Yazıçı-publisist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü m əsləhətçi redaktor

345 
Kitabın  müəllifinə  gəlincə  isə  belə  məntiqi nəticə  çıxar-
maq olar  ki, Zakir Bayramlının başdan-başa ömrü, həyatı  xal-
qına, millətinə sədaqətlə  xidmət etmək nümunəsidir. 
M
ən  burda  artıq  sözümü  tamamlamağa  qərar verdim. Bu 
günümüz
ə, dünənimizə və uzaq  keçmişimizə səyahətlərlə dolu 
olan bu kitabın müəllifi Zakir Bayramlıya can sağlığı və yeni-
yeni yaradıcılıq uğurları arzulayıram. 
 
Xank
ərəm Orucov,  
M.N
əzirov adına  Şabran şəhər  4 saylı orta məktəbin  
dil-
ədəbiyyat müəllimi. 
                            
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

346 
 
SON  SÖZ 
 
G
əndov kənd tam orta məktəbin 85 illik yubleyinə  həsr 
etdiyim 70 mind
ən artıq sözdən ibarət bu kitabı nəhayət ki, çox 
ç
ətinliklə  də  olsa  yazıb  tamamladım.  Allah-Taalaya çox 
şükürlər  olsun  ki,  çoxsaylı  arzularımdan  nəhayət  biri də  çin 
oldu, m
ən salamatçılıqla nəzərdə  tutduğum bu nəcib işi   axıra 
çatdıra bildim. Yaxşı adamlar bu işdə mənə kömək oldular. Pis 
niyy
ətli insanlar isə  bu  kitabın  yazılmasını  və  çap  olunması 
işinə nə qədər əngəl törətməyə çalışsalar da Allah onların bu 
arzusunu ür
əklərində  qoydu.  Burada 60 il bundan öncə 
n
ənəmin mənə danışdığı bir lətifə yadıma düşdü: 
LƏTİFƏ.  Kənddə ev və ot tayası yanırmış. Kəndin bütün 
sakinl
əri oğul, uşaq, yaşlı və cavan  vedrə ilə su, kisə və araba 
il
ə torpaq daşıyır,  yanğını söndürməyə can atırlar. Bu dəmdə 
bir qaranquş dimdiyində bir damcı suyu gətirib yanan yerə atır 
ki,  yanğını  söndürsün.  Bu hərəkəti ilə  o, insanlara köməyini 
bel
ə ifadə etmək istəyir.  Çox keçmir ki, bir qarğa   ağzında bir 
saman
ı gətirib tüstülənən sahəyə tullayır ki,  saman alışsın  və 
yanmayan 
ərazilər də  yanıb  kül  olsun.  Qarğa  da  yanğın  
m
əsələsinə münasibətini belə bildirmək qərarına gəlib. 
Real h
əyatda da belədir. Xeyirxah və  bədxah  qüvvələr 
h
əmişə üz-üzə, göz-gözə bir-birini izləyir. Deyirəm yer üzündə 
h
əyat mövcud  olan andan,  yaxşı, xeyirxah və  saf  qəlbli 
insanlar  h
əmişə olublar. Onlar bu gün də bizim aramızda var, 
sabah da olacaq.  H
əyatımızın  parlaq  güzgüsü  olan  belə 
adamlar  c
əmiyyətin bəri-bəzəyi, dövlətin dayağı və qranit 
özülü, 
xalqın isə etibarlı dostudur. 
“Arzuları  qovuşduran  məkan”  adlandırdığım  bu  kitabı 
yazmağa başlamazdan bir neçə il əvvəl mən Gəndov kənd orta 
m
əktəbin zəngin tarixinə,  böyük zəhmət və əziyyət  hesabına 
t
əhsil sahəsində  qazandığı çoxsaylı  uğurlara yaxından bələd 

