Yazi takip ahmet Dede Secretary yayin tüRÜ Üç Aylık, Uluslararası, Süreli Yayın Type of Publication
Yüklə 4,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
KİNDÎ’DE HULFÎ KIYAS/İMKÂNSIZA İNDİRGEME’NİN KULLANIMI 235 1. Var olmaya başlayan her şeyin, varlığının bir nedeni vardır. 2. Evren var olmaya başlamıştır. 2.1 Gerçek sonsuzun imkânsızlığına dayalı kanıt. 2.1.1 Gerçek sonsuz var olamaz. 2.1.2 Olayların geriye dönük zamansal sonsuz olması, gerçek sonsuz- luktur. 2.1.3 Böylece, olayların geriye dönük zamansal sonsuzluğu var olamaz. 2.2 Ardışık toplamayla gerçek sonsuzluğun oluşmasının imkânsızlığına dayalı kanıt. 2.2.1 Ardışık toplamayla oluşan bir toplam, gerçek olarak sonsuz ola- maz. 2.2.2 Zamansal geçmiş olaylar silsilesi ardışık toplamla teşekkül etmiş bir toplamdır. 2.2.3 Böylece, zamansal geçmiş olaylar silsilesi gerçek olarak sonsuz olamaz. 2.3 Evrenin Genişlemesinden Doğrulama 2.4 Evrenin Termodinamik Özelliklerinden Doğrulama 3. Demek ki evrenin varlığının bir nedeni vardır. 41 Kelâm kozmolojik kanıtının kullandığı bu aksiyomlar, Kindî’nin âlemin ve âleme yüklem olanların sonluluğunu ispat etme yöntemindeki benzerli- ğe ilaveten akla Hilbert’in sonsuz otel odaları paradoksunu getirmektedir. Ünlü matematikçinin özellikle sayılar üzerinden geliştirdiği aritmetik ve sonsuz otel odaları paradoksu oldukça tartışılmış ve matematiğin genel il- keleri açısından bu disipline önemli katkı sağlamıştır. Onun zekâsının bir ürünü “Hilbert’in Oteli” örneği; sınırsız sayıda odası olan bir otelin bütün odalarının dolu olmasına rağmen yeni bir misafir geldiğinde, sonsuz odası bulunan bu otelde ona da yer bulunmasının mümkün olmasını tartışmakta- dır. 42 41 William ane Craig, “Kelâm Kozmolojik Kanıtı”, çev. Zikri Yavuz, Allah, Felsefe ve ilim içinde, edt. Caner Taslaman, Enis Doko (İstanbul: İstanbul Yayınları, 2012), 149. 42 “Sınırlı sayıda odası olan bir otel düşünelim. Ayrıca, bütün odalarının da dolu oldu- ğunu varsayalım. Yeni bir misafir bir oda talep ettiğinde, işletme sahibi özür diler ve “üzgünüm, bütün odalar dolu” der. Şimdi de sonsuz sayıda odaya sahip olan ve yine bütün odaları dolu olan bir otel hayal edelim. Sonsuz odaya sahip otelde tek bir oda bile boş değildir. Şimdi tekrar yeni bir misafir geldiğini ve bir oda talep ettiğini var- sayalım. İşletme sahibi o kişiyi otele yerleştirmek için hemen 1. odadaki kişiyi 2. odaya, 2. odadakini 3. odaya, 3. odadakini 4. odaya, bu şekilde sonsuza dek devam edecek şekilde misafirlerin yerlerini değiştirecektir. Bu odaların yerlerinin değiştiril- mesinin bir sonucu olarak, 1. oda boşalacak ve yeni misafir memnuniyetle odaya yerleşecektir. Fakat misafir gelmeden önce bütün odaların dolu olduğunu hatırlaya- lım Matematikçilere göre, eşit derecede garip bir şekilde otelde şu anda daha önce var olmuş olduğundan daha fazla kişi yoktur; sayı sadece sonsuzdur. Fakat bu nasıl DİYANET İLMÎ DERGİ · CİLT: 54 · SAYI: 2 · NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2018 236 Craig’e göre bütün bunlardan çıkarılacak şey, gerçek sonsuzun ol usal imkânsızlığıdır. Gerçek ve mantıksal imkân arasındaki fark şu örnek üze- rinden anlaşılabilir; bir şeyin nedensiz var olmasında mantıksal imkânsız- lık yoktur, ancak böyle bir durum gerçek olarak veya metafiziksel olarak imkânsız olabilir. Bundan dolayı, belirli aksiyomlar ve kurallar dikkate alındığında, matematiğin kavram dünyasında sonsuz sayılar kümesi ile il- gili tutarlı bir şekilde konuşmak kabul edilebilir, fakat bu hiçbir şekilde gerçek sonsuz sayıda nesnenin hakikaten mümkün olduğu anlamına gel- mez. Sezgici matematik okulunun, sayı serilerinin dahi gerçek olarak son- suz olduğunu inkâr ettiği (sayı serilerini sadece potansiyel/bilkuvve olarak sonsuz kabul ederler) 43 hatırlanmalıdır; sayı serilerine gerçek sonsuzlukla- rın bir örneği olarak başvurmak tartışmalı bir yöntemdir. 