141
mücahede ve ibadet yoludur. Tasavvuftaki vahdet-i vücûd nazariyesiyle Yeni-
Eflatunculuktaki sudûr nazariyesi arasında da büyük benzerlikler vardır.
Son olarak şunu ifade etmek gerekir ki, İslâm tasavvufunun oluşum ve
gelişim sürecinde Yeni-Eflatunculuğun tasavvufa etkileri inkâr edilememekle birlikte
İslâm tasavvufunun özü Kur‘an ve Sünnet‘e dayanmaktadır.
142
ABSTRACT
In our work, the knowledge of Neoplatonism is given with the definition
of Sufîsm and its historical development. Then, the influences of this philosophical
doctrine to Islamic Sufîsm are talked about and the opinions of native and foreign
sufîs and editors.
Islam philosophers are in the opinion that only Quran and Haidth are the
source of Sufîsm. However, man is affected by the other societies‘ culture as he is a
social being. The contact with the other different cultures becomes inevitable as long
as Islam spreads on a large area. Sufîsm in essence is an Islamic discipline , but it is
affected in due course by the outer elements like Neoplatonism. On the other hand,
these outer elements are not inconsistent with the doctrines of Islam.
Orientialists have made great effort to prove the impact of foreign
elements in Islamic Sufîsm and they have done a lot of researches about this subject.
In our day, these researches have still been continued.
Famous oriantialists like Massignon and Nicholson have expressed their
opinions about that in the beginning, Islamic Sufîsm has been affected by the outer
elements, foreign cultures and philosophies; however in their following researches,
they have given up this idea and acknowledged that Islamic thought absolutely
becomes prominent in creation of Islamic Sufîsm and the core of Sufîsm originates in
Islam.
143
In conclusion, the essence of Islamic Sufîsm, in the process of creation
and development of that, is based on Quran and Sunnah, but Neoplatonist influence
on Sufîsm cannot be denied, as well.
144
KAYNAKÇA
Abdulkadir Mahmud,
El-Felsefetu’s-Sûfiyye, Fi’l-Ġslâm, Dâru‘l-Fikr el-Arabî, Kahire
1967.
Afîfî, Ebu‘l-Alâ,
es-Sevrâ er-Rûhiyye fi’l-Ġslâm (Terc. Ġbrahim Kaçar, Murat
Sülün), Tasavvuf Ġslâm’da Manevî Devrim, İstanbul 1996,
Risale yayınları.
Ahmed Emin,
Zuhru’l Ġslâm, I, VI, 3.bsk, Mektebetu‘n-Nehda, Kahire 1962.
Akdemir, Müslim,
“Felsefî Açıdan M. Ali Aynî’de Felsefe ve Tasavvufa Bir
BakıĢ”, Felsefe Dünyası, Ankara 1992, sayı: 6.
Altıntaş, Hayrani,
Tasavvuf Tarihi, Ankara, Akçağ yayınları.
Altuner, Şerife Hanım,
Plotinus’ta Bazı Din Felsefesi Problemleri, Isparta 2006,
Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
Aşkar, Mustafa,
Molla Fenârî ve Vahdet-i Vücûd AnlayıĢı, Ankara 1993.
145
Ateş, Süleyman,
Ġslâm Tasavvufu, Ankara 1972.
Aynî, Mehmet Ali,
Tasavvuf Tarihi, (Sad. Hüseyin Rahmi Yananlı) İstanbul 1992.
Bayrakdar, Mehmet,
Ġslâm DüĢüncesi Yazıları, Ankara 2004, Elis yayınları.
Ġslâm düĢünce Tarihi, Eskişehir 1999.
Ġslâm Felsefesine GiriĢ, Ankara 1998, TDV yayınları.
Tasavvufa Yabancı Tesir Meselesi, Tanımı Kaynakları Ve
Tesirleriyle Tasavvuf, (Haz: Coşkun Yılmaz), Seha Yayınları,
İstanbul 1991.
Birand, Kâmıran,
Ġlkçağ Felsefesi Tarihi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Yayınları,
Ankara 1987.