---

347 
deyildim.  Lakin  kitabı  yaza-yaza  arxiv  materiallarını  və 
keçmişin səhifələrini vərəqlədikcə mənə su kimi aydın oldu ki,  
bu m
əktəb haqqında    son  qərar verməkdə  tələsmişəm. Çünki 
m
ən sonradan bildim ki, həqiqətən Gəndov kənd tam orta 
m
əktəbi rayonumuzun ən  tanınmış  məktəblərindəndir.  Keçən 
əsrin 50-80-cı illərində bu məktəb yüksək gösrəricilərinə görə 
h
əmişə rayonun kənd məktəblərinin siyahısında öndə gedən bir 
t
əhsil ocağı olub. Onun rayonumuzun təhsil salnaməsində  öz 
yeri, öz d
əsti-xətti var. 
M
ən Rayon Təhsil  Şöbəsinin  aparatında  keçən  əsrin 
altımışıncı illərinin  II yarısında işə başlamışdım. Ona görə də 
işə başlayan  dövrdən əvvəl Gəndov kənd məktəbinə rəhbərlik 
ed
ən direktorlar, orada dərs deyən müəllimlər  haqqında  tam 
m
əlumatım yox idi.  Lakin bu kitabı yazmaq elə bil məni ayılt-
dı,  sanki  gözümü  dünyaya  açdı.  Arxivlərdə  minlərlə  səhifəsi 
olan s
ənədlər toplusunu vərəq-vərəq oxuyub araşdırarkən mən 
gördüm ki, rayonun bütün t
əhsil    korifeylərinin  əksər hissəsi 
bu m
əktəbdə  direktor, ya da direktor müavini və  təşkilatçı 
v
əzifəsində çalışıb. 
Arxivl
ərdən  əldə  etdiyim  dəqiq  məlumatlara  əsasən 
G
əndov kənd məktəbinin  ilk rəhbərlərindən biri, əslən Bakılı, 
dil-
ədəbiyyat müəllimi Səkinə  Rəsulova olub. Sonralar isə 
onun h
əyat  yoldaşı,  əslən rayonun Zeyvə  kəndindən olan 
(sonralar  pedaqoji elml
ər namizədi  fəxri  adını  almışdır), 
kimya-biologiya mü
əllimi Teyfur Abdulkərimov bu təhsil 
mü
əssisəsinin direktoru  vəzifəsində çalışıb. Həm də məktəbdə 
t
əbiət dərslərini tədris edib. Bir müddət sonra isə bu məktəbdə 
(sonralar  tarix elml
əri namizədi fəxri adını almışdır) Abdulla 
R
əsulov, rayon Xalq Maarif Şöbəsinin müdiri işləmiş, “Şərəf 
nişanı”  ordenli  Xudabaxış  Cəfərov, Azərbaycan KP  Qonaq-
k
ənd Rayon Komitəsinin III katibi vəzifəsində çalışmış  Hacı 
Yusif  Əliyev,  Dəvəçi  şəhər  sovetinin  deputatı  və  qadınlar 
şurasının sədri olmuş Rəfiqə Dəmirova, Azərbaycan müəllim-