44 olabilir İşletme sahibi kayıt defterine yeni misafirin adını yazarak ona anahtarları vermişti nasıl olur da öncekinden bir fazla kişi daha olamaz Otele çift sayıların karşılığı kadar kişi geldiğinde otel sahibi 2. odadakini 4. odaya 3. odadakini 5. odaya ve böylece her birini sonsuza aktararak yeni gelen iki kişiyi 2. ve 3. odaya yerleştirir. Yine otel tamamen doludur ve yeni gelenler otele yerleşmiştir. Sonsuz sayıda yeni misafirin bir oda istemek için otele geldiğini varsayalım. İşletme sahibi bu sefer 1. odadaki kişiyi 2. odaya, 2. odadaki kişiyi 4. odaya, 3. odadaki kişiyi 6. odaya sonsuza dek sürecek şekilde, sürekli her bir önceki oda sahibini kendi odasının iki katı numa- ralı odaya yerleştirerek, yerlerini değiştirmeye devam eder. Sonuç olarak, bütün tek sayılı odalar boşalır ve sonsuz sayıda yeni misafir sorunsuz bir şekilde kolayca yer- leştirilir. Oysaki onlar gelmeden önce bütün odalar dolu idi Yine, garip bir şekilde, oteldeki eski misafir sayısı kadar yeni misafirin otele gelmesine rağmen, oteldeki misafir sayısı aynı kalmıştır. Aslına bakarsak, işletme sahibi bu süreci sonsuz sayıda tekrar edebilir ve yine de otelde önceden var olandan tek bir kişi bile daha fazla var olmuş olmaz. Fakat Hilbert’in Oteli, Alman matematikçinin bildirdiğinden daha da tuhaftır. Zira misafirlerden bazılarının otelden ayrılmaya başladıklarını varsayalım. 1. odadaki otel müşterisi ayrılmış olsun. Şu anda otelde bir kişi daha az var değil midir 1, 3, 5 numaralı odadaki otel müşterilerinin oteli terk ettiklerini varsayalım. Bu durumda sonsuz sayıdaki kişi oteli terk etmiştir fakat matematikçilere göre, otel- de daha az insan yoktur. Aslına bakarsanız, her bir otel müşterisinin otelden ayrıldı- ğını ve bu sürecin sonsuz kere tekrar ettiğini ve buna rağmen otelde daha az kişinin olmadığını söyleyebiliriz. Fakat bunun yerine 4, 5, 6 nolu odalardaki kişilerin (üç oda dışında herkesin) otelden ayrıldığını varsayalım. Bir anda otel fiziken boşalmış olacaktır, misafir kaydı üç isme inmiştir ve sonsuz müşteri bir anda sonluya dönüş- müştür. Ancak bu durumda otelden ayrılan misafir sayısı ile 1,3,5 numaralı odadaki (tek sayılı sonsuz sayıdaki odalardaki) misafirlerin otelden ayrıldıkları durumdaki ayrılan misafir sayısı eşittir. Böyle bir otelin gerçekte var olabileceğine gerçekten birisi inanabilir mi Bu tür tuhaflıklar gerçek sonsuz sayıda nesnelerin var olmasının imkânsız olduğunu göstermektedir.” Bk. Craig, “Kelâm Kozmolojik Kanıtı”, 149- 151. Ayrıca bk. file:///C:/User/user906/Desktop/ C4 B0ND C4 B0 20DOS- YASI/David 20 Hilbert’in 20Sonsuzluk 20Oteli 20- 20 Matematiksel.html (18.10.2017). 43 Bu konudaki benzerlik için bk. Kindî, “İlk Felsefe Üzerine”, 150; “Allah’ın Birliği ve Âlemin Sonluluğu Üzerine”, 209. 44 Craig, “Kelâm Kozmolojik Kanıtı”, 151-152. Yüklə 4,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|