Yazıçı-publisist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü m əsləhətçi redaktor

26 
G
əlin,  Vətən  mövzusunu  axıradək davam etdirək:  Əsl 
V
ətəni sevən  şəxs  istənilən və  ya tələb olunan an bu yolda 
canından  keçməyə  hazır  olmalıdır.  Qorxmadan,  çəkinmədən, 
heç bir t
ərəddüd etmədən  öz  düşüncə  və  hərəkətlərini, hətta 
psixoloji durumunu  V
ətənin mənafeyi  naminə  düzəltməli və 
ya  c
əmləməlidir. Bu sahədə  konkret addımını atmaq üçün o, 
özünü ist
ənilən an hazır vəziyyətə gətirməyi bacarmalıdır. 
 Biz h
ər  birimiz  bu  torpağın  övladı  kimi  bəşəriyyəti 
l
ərzəyə salan ölüm adlı qorxunc bir bəlanın üzünə həmişə dik 
ba
xmalıyıq.  Əlimizə  silah  alıb    Vətən  adlı  qüdrətli məkanın 
müdafi
əsi  üçün canımızdan belə keçməyə hazır olmalıyıq. 
V
ətən sevgisindən  qaynaqlanan bu söhbətimizdə  şair 
t
əbim   gedikcə yüksəlməyə başladı. Mənim  bu mövzuya aid 
yazdığım bir qəzəlin qəlbləri riqqətə gətirən incə ruhlu sətirləri 
yavaş-yavaş yadıma düşdü: 
 
Borcluyuq biz hamımız verməyə bir can Vətənə,  
Ed
ərik istəsə hər an onu qurban  Vətənə. 
 
G
əzmişik çöllərini, dağ və düzənliklərini,  
Bu göz
əllikdə görüb olmuşuq heyran Vətənə. 
 
Yeni saldıqca şəhər, kəndləri etdikcə abad,  
Açmışıq düşməni ram etməyə meydan Vətənə. 
 
G
əzir azad, dolaşır dünyanı şan-şöhrətimiz,  
Verilib söz dem
əyə bir belə dövran Vətənə. 
 
Biz bu gün şad yaşayır, güclü cəmiyyət qururuq,  
Baş əyir “Kaspi” kimi bir böyük uman Vətənə. 
 
Dar gününd
ə hayına çatmağa bizlər dayanıb,  
Qoymarıq kimsə yaza məhvinə fərman Vətənə. 

---

27 
Könlünü şad elə, Zakir, demə təkdir obamız 
Yaraşır ta ki, qədimdən ulu  Şabran Vətənə. 
 
V
ətənə  aid ediləm məhəbbət hissləri heç vaxt solmayan 
çiç
əyə bənzəyir.  Yunan şairi  Lukuanın (e.ə.120-180) belə bir 
deyimi var: “V
ətəndən əziz heç nə yoxdur.” Dahilərin daha bir 
m
əşhur kəlamı da var ki, qürbət eldən adama vətən ola bilməz. 
M
ən Vətəndən uzaqlarda səfərdə  olarkən bu məşhur  fikri 
d
əfələrlə ciddi  sınaqdan çıxardım. Nəticədə baxıb gördüm ki, 
bu h
əqiqətən də belədir. Vətəndən kənara çıxan kimi  elə bil 
qanadı sınmış quşa dönürəm. Uçmaq istəyirəm, lakin uçmağa 
gücüm, qüvv
ətim, bir sözlə  hünərim  çatmır.  Son  illərdə 
yazdığım bir qəzəllə düşüncələrimi bədii şəkildə sizinlə gaha 
aydın tərzdə bölüşmək istəyirəm:    
 
Yüz il yaşayıb yığma ögey varı Vətənsiz. 
Dad verm
əyəcək  bağlarının barı  Vətənsiz. 
 
Qürb
ətdə günün xoş, dadasan naz ilə nemət 
Günd
ən-günə rəngin olacaq  sarı Vətənsiz. 
 
Dünyanı gəzib, ən uca yerlərdə dolaşsan, 
Çox tez 
əriyər dağlarının qarı  Vətənsiz. 
 
Yad eld
ə tapıb cəm eləsən  başına dostlar, 
Tez -tez itir
ərsən belə dostları Vətənsiz. 
 
Aldanma havaya, suları şərbət olana, 
V
əsf eyləmə çöllərdəki gülzarı Vətənsiz. 
 
Kef ç
əkmək üçün özgə  vilayətlərə uysan, 
Düz olmayacaq  vaxtının ilqarı Vətənsiz. 
 