Brehıer, Emile,
Plotin Enneades I, Parıs 1924.
Bolay, Süleyman Hayri,
Felsefeye GiriĢ, 2004, Akçağ Yayınları.
Burckhardt, Titus,
Ġslâm Tasavvuf Doktrinine GiriĢ, (Türkçesi, Fahreddin
Arslan), İstanbul 1995.
146
Canbulat, Mehmet,
“Tasavvuf”, Dini Kavramlar Sözlüğü, Ankara 2006, Diyanet
İşleri Başkanlığı Yayınları.
Cevizci, Ahmet,
Ġlkçağ Felsefesi Tarihi, Bursa 2000, Asa Kitapevi.
Ortaçağ Felsefesi Tarihi, Bursa 1999.
Dizman, Esra,
MeĢĢâî Sistemde AĢk’ın Tecellîsi (Fârâbî ve İbn Sînâ Modeli),
Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2009.
Doğrul, Ömer Rıza,
Ġslâmiyetin GeliĢtirdiği Tasavvuf, İstanbul 1948.
Ebû Hafs Şihâbüddîn Ömer es-Sühreverdî,
Tasavvufun
esasları,-Avârifü’l-Meârif
Tercemesi-,
(haz:H.Kamil Yılmaz, İrfan Gündüz), İstanbul 1990.
Ebû Nasr es-Serrac et-Tûsî,
el-Lüma’ fi’t-Tasavvuf, tahkik, Abdulhalim Mahmud Tahâ
Abdulbaki Surur, Bağdat 1960.
Ebû Nu‘aym el-İsfehânî,
Hılyetu’l-Evliyâ ve Tabakâtu’l-Asfiyâ, Mısır 1974.
El-Hakîm, Suad,
Ġbn’ül-Arabî Sözlüğü, (Çev: Ekrem Demirli), İstanbul 2005.
Er, Hasan,
Ġlk Sufîlerin Diğer Dinlere BakıĢı, Bursa 2005, (Basılmamış
Yüksek Lisans Tezi).
147
Erkan Arif,
Ġslâm’da Zühd ve Tasavvuf, İstanbul 1972.
Ernst Von Aster,
Felsefe Tarihi Dersleri I Ġlkçağ ve Ortaçağ Felsefesi (Çev.
Macit Gökberk), İstanbul 1943.
Ertuğrul İsmail Fennî,
Vahdet-i Vucûd ve Ġbn Arabî, (Haz. Mustafa Kara),
İnsanYayınları, İstanbul 1991.
Maddiyyun Mezhebinin Ġzmihlali, Orhaniye Matbaası, 1928.
Es-Seyyid Muhammed Akil b. Ali el-Mehdilî,
Felsefi Tasavvuf, (Çev: Mustafa Kılıçlı), İstanbul 1998.
Eş-Şeybi,
Kamil
Mustafa,
es-Sıla
Beyne’t-Tasavvuf
ve’t-
TeĢeyyü’,Dâru’l-Enfâs, Beyrut 1982.
Eyuboğlu, İsmet Zeki,
Ortaçağ DüĢüncesi-Kilise Babaları- Tanrıbilimin DoğuĢu,
İstanbul 2002, Pencere Yayınları.
Farukî, İsmail Râci, Farukî, Luis Lâmia,
Ġslâm Kültür Atlası, çev: Mustafa Okan Kibaroğlu, Zerrin
Kibaroğlu, İstanbul 1999, İnkılâb Yayınları.
Filiz, Şahin,
Er-Riâye Li-Hukûkillah, (Haris b.Esed el-Muhasibî), Tasavvuf
Klasikleri, İstanbul 2010.
148
Gilje, Nils- Skirbekk, Gunnar,
Antik
Yunan’dan Modern Döneme Felsefe Tarihi,
(Çev:Emrah Akbaş-Şule Mutlu).
Gökberk, Macit,
Felsefe Tarihi, İstanbul 1996.