---

348 
l
ərinin V qurultayında  iştirak etmiş və “Əmək igidliyinə görə” 
medalı  ilə  təltif  edilmiş  Osman  Paşayev  və  başqa  şəxslər bu 
m
əktəbdə  direktor  vəzifəsində olmuşlar. 
M
əktəbin tarixini axivlərdən  topladığım  çoxsaylı  məlu-
matlar 
əsasında  araşdırarkən mənə bir də  məlum oldu ki, bu 
böyük k
ənd məktəbində  tədris  işinə  rəhbərlik edən direktor 
müavinl
əri  də  öz  ixtisasını  bilən,  bacarıqlı  və  təşkilatçılıq 
qabiliyy
əti yüksək olan şəxslər olub. Bunlara sonralar RXMŞ-
nin  inspektoru  işləmiş  dostum və  qohumum  dil-ədəbiyyat 
mü
əllimi Nadir Fazilovu,  Dəvəçi şəhər 1 saylı orta məktəbin 
direktoru  işləmiş  tarix  müəllimi, köhnə  qonşum  Əmirxan 
Q
əribovu, çoğrafiya müəllimi Hafiz Ağacanovu, dil-ədəbiyyat 
mü
əllimi  Əbdülhəqq  Əfəndiyevi, riyaziyyat müəllimi  Hacı-
baba  Hacıyevi,  fizika  müəllimi Nadir Səttərzadəni və  digər-
l
ərini aid etmək olar.  
Şabran  (keçmiş  Dəvəçi) rayon təhsilinin  inkişaf  tarixini  
araşdırarkən bir daha  gördük ki, Gəndov kənd orta məktəbi  
rayonumuzda  t
əhsilin beşiyi hesab edilən Pirəbədil  kənd və 
D
əvəçi qəsəbə  (indiki  Şabran  şəhər M.Nəzirov  adına  4  saylı 
tam orta m
əktəb) orta məktəbindən sonra gözəl tarixi ənənə-
l
ərə  malik üçüncü bir təhsil  ocağıdır. Xüsusilə  1953-1965-ci 
ill
ərdə  bu məktəbin təhsil  uğurları  onu  bütün  respublikada 
tan
ıdıb. 
 1950-1970-ci ill
ərdə  Gəndov məktəbi rayonun kadr 
poten
sialımın artırılması və inkişaf etdirilməsi üçün bir  hazır-
lıq  sınaq  məntəqəsi  olub.  Sözün  qısası  həmin məkan bu 
m
əktəbdə təhsil alan məzunların, burada  işləyən müəllimlərin 
ir
əli  getməsi  üçün əsl  “trampilin” rolunu oynayıb. 
G
əndov kəndinin  Bakı-Quba magistral  yolunun üstündə  
üç yol qovşağında yerləşməsi bu kəndin gələcək perespektivlə-
rind
ən xəbər verir. Gəndov kəndi  hazırda  bütün  göstəricilər 
üzr
ə sosial dirçəliş dövrünü yaşayır. Onun bu gün kənd təsər-
rü
fatının ən vacib sahələri olan taxılçılıq, tərəvəzçilik, üzüm-

---

349 
çülük,  bağçılıq,  maldarlıq  və  s. sahələri üzrə  rayonun digər 
inzibatı ərazi dairələrinə görə üstün inkişafı göz qabağındadır. 
Bu m
əkanın  təbii,  coğrafi  şəraiti və  iqtisadi  uğurları    onun 
müsb
ət imicindən və işıqlı sabahından xəbər verir. Gələcəkdə 
bu k
ənd  Şabran  rayonunun  aran  hissəsində  yerləşən  kəndlər 
üçün bir  m
ərkəz rolunu oynaya bilər. 
Kitabda G
əndov kəndindən 3-4 km cənub-  qərb tərəfdə  
yerl
əşən Gülüstan təpə, Gömür təpə və Almas təpə qədim 
yaşayış  yerlərinin şəkilləri verilmişdir. Lakin həmin  qədim  
yaşayış  məskənləri qoruq elan edilsə  də  hələ  tarixçilər və 
arxeoloqlar t
ərəfindən öyrənilməmişdir. 
Fürs
ətdən istifadə  edib    Gəndov kənd tam orta məktəbin 
85 illik yubileyin
ə həsr etdiyim “Arzuları qovuşduran məkan”  
kitabının  yazılması  zamanı  mənə  arxiv  materiallarından 
istifad
ə üçün imkan və şərait yaratdıqlarına görə Şabran  rayon  
arxivinin  müdiri  Leyla  Quliyevaya,  Şabran  rayon  Metodka-
bin
əsinin  metodisti  Fatma  Əsgərova-Rzayevaya və  Gəndov 
k
ənd tam orta məktəbinin direktoru Samirə  Baladadaşovaya  
t
əşəkkürümü bildirirəm. 
Bu kitab
ın yazılması zamanı kəndə və məktəbə aid  tarixi 
faktların  toplanmasında  və  araşdırılmasında  əslən Qələgahlı, 
G
əndov kəndinin ziyalısı və ağsaqqalı, tarixçi Osman  müəllim  
m
ənə  mənəvi dəstək olub.  Axıracan  bu  kitabın  hər kəlmə  
sözünü bel
ə mənimlə təhlil edib köməyini məndən əsigəməyib. 
Ona gör
ə də ona  səmimi qəlbdən minnətdarlığımı bildirirəm.  
Rayon t
əhsilinin tarixinə aid arxiv materiallarının istifadə 
edilm
əsi  zamanı  mənə  köməklik göstərdiyinə,  kitaba aid 
faktların  toplanmasında,  məlumatların  seçilməsində  və  təhli-
lind
ə  öz köməyini  əsirgəmədiyinə  görə  tarixçi  kiçik  oğlum 
Ramin mü
əllimə çox sağ ol deyirəm. 
Əziz  oxucularım!  Gəndov kənd orta məktəbinin 85-illik 
yubileyin
ə  həsr  etdiyim  bu  kitab  yazılıb  başa  çatdığına  görə 
hamınızla xüdafisləşib sizdən ayrılıram. Ancaq bu sizinlə son 

