Yazi takip ahmet Dede Secretary yayin tüRÜ Üç Aylık, Uluslararası, Süreli Yayın Type of Publication



Yüklə 4,8 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə34/106
tarix17.11.2018
ölçüsü4,8 Mb.
#80181
növüYazi
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   106

KİNDΠVE ANTİK YUNAN FELSEFE GELENEĞİ
81
Kindî insan nefsinin gayri maddîliğini, duyulur ve akledilir sûretler ara-
sındaki ayrımın bir başka uygulama alanı olarak telakki eder. Bu bağlamıy-
la nefis bir sonraki şeyin sûreti olmaktadır. Meselenin bu haliyle ele alınışı
Kindî’ye Aristoteles’in “bedenin sûreti şeklindeki nefis (soul) tanımına”
55
literal olarak bile olsa bağlı kaldığı anlamına gelmektedir. Öte taraftan Kin-
Aristoteles’in Teolo isi üzerinden bir okuma ile nefsin soyut âlemdeki
durumuna dair görüşlerine Pisagorculuğu da eklemektedir.
56
Soyut halde
aklî nefisler (en-nefsu’l- akliyye) meskûn mahal olarak feleğin ötesinde ve
Yaratıcı’nın nurunun bulunduğu tanrılık âlemindedir.
57
Fakat her nefis be-
denden  ayrıldığında  oraya  ulaşamaz.  Nefsi  hataya  sürüklemeye  meyilli
öfke ve arzu güçleri onu bedenle birlikte olmaya zorlamaktadır. Kindî bu
durumu Pythagoras’a atıfla şu şekilde izah eder:
Eğer nefis bedenle birlikteyken şehevî arzuları terk eder, kirler-
den temizlenir, varlığın hakikatini bilme konusunda düşünür ve
araştırırsa gerçekten o parlar ve Yaratıcı’ının nurundan bir sûret-
le birleşir; arınma ile elde ettiği parlaklık tıpkı nesnelerin görün-
tüsünün parlak bir aynada belirmesi gibi, varlığın da bütün sûret
ve bilgisi nefiste belirir. İşte nefis de böyledir; ayna paslı olursa
hiçbir şeyin sûreti onda asla ortaya çıkmaz, sûretler ancak pas
giderilince ortaya çıkar. Aklî nefis de böyledir; paslı ve kirli ise
son derece câhil demektir, bu nedenle onda bilgi formları ortaya
çıkmaz.
58
Metinden  de  anlaşılacağı  üzere  Kindî,  duyulur  sûretlerle  aklî  sûretler
arasındaki ayırıma dayalı bir bilgi teorisini ön görmektedir. Ölüm sonrası
hayata dair teorisi de bizi duyulur olanı reddedip aklî olanın peşinden git-
meye sevk etmektedir.
59
Hülasa İslâm dünyasında kendisini filozof olarak tanımlamayı daha uy-
gun  olarak  gören  Kindî’yi,  Mutezîlî  eksenli  kelâm  ve  felsefe  arasındaki
tartışma başta olmak üzere pek çok açıdan bir geçiş dönemi düşünürü kıl-
maktadır. Çoğu tartışmanın ekseninde, pek çok entelektüel çevreye cevap
arayan bir düşünür olarak Kindî antik felsefî geleneğin bir devamıdır. Fel-
sefesinin ayakları Aristoteles, Platon ve Yeni Eflatuncu felsefenin kudretli
filozofları  Plotinus,  Proclus  ve  Philoponus  gibi  düşünürlere,  kısmen  de
55
Aristoteles, “On The Soul”, The  omplete  orks of Aristotle (Vol: 1), ed.  onathan
Barnes, (New  ersey: Princeton University Press, 1995), 656-657.
56
Adamson, Peter, “Two Early Arabic Do ographies on The Soul: Al-Kindi ann The
Theology of Aristotle”, The Modern Schoolman, 77 (2000), 105-25.
57
Kindî, “Fi’n-Nefs Muhtasar min Kitâbi Âristû ve Felâtun ve Sâiri’l-Felâsife”, 248.
(Eser bundan böyle Fi’n-Nefs olarak kısaltılacaktır).
58
Kindî, “Fi’n-Nefs”, 247.
59
Bu tespit için ayrıca bkz. Adamson, “Kindî ve Yunanca Felsefe Geleneğinin Kabulü”,
46.