Gülâbâdî, Ebu Muhammed b. İbrahim b. Yâkub b. Yusûf,
et-Taarruf li Mezhebi Ehli’t-Tasavvuf, thk. Mahmud Emin
en-Nevevî, Kâhire 1980.
Güngör, Erol,
Ġslâm Tasavvufunun Meseleleri, Ötüken yayınları.
Hançerlioğlu, Orhan,
DüĢünce Tarihi, İstanbul 1997, Remzi Kitapevi.
Hökelekli, Hayati,
“Ġslâm’ı Bilmek”, Ġslâm’a GiriĢ-Gençliğin Ġslâm Bilgisi,
İstanbul 2008.
İbn Teymiyye,
Mecmau’l-Fetâvâ, Beyrut 1978.
İz, Mahir,
Tasavvuf, İstanbul, Rahle yayınevi.
Kam, Ferit,
Vahdet-i Vücûd, (Sad: Ethem Cebecioğlu), Ankara 1994.
Kara, Mustafa,
“Tasavvuf”, Ġslâm’a GiriĢ-Evrensel Mesajlar, Ankara 2008,
D.İ.B. Yayınları.
149
Karaman, Fikret,
“Vahdet-i Vücûd”, D.İ.B. Yayınları, Ankara 2010.
Karagöz, İsmail,
“Vahdet-i Vücûd”, Dinî Kavramlar Sözlüğü, Diyanet İşleri
Başkanlığı yayınları, Ankara 2010.
Karlığa, Bekir,
“Grek DüĢüncesinin Ġslâm Dünyasına GiriĢi ve Yol Açtığı
Yeni Fikrî Eğilimler”, Ġslâm, Gelenek ve YenileĢme, İstanbul,
1996, İsam Yayınları.
Kaya, Mahmut,
“ĠĢrâkıyye”, T.D.V. İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2001.
“ Sudûr”, T.D.V. İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2009.
Komisyon,
Dini Terimler Sözlüğü, Ankara 2009, MEB Yayınları .
Komisyon,
Ġlmihal Ġman ve Ġbadetler, Ankara 2006,TDV Yayınları.
Kuşeyrî, Abdulkerim,
Tasavvuf Ġlmine Dair KuĢeyrî Risâlesi, Hazırlayan: Süleyman
Uludağ, İstanbul 2003, Dergâh Yayınları.
M.M, Şerif,
Ġslâm DüĢüncesi Tarihi, (Türkçe Baskının Editörü, Mustafa
Armağan), İstanbul 1990, İnsan Yayınları,
150
Klasik Ġslâm Filozofları ve DüĢünceleri, İnsan Yayınları,
İstanbul 2000.
Massingnon, Louis,
“Tasavvuf”, Ġslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1974.
Mehmed Nazmi Efendi,
Osmanlılarda Tasavvufi Hayat, (Hazırlayan: Prof.Dr. Osman
Güler), İstanbul 2005, İnsan yayınları.
Osmanlılarda
Tasavvufi
Hayat-Halvetlik
Örneği-
Hediyyetü’l-Ġhvan (haz: Osman Türer) İstanbul 2005, İnsan
Yayınları.
Mehmet Sait Reçber,
Plotinus:Tanrı’nın Birliği ve Basitliği Üzerine, Ankara
Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 61:1(2010).
Mutahharî, Murtaza,
Felsefe Dersleri 1, (Çev: Ahmet Çelik), İnsan yayınları, 1997.
Nabi, Mohammed Noor,
Plotinus ve Ġbn Sînâ’nın Felsefî Sistemlerinde Sudûr
Nazariyesi, (Çev: Osman Elmalı-H.Ömer Özden), Atatürk
Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı:33, Erzurum 2010.
Nıcholson, Reynold,
Tasavvufun MenĢei Problemi, (Çev: Abdullah Kartal),
İstanbul 2004, İz Yayıncılık.
Oğuz, Muhammed İhsan,
Ġslâm Tasavvufunda Vahdet-i Vücûd, 1995.
151
Öner, Necati,
Felsefe Yolunda DüĢünceler, 1999, Akçağ.
Öztürk, Yaşar Nuri,
Kur’an-ı Kerim ve Sünnete Göre Tasavvuf, İstanbul 1989.
Plotinus,
The Enneads, (Translated by Stephen MacKenna) London
W.C, 1962.
Russell, Bertrand,
Batı Felsefesi Tarihi, (Çev: Muammer Sencer), 1983.
Sahakian, Wıllıam S,
Felsefe Tarihi, (Çev: A.Yardımlı), 1990, İdea.
Störig, H.J,
Ġlkçağ Felsefesi Hint Çin Yunan, çev: Ömer Cemal Güngören,
Yol yayınları, 2000.
Sunar, Cavit,
Tasavvuf Tarihi, Ankara 1975.
Ana Hatlarıyla Ġslâm Tasavvufu Tarihi, Ankara Üniversitesi
İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara 1978.
Tasavvuf Felsefesi ve Gerçek Felsefe, Ankara 1974,
A.Ü,İlahiyat Fak. Yayınları.
Taylan, Necip,
Anahatlarıyla Ġslâm Felsefesi Kaynakları-Temsilcileri-
Tesirleri, Ensar Neşriyat, İstanbul 1983.
152
Tirmizî,
Ebû Ġsâ Muhammed b. Ġsâ, Câmiu’t-Tirmizî, Dârüsselâm,
Riyad 2000.
T.J.de Boer,
Ġslâm’da Felsefe Tarihi, (Çev: YaĢar Kutluay), Ankara 1960.
Thilly, Frank,
Felsefenin
Öyküsü Yunan Ve Ortaçağ Felsefesi,
(Çev:İbrahim Şener), 2002, İzdüşüm Yayınları.
Tuğcu, Tuncar,
Batı Felsefesi Tarihi, 2000, Alesta Yayınları.
Turan, Yusuf,
Muhyiddin Ġbn Arabî’de Mutlak Varlık, Basılmamış Yüksek
Lisans Tezi, Sakarya 2006.
Tûsî, Ebû Nasr Serrâc,
el-Lüma’ Ġslâm Tasavvufu, (Prof.Dr.H.Kamil Yılmaz), Ankara
1996, Altınoluk yayınları.
Uludağ, Süleyman,
“Tasavvuf”, T.D.V. İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2001.
Uysal, Enver,
“Ġhvan-ı Safâ”, T.D.V. İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2000.
Uysal, Muhittin,
Tespit ve Yorum Bakımından Tasavvuf Kitaplarında
Bulunan Ġhtilâflı Haberler, Konya 1999, (Basılmamış Doktora
Tezi).
153
Ülken, Hilmi Ziya,
Ġslâm Felsefesi Tarihi, İstanbul 1957.
UyanıĢ Devirlerinde Tercümenin Rolü, İstanbul 1997.
Ġslâm DüĢüncesi, Ülken Yayınları, İstanbul 1995.
Vorlander, Karl,
Felsefe Tarihi, (Çev: Mehmet İzzet- Orhan Saadeddin), 2000, İz
yayıncılık.
Walter, T. Stace,
Mistisizm Ve Felsefe, (Çev: Abdullatif Tüzer), 2004, İnsan
Yayınları.
Weber, Alfred,
Felsefe Tarihi, (Çev: H.Vehbi Eralp), İstanbul 1991, Soysal
Yayınları.
Yazıcı, Eyüp Bekir,
ġihabuddin Sühreverdî’nin Hikmet-i ĠĢrâk AnlayıĢı,
Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum 2000.
Yeni Türk Ansiklopedisi,
Fârâbî Maddesi, Cilt. 3, Ötüken Yayınları, İstanbul 1985.
154
Yılmaz, H.Kâmil,
Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul 1994.
Yüce, Abdulhakim,
Râzî’nin Tefsirinde Tasavvuf, İzmir 1996.
Yücer, H.Mahmut,
Meratibul-Vücud Hakkında Üç Risale, Basılmamış Yüksek
Lisans Tezi, İstanbul 1996.
Dostları ilə paylaş: |