---

350 
görüş  deyil. Bu kitabın başa çatdığını duyan kimi  qəlbimdəki  
yaradıcılıq  qığılcımlarının  hərəsi bir ulduza dönüb yenə  də 
parlamaq ist
əyir.  Yenə  yaz, yarat deyir.  Məni  Tanrının 
m
əsləhəti və  qisməti ilə sizinlə  növbəti  kitabımda görüşmək 
arzusuna qovuşmağa səsləyir. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                             

---

351 
MÜNDƏRİCAT 
Ön  söz..................................................................................... 
3 
I bölm
ə. “BORCLUYUQ BIZ HAMIMIZ VERMƏYƏ 
BİR CAN VƏTƏNƏ...”........................................... 
11 
“ Borcluyuq biz hamımız verməyə bir can Vətənə ”................ 
12 
II bölm
ə. TARİXİ YADDAŞDA DAŞLAŞMIŞ ULU 
ŞABRAN................................................................. 
49 
İkinci müsahibə......................................................................... 
50 
Q
ədim Şabran şəhərinin yerinin axtarışı, arxeoloji qazıntı 
işlərinə başlanması və aparılması barədə................................. 
51 
Çayqaraqaşlı kəndi-Şabranın qədim yaşayış məskənidir......... 
61 
Hacıqaraqaşlı kəndinin tarixinə  dair........................................ 
63 
III  bölm
ə. TƏHSİL XƏZİNƏDİR, ELM İSƏ AÇAR.........   69 
Arzular çin olanda....................................................................
 
70 
T
əhsilin inkişafı tarixindən qısa sətirlər...................................
 
82 
G
əndov kənd orta məktəbin tarixini vərəqləyərkən.................. 
91 
Respublikamızda və rayonumuzda kadrlara tələb olunan ehti-
ya
cın ödənilməsində Gəndov kənd tam orta məktəbin rolu......   120 
İnsanların  ümumi  yaş  dövrünün  xüsusiyyətinə  görə  öyrənil-
m
əsinin əhəmiyyəti...................................................................  124 
Ümumt
əhsil məktəblərində  təhsil  alan  kiçik  yaşlı  uşaqlarda  
şəxsiyyətin formalaşmasında valideyn- müəllim amili.............  145 
D
ərs prosesində yaranan emosional hallar və onun insan 
s
əhhətinə təsiri..........................................................................  152 
M
əktəbyaşlı uşaqlar arasında zərərli vərdişlərə qarşı 
mübariz
ədə valideyn-məktəb əlaqələri.....................................  161 
80 yaşlı   təqaüdçü müəllim Osman Paşayevlə müsahibə.........  167 
Keçmişi yaşadan xatirələr və ya rəqəmlər adlı bir aləmdən 
şeir, sənət dünyasına səyahət....................................................  184 
IV bölm
ə. “GÜNƏŞLƏ BİR YATIB OYANAN 
KƏNDİM...”...........................................................  190 
G
əndov kəndinin qədim tarixi haqqında qısa qeydlər..............  191 
Arzuların qovuşduğu məkan və ya Gəndov kəndində 
m
əskunlaşma uğurları haqqında söhbət...................................  213 
 
 