DİYANET İLMÎ DERGİ  
· 
 CİLT: 54  
· 
 SAYI: 2  
· 
 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2018
82
Stoa felsefesine oturmaktadır. Devraldığı felsefi mirasa yaklaşımı oldukça
naif ve minnet doludur. Bu bakımdan onun yaklaşımı ardılları için felsefe-
nin de gündemini belirleyecek çerçevededir. Düşünceye katkısı salt gele-
neğe yaklaşımıyla değil, başında bulunduğu çeviri okulundaki katkıları ve
belki de en önemlisi bir İslâm felsefesine doğru attığı adımlarıdır. Bu bağ-
lamda onun felsefesinin en dikkat çekici yanlarından biri akla yaklaşımı ve
yaratma teorisidir. Ardıllarınca benimsenip geliştirilecek ve oldukça zen-
gin bir tartışmanın ilk adımı Kindî’nin çabaları ile gerçekleşmiş görünmek-
tedir.  Başarısının  en  büyük  göstergesi  ise  bizzat Arapça  dilde  felsefenin
kendisi ve dolayısıyla İslâm felsefesidir. Adamson’un deyimiyle O, yeni-
likçi ve yaratıcı olma gibi bir amaç taşımamasına ve dahası bu yolda oriji-
nal  olmayı  tercih  etmemiş  olmasına  rağmen  belki  de  sadece  bu  konuda
başarısız olmuştur.
Kaynakça
Adamson, Peter Peter A. Pormann. The Philosophical  orks of al-Kin-
d O ford: O ford University Press, 2012.
------------.
Philosophy  n The  ellenistic Roman  orlds  O ford: O ford
University Press, 2015.
------------.
“Kindî ve Yunanca Felsefe Geleneğinin Kabulü”, İslâm Felsefe-
sine Giriş, Peter Adamson, ed. Richard Taylor. Çev. M. Cüneyt Kaya. İs-
tanbul: Küre Yayınları, 2008.
------------.
“Two Early Arabic Do ographies on The Soul: Al-Kindi ann The
Theology of Aristotle”. The Modern Schoolman 77 (2000).
Aristotales. “On The Soul”. The  omplete  orks of Aristotales (Vol: 1).
ed.  onathan Barnes. New  ersey: Princeton University Press, 1995.
Aydınlı, Yaşar.  “el-İzah  fî’l-Hayri’l-Mahz  ( iber  de  Causis)  ve  Onun
Tesirini Yansıtan Bir Grup Risâle”.
İ F  Der isi  . sy. 5 (1993): 189-
217.
Bedevî, Abdurrahman. “Kindî Grekçe Biliyor muydu ”.  atı Düşünce-
sinin oluşumunda İslâm’ın Rolü  çev. Muharrem Tan. İstanbul: İz Yayıncı-
lık, 2010.
Endelusî. Tabakâtu’l- Etıbbâ ve’l- ukemâ’. nşr. Fuad es-Seyyîd. Kahi-
re: 1995.
Gutas,  Dimitri.  unanca  Düşünce  Arap a  Kültür.  çev.  ütfü  Şimşek.
İstanbul: Kitap Yayınevi, 2003.
Ivry, Alfred  . Al-Kindi’s Metaphysics  Albany: State University of New
York Press, 1974.
İbnu’n-Nedîm  el-Fihrist  Beyrût: Dâru’l-Fetvâ, 1978.
İbn Sînâ. Risâleler. Notlar ve çev. A. Açıkgenç-M. H. Kırbaşoğlu. Anka-
ra: Kitâbiyât Yayınları, 2004.


Yüklə 4,8 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   106




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə