Yeni ekoloji tehlukesiz prosesler-2
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
21 ilə təmizləyirlər. Prosesin işçi parametrləri: təzyiq 1-0,2 MPa, temperatur 140 ÷ 110 ° C. Bu prosesdə yan məhsul alınmır. Propan-propilen fraksiyasını, tərkibindən allen və metilasetileni ayırdıqdan sonra, ya piroliz prosesinə qaytarırlar ya da yanacaq qazı kimi istifadə edirlər. Asetonitrilin regenerasiyası kalonunun kub qalığı, asetonitrilin qətranlaşmış məhsulu, tullantı olub vaxtaşırı olaraq yandırılmaya göndərilir. Aşağı temperaturlu rektifikasiya yolu ilə metilasetilen-allen fraksiyasından yüksək təmizlikdə alleni ayırırlar. Metilasetilen-allen fraksiyasından aşağı temperaturlu rektifikasiya yolu ilə allenin alınması prosesi aşağıdakı 3 mərhələdən ibarətdir: 1) P = 0,13 MPa təzyiq altında, T a = − 22 ° C , T y = − 37 ° C temperaturda yüngül uçucu komponentlərin ( propan, propilen ) qovulması ; 2) P = 0,12 MPa təzyiq altında, T a =20 ° C , T y = − 35 ° C temperaturda metilasetilen – propan azeotrop qarışığının qovulması; 3) P=0,11 MPa təzyiq altında, T a = − 26 ° C, T y = − 16 ° C temperaturda qatılaşdırılmış allen fraksiyasının qovulması. Proses zamanı allen-propan azeotrop qarışığını ayırmırlar. Proses allenin 97% təmizliklə alınmasına imkan yaradır, əmələ gələn kub məhsulunun tərkibində 96-98% metilasetilen olur. Əgər metilasetilenin 100%-li təmizliyi tələb olunarsa onda kub məhsulu əlavə olaraq rektifikasiya prosesinə düçar edilir, prosesin texnoloji parametrləri : P = 0,112 MPa, T a = − 12 ° C, T y = − 24 ° C . Metilasetilen-allen fraksiyasının ayrılması zamanı kub məhsulu kimi alınan metilasetileni katalitik izomerləşdirməklə allen almaq olar. Metilasetilenin katalitik izomerləşmə prosesi üçün effektiv katalizator modifikasiya olunmuş kalsium alüminatlar hesab olunur. Proses 0,1 MPa təzyiqdə, 100-130 ° C temperaturda və 0,7- 1,0 dəqiqə kontakt muddətində aparılır. C 3 - karbohidrogenlər qarışığından aşağı temperaturlu rektifikasiya üsulu ilə allenin ayrılma prosesi əlavə enerji məsrəfləri tələb etmir. Bu üsulun çoxtonnajlı EP - 300 qurğularında tətbiq olunması neft kimya məhsullarından kompleks istifadə məsələsinin həllinə kömək edəcəkdir. 22 1.3.4. Tsiklopentadien və ditsiklopentadienin alınması Tsiklopentadien tərkibində qoşa ikiqat rabitəsi olan alitsiklik birləşmələr sinifinə aiddir. Tsiklopentadien - 1,3 və ya onun əmtəə forması olan ditsiklopentadien tərkiblərində olan ikiqat rabitələrin hesabına yüksək reaksiya qabiliyyətinə malik olduqları üçün müxtəlif sintezlərdə o cümlədən də polimer maddələrin, kauçukların, plastifikatorların, insektisidlərin, yüksək enerji tutumlu birləşmələrin və s. alınmasında istifadə oluna bilərlər. Alçaq molekullu olefinlər istehsalının sürətlə inkişafı ilə ə laqədar olaraq tsiklopentadien və ditsiklopentadienin istehsalı üçün də əlverişli şərait yaranır. Tsiklopentadien və ditsiklopentadieni həm sintez yolu ilə, həmçinin də koks-kimya və ya neft-kimya xammallarının pirolizinin maye məhsullarından ayırmaqla almaq olar. Tsiklopentadien və onun homoloqlarının sintetik yolla istehsalı sənayedə tətbiq sahəsi tapmamışdır. Sənaye miqyasında ilk dəfə tsiklopentadien və ditsiklopentadien koks-kimya sənayesində daş kömürün emalı zamanı alınan benzol fraksiyasından alınmaga başlanmışdır. Daş kömürdən alınan ditsiklopentadienin qatılıgı 96% olmuşdur. Lakin tədricən daş kömürün ditsiklopentadien resursu kifayət olmadı. Bu da ditsiklopentadienin ən zəngin potensiallı mənbəyi olan neft fraksiyalarının pirolizinin maye məhsullarından ditsiklopentadienin ayrılma prosesinin tədqiqinin inkişafına təkan verdi. Pirolizin maye məhsulları içərisində bu birləşmələr həm monomer (tsiklopentadien və ditsiklopentadienin ümumi miqdarının 60–80%-i) həm də dimer H − C C − H H − C C − H - Tsiklopentadien , -Äètñèêëîïåíòadien CH 2 CH 2 23 şə klində olur. EP -300 etilen qurğusunda tsiklopentadienin çıxarılma dərəcəsi 80–90% olduğu halda il ərzində 4,5-6,0 min ton ditsiklopentadien almaq olar. Piroliz məhsullarından alınan ditsiklopentadien və digər qiymətli monomerlər ənənəvi üsullarla istehsal olunan monomerlərə nəzərən daha yüksək effektivliyi ilə xarakterizə olunur. Məsələn, neft fraksiyalarının piroliz məhsullarından alınan C 5 fraksiyasının emalı ilə tsiklopentadien, izopren və piperilenin ayrılması prosesində bir manatlıq ə mtəə məhsuluna sərf olunan xərclərin iki dəfə azalmasına imkan yaranır. Piroliz fraksiyalarının ixtisaslı emalı etilen istehsalının iqtisadi effektivliyinin artırılması üçün mühüm faktor olub təbii ehtiyatların genişləndirilməsinə və qiymətli monomerlərin maya dəyərinin azaldılmasına səbəb olur. Neft-kimya tsiklo- və ditsiklopentadienin bütün alınma üsulları monomerin dimerləşmə xassəsinə və onun C 4 -C 6 atsiklik karbohidrogenləri ilə sodimerləşməsinə və əks reaksiya–alınan dimer- və sodimerlərin monomerləşməsinə əsaslanır ki, bu da monomerləri yaxın qaynayan yan məhsullardan ayırmaga imkan yaradır. Sənaye miqyasında etilen istehsalı prosesində alınan, tərkibində monomer olan xüsusilə hidrogenləşdirilməmiş C 5 karbohidrogen fraksiyasından ditsiklopentadienin ayrılması üsulu geniş inkişaf etdirilmişdir. Pirokondensatdan ayrılan və tərkibində tsiklopentadien , izopren, piperilen və digər karbohidrogenlər olan C 5 fraksiyası dimerləşmə reaktoruna daxil olur. Burada tsiklopentadien 110-135 ° C-yə qədər qızdırılaraq ditsiklopentadienə çevrilir, qatılaşdırılmış ditsiklopentadieni rektifikasiya yolu ilə ayırırlar. Tsiklopentadienin sodimerlərinin digər dienlər, trimerlər, polimerlər və başqa qarışıqlarla dimerləşməsi prosesi zamanı yaranan ditsiklopentadienin təmizlənməsi məqsədilə ditsiklopentadien parçalanma, sonra təkrar dimerləşmə (birinci dimerləşmədən fərqli şəraitdə) və rektifikasiya prosesinə uğradılır. Belə üsul xammal kimi geniş karbohidrogen fraksiyalarından istifadə olunmasına imkan yaradır. Təcrübə və təcrübə-sənaye qurğularının layihələndirilməsi zamanı optimal texnoloji rejimin hesablanması, reaktor tipinin seçilməsinə imkan verən riyazi model işlənib hazırlanmışdır. Bu model eyni zamanda baş verən üç reaksiyanı-tsiklopentadienin dimerləşməsi, siklopentadienin Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|