanın tam əmək haqqı. Həm hökumətlər, həm də kommersiya sektoru AKP
sistemindən istifadə edə bilər. AKP sistemi pulların yuyulması riski aşağı olan, kiçik dollarlı iri həcmli daxili
tranzaksiyaların transferi üçün dizayn edilmişdir. Bununla belə, AKP vasitəsilə iri məbləğləri göndərə
bilmək imkanı və beynəlxalq tranzaksiyalar maliyyə institutlarını daha yüksək pulların yuyulması riskinə
məruz qoya bilər. Xüsusilə hesablar birbaşa kontakt olmadan İnternet üzərindən açıldıqda, ciddi PYM
monitorinq sistemi olmayan maliyyə institutları əlavə riskı məruz qala bilər
B
Bank Draftı
Pulların yuyulmasına həssasdır, çünki o, nüfuzlu institut tərəfindən istifadə olunan nüfuzlu beynəlxalq
monetar aləti təmsil edir və çox vaxt təqdim edilərkən nağd şəkildə və bankd draftını verən institutun
digər ölkədəki hesabından ödənilir.
Beynəlxalq Hesablaşmalar Bankı (BHB)
Mərkəzi banklar üçün bank kimi xidmət göstərən və dünya iqtisadiyyatında sabitliyin əldə olunması naminə
beynəlxalq monetar və mkaliyyə əməkdaşlığına dəstək verən beynəlxalq təşkilat. Bank Nəzarəti üzrə Bazel
Komitəsinin Katibliyi orada yerləşir. Komitə Müştərini Tanı məsələləri üzrə geniş nəzarət standartlarını
və təlimatları formalaşdırılmışdır.
Bank Sirri
Banklara hesab sahibinin razılığı olmadan hesab haqqında informasiyanı – hətta hesabın mövcud olduğunu
açıqlamağı – qadağan edən qanun və qaydalara aiddir. Maliyyə institutları və onlara nəzarət edən qurumlar
arasında milli sərhədlər boyunca informasiya axınını qadağan edir. FATF-ın 2003-cü ildə buraxılmış
40 Tövsiyəsinin 4-cü tövsiyəsində deyilir ki, müxtəlif ölkələr məxfilik haqqında qanunların FATF-ın
Tövsitələrinin icra edilməsinə mane olmamasını təmin etməlidirlər.
66
Nəzarət Departamenti-PY/TMM Təlimi
İzahlı lüğət
Bank Sirri Aktı (PYM)
ABŞ-ın çirkli pulların yuyulması ilə mübarizə sahəsində əsas tənzimləyici əsasnaməsi (Başlıq 31, ABŞ
Kodeks Bölmələri 5311-5355), 1970-ci ildə qüvvəyə minmişdir və 2001-ci ildə ABŞ Vətəndaş Aktı ilə
əhəmiyyətli dəyişikliklər edilmişdir. Digər tədbirlər arasında o, maliyyə institutlarına və bir çox digər
bizneslərə pulların yuyulması, o cümlədən müxtəlif maliyyə tranzaksiyaları ilə bağlı məlumat verilməsi və
uçot yazılarının saxlanması ilə bağlı nəzarət tətbiq edir.
Bank Sirri Aktı (PYM) Uyğunluq proqramı
Bank Sirri Aktında müəyyən edildiyi kimi, ABŞ-da yerləşən müliyyə institutlarından çirkli pulların
yuyulması və aidiyyatı olan maliyyə cinayətlərinə nəzarət etmək məqsədilə yaratmaq və icra etmək tələb
olunan proqram. Proqramın komponentlərinə ən azı daxildir: daxili siyasət, prosedur və nəzarətlərin
hazırlanması; uyğunluq mütəxəssisinin təyin edilməsi; əməkdaşların davamlı təlimi və proqramı
testləşdirmək üçün müstəqil audit funksiyası.
Bare Trust/adsız trast
Həmçinin quru, formal, “lüt”, passiv yaxud sadə trast adlandırılır, bu zaman qəyyumlardan tələb edildikdə
yalnız trast əmlakını benefisiarlara tapşırmaqdan başqa heç nə tələb olunnur.
Bazel MET Sənədi
2001-ci ilin oktyabr ayında Bank Nəzarəti üzrə Bazel Komitəsinin (BNBK) banklar üçün nəşr etdirdiyi
Müştərilərin Eyniləşdirmə Tədbirləri (MET) üzrə təlimat sənədi. Sənədə sağlam Müştərini Tanı siyasət və
prosedurları daxildir, Komitəyə görə, bunlar bankların təhlükəsizlik və sağlamlığının və bank sisteminin t
amlığının qorunmasında mühümdür. 2003-cü ilin fevral ayında Bank Nəzarəti üzrə Bazel Komitəsi
“Hesabın açılması və müştərinin identifikasiyasına dair ümumi rəhbərlik” çap etdirmişdir.
Bank Nəzarəti üzrə Bazel Komitəsi (Bazel Komitəsi)
Bazel Komitəsi dünya boyunca sağlam nəzarət standartlarının təşviqi məqsədilə 1974-cü ildə böyük onluğa
daxil olan ölkələrin mərkəzi bankları tərəfindən yaradılmışdır. Onun katibliyi İsveçrənin Bazel şəhərində
Beynəlxalq Hesablaşmalar Bankı tərəfindən təyin edilir. Digər sənədlərlə bir arada o, banklar üçün
müştərinin eyniləşdirmə tədbirləri, konsolidasiya edilmiş Müştərini Tanı risklərin idarə edilməsi, ödəniş
mesajlarında şəffaflıq, beynəlxalq pul köçürmələriə aid örtük ödəniş mesajları ilə bağlı lazımi ehtiyat
tədbirləri və şəffaflıq və terrorizmlə mübarizə ilə əlaqədar yurisdiksiyalar arasında maliyyə yazılarının
paylaşdırılması sənədlərini tərtib etmişdir.
Paket emalı
Məlumatların emalı və məlumatların kommunikasiyasının transmissiyasının bir növü, bu zaman
tranzaksiyalar bir qayda olaraq eyni computer tərəfindən və eyni tətbiqə müvafiq şəkildə qruplaşdırılır
və emala göndərilir.
67