Yazıçı Anar haqqında payız düşüncələri (Cəmil Həsənli) Moskvada Anarın 70 illiyində çıxışından
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ƏHMƏD İSGƏNDƏROV
idi. «Ağ liman», «Dantenin yubileyi», «Əlaqə», «Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi», «Otel otağ»ı da Azərbaycan ədəbiyyatının yayılma coğrafiyası baxımından belə uğurlu taleyi yaşadı. Əgər bu əsərlər haqqında yazılan dəyərləndirmələrə diqqət yetirsək, tam əsasla deyə bilərik ki, Anarın yaradıcılığı beynəlxalq tənqidin süzgəcindən uğurla keçdi və sovet dövrünün tələblərinə görə hər hansı bədii əsərin qəhrəmanları olmağa layiq olmayan, öz gündəlik həyatlarını yaşayan, güzəranlarını keçirən Nemət, Feyzulla Kəbirlinski, Təhminə, Zaur və digər sadə azərbaycanlıların təhkiyyəsində dünya vətəndaşlığı qazandılar. Dünyanın müxtəlif dillərinə tərcümə olunan bu əsərlər bir böyük həqiqəti ortaya qoydu ki, BİZ VARIQ! Anar heç şübhəsiz ki, böyük ziyalıdır. Millətimizin tarixində və taleyində, mənəvi-mədəni həyatında müstəsna rolu olan bir fikir adamı kimi o, Axundovdan başlanan milli dirilik missiyasının daşıyıcısıdır. Mirzə Cəlilin «Anlamaq dərdi», Üzeyir bəyin millətləşmə davası, Cavid əfəndinin acı taleyi Anarın içindən keçdi və milləti diri saxlayan bu böyük kişilərin şirinli-acılı həyat hekayətlərini öyrəndikcə, o özü də milli diriliyin bir nümunəsinə çevrildi. Anar haqqında gözəl rejissorumuz Ramiz Həsənoğlunun bu yaxınlarda çəkdiyi son dərəcə səmimi təsir bağışlayan gözəl filmə baxdıqca bir daha buna əmin olursan. Tam əminliklə demək olar ki, son yarım əsrdə millətimizin diriliyi Qara Qarayevin və Fikrət Əmirovun notlarından, Tahir Salahovun və Səttar Bəhlulzadənin fırçasından, Rüstəm İbrahimbəyovun və Anarın qələmindən keçir.
«Azadlıq» qəzetində dərc edilib 3 sentyabr 2009
ƏHMƏD İSGƏNDƏROV Rusiya Elmlər akademiyasının akademiki, «Voprosı istorii» jurnalının baş redaktoru Moskvada Anarın 70 illiyinə həsr olunmuş yubiley tədbirində çıxışından. Əziz Anar! Deyə bilmərəm ki,Azərbaycan ədəbiyyatının dərin bilicisiyəm. Amma yubileyinizlə bağlı oxuduqlarım məni sövq edir ki, Sizin haqqınızda bir yazı yazım. Özü də məhz bizim jurnal üçün və beləliklə rus oxucusunu, tarixlə maraqlanan hər kəsi Sizin tarixi hadisələrə baxışlarınızla tanış edim. Bu fikir məni məşğul edir. Bu barədə çox düşünürəm və bunu hökman edəcəm. Mən çox istərdim ki, Anarı tarixçilər də tanısın, çünki yazıçıların heç də hamısı mütəfəkkir deyil. Vacibdir ki, yazıçı özünün ədəbiyyatda mövqeyi haqqında düşünməkdənsə iştirakçısı olduğu tarixi proseslər haqqında fikirləşsin. Anar məhz bu cür hərəkət edir. Oxuduqlarım kifayət edir ki, bu adamın ürəyinin necə ağrıdığını hiss edim, bu dünyada ədalətsizlikləri necə ürəyinə saldığını, həyatda rastlaşdığı səfehliklər və murdarlıqlardan necə əzab çəkdiyini bilim. Bu da hər yazıçının işi deyil. Anarın «Azərbaycançılıq haqqında düşüncələri» çox xoşuma gəldi. Bu düşüncələrində Anar Azərbaycanın humanizmin hansı dəyərlərinə malik olduğunu dərk etmək istəyir, dünya dəyərləri içində özününküləri necə tapmağın və qoruyub saxlamağın fikrini çəkir. Yazıçı başqalarından ona görə üstündür ki, o nəhəng daxili gücə malikdir. Bu güc ona imkan verir ki, belə gücü olmayan adi adamların duyduqlarını, amma deyə bilmədiklərini ya demək istədiklərini deyə bilsin. Mən sizi bu günlə ürəkdən təbrik edirəm və demək istəyirəm ki, sizi çox sevirəm. Sizi də, sizin yaradıcılığınızı da. Ymid edirəm ki, bunu daha geniş şəkildə ifadə edə biləcəm.
NAMİQ KAMAL ZEYBƏK Türkiyənin sabiq Mədəniyyəit naziri, sabiq Millət vəkili, Ankarada Anarın yubiley tədbirində çıxışından.
Anara baxanda mən hər zaman onun üzündə bir hüzn görürəm. Çox illər əvvəl ilk tanışlığımızda onun içinin hüznlə dolu olduğunu sezdim, sonra kitablarını oxuduqda da bu hüznü gördüm. Amma bu hüznün içindən dərin ehtiras və etiraz çıxır və sonucda böyük zövq verir. Dünyanın qəribə işləri var. Birisinin kitabları çıxır, hətta Nobel də qazanır, amma bəhs olunan şəxsin kitablarını aldım, oxumağa başladım, iki-üç səhifə oxuyub ardını oxuya bilmədim. Amma Anarın əsərləri insanı elə cəlb edir ki, başladınmı, bitirmədən yerə qoya bilmirsən. Anar sadəcə Azərbaycanın deyil, bütün türk dünyasının böyük yazarıdır. Anar bir şeirində yazır:
Şairlər hər sözü doğru söyləməzlər. Söz ox kimi kamandan çıxdımı onun hədəfi artıq biz, oxucularıq və onu istədiyimiz anlamda anlaya bilərik. Anar heç haman əsrin əsiri olmamışdır. Sovet dönəmində yazdığı bütün əsərlərini bu gün olduğu kimi basa bilir, çünki onlarda nə sovet propoqandası, nə sovet havası var. Bu isə yalnız böyük sənətçilərə xas olan özəllikdir. Belə yazarlardan biri də 70 yaşını bayram etdiyimiz Anardır.
M Ö V Q E
Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|