Yazılmış bir kitabın üstündə bir dəfə gözəl epiqraf oxudum: "Xatirələr faydalı olsun deyə səmimi ya zılmalı, gerçəkliyə tən gəlməlidir."
Yüklə 3,51 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Azərbaycan KP MK-a üçün. 18/XI – 1982 7
Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 5 - Axı, həmin məqalələr ərəb əlifbasındadır. Sən həmin əifbanı bilirsən? Dedim ki, bilirəm, universitetdə dörd semestr fars dili keç- mişik. Abbas müəllim fikrə getdi, sonra dedi: - Məqalələri tutuşdurmaq mənim işim deyil. Həmid Məm- mədzadə ilə gedib Axundov adına kitabxanada məqalələri əsli ilə tutuşdurarsınız. Beləliklə, kitabın ikinci redaktoru Həmid Məmmədzadə oldu. O, əslən təbrizli idi, fars dilini gözəl bilirdi. Məni onunla Abbas müəllim tanış etdi. Biz birlikdə kitabxanaya gəldik. “İnqilab və mədəniyyət” jur- nallarında çap edilmiş məqalələri mənim əlyazmamla tutuşdur- duq. Hər şey qaydasında idi. Bunu görən professor təəccübləndi. Abbas müəllimin mənə verdiyi sualı o da verdi. Mən dedim ki, Hənəfi Zeynallının “Peyğəmbər” və “Şeyx Sənan” haqqında yaz- dığı məqalələri ərəb qrafikasından Azərbaycan qrafikasına özüm translitrasiya etmişəm...
Kitabı 1982-ci ildə redaktorlarla bir yerdə çapa hazırlayıb “Gənclik” nəşriyyatına verdik. Əsas məsələ də bundan sonra başladı. Mən kitaba geniş tənqidi məqalə yazmışdım. Abbas müəllimdən xahiş etdim ki, mənim məqaləm də kitabda verilsin. O etiraz etdi və dedi: “Sənin yaşın çatmır.” O zaman mənim 49 yaşım var idi. Kitabın siqnal nüsxəsi Mərkəzi Komitəyə verildi və mədə- niyyət şöbəsinin müdiri Xeyrulla Əliyevin ciddi etirazına səbəb oldu. Abbas Zamanov Mərkəzi Komitəyə çağırıldı... Kitabdakı Abbas Zamanovun “Ön sözü” və “Nəşriyyatdan” qeydi bundan sonra ora əlavə edildi. Mən baş vermiş hadisə ilə bağlı gündəliyimdəki qeydləri və Mərkəzi Komitəyə yazdığım qeyd və təklifləri bura əlavə edirəm.
Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 6
Mən Turan xanımın yanına gəldim. Düzü, həyəcanlı idim. Məsələnin nə yerdə olduğunu bildikdən sonra bir az da həyə- canlandım. O dedi: - Mərkəzi Komitədən zəng vurmuşdular. Sənin bir tərtibçi kimi, xatirələr kitabı haqqında qeyd və təkliflərini istəyirlər. Mən soruşdum: - Xeyir ola? O dedi:
- Çox da xeyir deyil. Heydər Əliyev tapşırıb ki, Cavid haqqında yanlış fikirlərə yubiley nəşrlərində yol verilməsin. - Mən də bunun tərəfdarıyam. Ancaq tarixi həqiqəti də təhrif etmək olmaz. Buna görə də mən kitaba geniş tənqidi məqalə yazmışdım. - Bəs nə oldu? - Abbas Zamanov məsləhət bilmədi. - İndi gedin cavab verin! Turan xanım bu sözləri bir qədər sinirli dedi. Düzü, mən də əsəbləşdim və dedim: - Mən niyə, o, gedib cavab versin. Araya sükut çokdü. Sonra soruşdum: - İndi mən nə etməliyəm? - Sən qeyd və təkliflərini Mərkəzi Komitəyə yazmalısan. Çox yox, qısa, bir səhifə kifayətdir. Mən dilxor oldum. Evə gəldim. 18 dekabr 1982-ci ildə “Hüseyn Cavidi xatırlarkən” məqalələr və xatirələr kitabının tər- tibçisi İsgəndər Orucəliyevin qeyd və təklifləri» adlı bir cızma- qara etdim. Həmin yazı bugün də mənim şəxsi arxivimdə durur. Onu olduğu kimi bura əlavə edirəm.
Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 7 “Hüseyn Cavidi xatırlarkən” kitabının nəşri prosesində bir sıra qüsurlara yol verilmişdir. Bu qüsurlar, hər şeydən əvvəl, H.Zeynallı və başqa müəlliflərin H.Cavid haqqında məqalələrində gedən yanlış fikir, mülahizə və konsepsiyalarla əlaqədardır. Biz belə müəlliflərin, ümumiyyətlə, yaxşı məqalələrini seçib kitaba daxil edərkən aşağıdakı məqsədi izləmişik. Bütövlükdə kitaba, xüsusilə burada gedən məqalələrə geniş elmi və tənqidi şərh yazıl- sın. Həmin şərhdə ayrı-ayrı müəlliflərin məqalələrindəki nöqsan- lar, daha çox vulqar sosiologizm tənqidindən irəli gələn fikir və mülahizələr marksist tənqidi və ədəbiyyatşünaslığı mövqeyindən təhlil və tənqid edilsin. Bu, əvvəla, görkəmli şair və dramaturq haqqında müasir oxucuda yanlış fikirlərin meydana gəlməsinin qarşısını alar, ikincisi, kitabın elmi əhəmiyyətini artırar, üçün- cüsü, cavidşünaslığın aktual məsələləri və problemləri barəsində oxucuda təsəvvür yaradırdı. Belə bir məqsəd isə nəinki izlənilmiş, həmçinin xatirə və məqalələrə geniş şərh yazılmışdı. *
Mən bu səbəbdən təklif edirəm: 1. Kitaba geniş elmi-tənqidi şərh yazılsın, ayrı-ayrı müəl- liflərin məqalələrindəki yanlış fikir və mülahizələr, bunları doğuran obyektiv və subyektiv səbəblər açılıb göstərilsin. Bu cəhətdən Azərbaycan KP MK-nın H.Cavidin 100 illik yubileyilə əlaqadar qərarı əsas götürülsün. 2. Və yaxud: Bəzi müəlliflərin məqalələrindəki səhv fikir və mülahizələr ixtisar olunsun, kitabın ön sözünə ixtisar olunan həcmdə əlavələr edilsin.
O zamanlar Mərkəzi Komitə həm prokuror, həm də məhkəmə idi. Mən bunu ona görə deyirəm ki, qoy müasir oxucular, xüsusilə yeni nəsil həqiqəti bilsinlər. O zaman mən cibimdə Lenin partiya-
* Burada mən üstüörtülü şəkildə özümü nəzərdə tuturdum və bu haqda Turan Cavid bilirdi. Yüklə 3,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|