---

352 
V  bölm
ə.  XATİRƏLƏRDƏ YAŞAYAN İNSANLAR........  218 
Zöhrab Öm
ərov........................................................................  219 
Abdulm
ənna Quliyev...............................................................  222 
F
ətəli Fətəliyev.........................................................................  226 
VI bölm
ə. ELM VƏ TƏHSİL YOLUNDA ÇIRAQ 
YANDIRAN  MÜƏLLİMLƏR............................  230 
Teyfur  Abdulk
ərimov............................................................. 
231 
Abdulla R
əsulov...................................................................... 
233 
Xudabaxış  Cəfərov..................................................................  235 
Hacı Yusif Əliyev.................................................................... 
238 
R
əfiqə Dəmirova..................................................................... 
240 
VII bölm
ə. MƏKTƏBİ ZİNƏTLƏNDİRƏN 
İNSANLAR..........................................................  244 
Osman  
Paşayev.......................................................................  245 
Mirz
əbaba Rzayev................................................................... 
252 
Əbdülhəqq Əfəndiyev..............................................................  255 
F
əzilə Ağarzayeva....................................................................  257 
Salman  Salmanov-Ömrün s
əksəninci  baharı......................... 
261 
F
əxrəddin Cəfərov....................................................................  264 
VIII bölm
ə. “MƏKTƏBİN ŞÖHRƏTİ-ŞANI 
MƏZUNLAR”....................................................  267 
Arif  Allahverdiyev................................................................... 
268 
B
əhlul  Abbasov.......................................................................                    
271 
Cavanşir  Quliyev.....................................................................  277 
Atabala  Hüseynov................................................................... 
283 
Hacı Böükağa Şükürov-Geriyə baxanda peşman deyiləm.......  286 
Şahbaz Ömərov....................................................................... 
292 
Ədhəm Baladadaşov................................................................ 
295 
Emin Mövsümov..................................................................... 
298 
Fikr
ət Əliyev-kənd Bələdiyyəsinin sədri................................. 
300 
Hacıbaba Hacıyev....................................................................  303 
Əlövsət İsayev......................................................................... 
309 
Akif   D
əmirov........................................................................ 
312 
Oktay Paşayev......................................................................... 
316 
 
 
 
 

---

353 
IX bölm
ə. GƏNDOV KƏND TAM ORTA MƏKTƏBİN 
85  İLLİK YUBİLEYİ MÜNASİBƏTİLƏ 
TƏBRİKLƏR........................................................ 
 
 
319 
Əməkdar müəllimlər................................................................ 
320 
N
əcməddin Mürvətov.............................................................. 
320 
Cavanşir Quliyev......................................................................  321 
Bah
əddin Əliyev.......................................................................  321 
Dilar
ə Məmmədova..................................................................  322 
Şəhər tam orta məktəbləri........................................................  323 
1 saylı tam orta.........................................................................  323 
2 saylı  lisey-tam orta...............................................................  323 
4 saylı tam orta.........................................................................  324 
 K
ənd tam orta məktəbləri........................................................  325 
D
əvəçikənd tam orta................................................................ 
325 
Aygünlü k
ənd tam orta.............................................................  325 
G
əndov kənd tam  orta.............................................................  326 
X bölm
ə. “VƏTƏN UĞRUNDA ÖLMƏK ŞƏRƏFDİR”....  327 
Şəhid  Müslüm Mehdiyev .......................................................
 
328
 
XI bölm
ə. QƏLƏM DOSTLARIM QONAĞIMDIR...........
 
331
 
“Bu q
ərib ellərə Vətən dedi o...”..............................................
 
332 
S
əfalıdır hər guşəsi Gəndovun..................................................
 
340
 
“Min il
ə bərabər yüz il” kitabı Pirəbədil kəndinin 
“ensiklopediyası”dır.................................................................
 
341
 
Son  söz ...................................................................................
 
346 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

354 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
“Mü
əllim” nəşriyyatında çap olunmuşdur. 
 
Çapa imzalanmışdır 29.03.2016. Sifariş 90. 
Kağız formatı 60×84
1/16
. Şərti 22,12 ç.v. Sayı 100.
 
 
 
 

---