---

28 
Zakir, n
ə qədər olsa da  hər yanda gözəllər, 
G
əl seçməginən sən özünə yarı Vətənsiz. 
                  
Az
ərbaycan  dünyanın  ən dibər  güşələrindən  biridir.                
Bu m
əkan öz yeraltı və yerüstü  təbii sərvətlərinin zənginliyinə 
v
ə  müxtəlifliyinə  görə  Qafqazda birinci yeri tutur. Hələ  çox 
q
ədim dövrlərdən bu ölkə  ərazisini özünə  daimi məskən 
seçmiş  çox nadir, endemik flora, və fauna növləri mövcuddur. 
Onlar bu  
ərazinin təbii qiymətini daha da artıraraq onu sanki 
c
ənnətə  döndərib. Dünyada fəaliyyət göstərən 11 növ iqlim 
qurşağının 9-nun  Azərbaycanda  mövcud olması  bu ölkənin  
z
əngin quru, su, dəniz ekosistemlərinin yüksək tərzdə forma-
laşması üçün böyük zəmin yaradıb. 
Respublikanın ərazisi 86,6 min kv. km-dir.  Bu ərazinin 12 
%-
ni meşələr, 1,7 %-ni su hövzələri, 55,1 %-ni kənd təsərrü-
fatına  yararlı  torpaqlar,  o  cümlədən 30,2 %-ni otlaq və 
biç
ənəklər, 31,2 %-ni isə sair torpaqlar təşkil edir. 
Az
ərbaycan  cənubdan 765 km İran İslam Respublikası ilə, 
15 km Türkiy
ə ilə, şimaldan 390 km Rusiya ilə,  qərbdən isə 
1007 km Erm
ənistanla həmsərhəddir. Xəritədə  bu  cazibədar 
m
əkan 44 və 52 dərəcələr üzrə şərq uzunluq dairəsində, 38 və 
42 d
ərəcələr üsrə  şimal en dairəsində yerləşir. 
Az
ərbaycanın  ən yüksək gölü  Sarısu  (67,0  kv.km) 
gölüdür. X
əzər dənizinin sahəsi 400000 kv.km, dərinliyi 1025 
m-dir. X
əzərin Azərbaycan sektorunda ən enli sahənin 
uzunluğu isə 456 km-ə bərabərdir. 
X
əzər dənizinin  sabahı  bu  günündən daha parlaq 
görünür.  Qonşu İran İslam Respublikası gələcəkdə Xəzər 
d
ənizini  Hind  okeanı  ilə  birləşdirən  su  kanalı  çəkməyi 
n
əzərdə tutub. Əyər bu plan həyata keçərsə  Xəzər dənizi 
dünya  okeanı  ilə  qovuşacaq. Bütün bunlar  Azərbaycanın 
iqtisadi inkişafına da müsbət təsir edəcəkdir.  
Az
ərbaycan  haqqında  söhbətimiz  geniş  mövzudur.  Əyər 

---

29 
h
əmin  mövzu  hərtərəfli  yazılsa  heç  yüz  cildlik  kitaba  da 
sığmaz. Lakin bu məkandan söz düşmüşkən onun öz gözəlliyi 
il
ə  hamını,  xüsusilə  yerli və  xarici tutistləri heyran edən 
z
əngin, heç bir yerdə  təkrarlanmayan, füsunkar  təbiətindən  
qısaca da bir neçə söz demək lap yerinə düşər.  
 
Ən yüksək  dağ  zirvəsi Bazardüzü (4466 m),  ən böyük 
adası Pirallahı (14,4 kv.km), ən böyük çayı isə Kürdür (cəmi 
uzunluğu 1515 km-Azərbaycan ərazisində isə  906 km-dir). 
Respublikamız haqqında qısa  məlumat: 
Respublikamızın  yaranma  tarixi  28  iyun  1918-ci ildən 
hesablanır. 18 oktyabr 1991-ci ildən  hər il müstəqillik günü 
bayram edilir. 30 yanvar 1992-ci ild
ən Avropa Təhlükəsizlik 
v
ə  Əməkdaşlıq  Təşkilatına  qoşulub.  02  mart  1992-ci ildən 
BMT-nin,  24 sentyabr 1993-cü ild
ən MDB-nin, 17 yanvar 
2001-ci ild
ən Avropa Şurasının üzvüdür. 
Ölk
əmizdə yaşayan əhalinin sayı isə 01 yanvar 2015-ci il 
tarix
ə  9593.0 min  nəfər olub.1 kv.km-ə düşən əhalinin sıxlığı 
111 n
əfərdir. Əhalinin ümumi sayından 2152,7 min nəfəri və 
ya 22,44 %-ni 
əmək qabiliyyətli  yaşınadək, 6616 min nəfəri  
v
ə  ya 68,97 %-ni  əmək qabiliyyəti  yaşında  olan  əhali, 823,9 
min n
əfər və  yaxud 8,59 %-ni isə  əmək qabiliyyəti  yaşından 
yuxarı olan əhali təşkil edir. Respublika üzrə əhalinin illik təbii 
artımı  114855 nəfər olmuşdur. 
İnzibatı  xəritəyə  baxış.  01.01.2015-ci il vəziyyətinə 
Az
ərbaycan  Respublikasının  inzibatı  ərazi vahidlərinin  sayı 
bel
ədir: Muxtar respublika-1, iqtisadi rayonlar- 10, rayonların 
sayı- 66, şəhərlər- 78, şəhər rayonları-14, qəsəbələr 261,  kənd 
ərazi dairələri 1727, kənd yaşayış məntəqələri 4249. 
İlin iqtisadi mənzərəsinə nəzər. Respublika üzrə 2014-cü 
ild
ə  58997,8 milyon manatlıq  ümumi daxili məhsul istehsal 
edilmişdir.  O  cümlədən həmin ildə  istehsal edilən sənaye 
m
əhsulu 32110,3 milyon manat,  kənd təsərrüfatı,  meşə  və 
balıqçılıq  təsərrüfatı  məhsulları  5432,1  milyon  manat  təşkil 

---