Yeni ekoloji tehlukesiz prosesler-2



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/44
tarix07.11.2017
ölçüsü5,01 Kb.
#9110
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   44


 
3
 
АЗЯРБАЙЖАН РЕСПУБЛИКАСЫ ТЯЩСИЛ НАЗИРЛИЙИ 
АЗЯРБАЙЖАН ДЮВЛЯТ НЕФТ АКАДЕМИЙАСЫ 
 
 
 
Н.Я.Сялимова, Б.Ш.Шащпялянэова 
 
 
 
ЙЕНИ ЕКОЛОЪИ ТЯЩЛЦКЯСИЗ ПРОСЕСЛЯР 
 
 
ДЯРС  ВЯСАИТИ 
 
 
 
                                                        Азярбайжан Республикасы Тящсил  
Назирлийи тяряфиндян тясдиг едилмишдир 
Ямр№   ,  
  
 
 
 
БАКЫ-2008 


 
4
 
 
MÜND
Ə
R
İ
CAT 
                                                                                                                   S
ə
h                                                              
Giriş………………………………………………………………………………6 
I. Karbohidrogen xammallarının istehsalı ……………………………………….8 
1.1.
 
Ağır neft xammallarının pirolizi ………………………………………….9 
1.2. Mazutun yüksək temperaturlu pirolizi ………………………………………12 
1.3. Piroliz prosesinin yan məhsullarınin ayrılması və təkrar emalı……………...15 
1.3.1. Piroliz qazlarından asetilen, allen və metilasetilenin alınması ……………16 
1.3.2. Asetilenin ayrılması………………………………………………………..16 
1.3.3. Allen, metilasetilen və metilasetilen - allen fraksiyası…………………….18 
1.3.4. Tsiklopentadien və ditsiklopentadienin alınması……………………….....21 
1.4. Maye piroliz məhsullarının emalı…………………………………...............25 
1.4.1. Pirolizin maye məhsullarından ayrılan benzol-toluol-ksilol fraksiyasının   
           benzola  hidrogenləşdirici emalı………………………………………….28 
II. Karbohidrogen birləşmələrinin istehsalı 
a
ş
a
ğ
ı 
molekullu  
    olefinlərin  oliqomerləşməsi ………………………………………….............32 
2.1. Etilenin yüksək temperaturlu oliqomerləşməsi …………………….............33 
2.1.1.Etilenin alüminium üzvi katalizatorlar iştirakı ilə  
          oliqomerləşməsi …………………………………………………….........33 
2.2. Ali 
α
-olefinlərin izomerləşməsi və disproporsionlaşması ……....................38 
2.3. Alkilaromatik karbohidrogenlərin istehsalı …………………………..........42 
2.3.1. Etilbenzolun və izopropilbenzolun istehsalı……………………...............43 
2.3.2. Alkilləşmə prosesinin nəzəri əsasları ………………………....................45 
2.3.3. Benzolun olefinlərlə alkilləşmə prosesinin texnalogiyası….....................52 
2.3.4. AICI
3
 iştirakı ilə etilbenzol və izopropilbenzolun istehsalı……………...53 
2.3.5. Heterogen katalizatorların iştirakı ilə izopropilbenzolun  


 
5
           istehsalı……………………………………………………………........57 
2.3.6. Xətti quruluşlu ali alkilbenzolların alınması…………………...............59 
2.3.7. Maye parafinlərdən alkilbenzolların alınması…………………............64 
III. Oksigenli birləşmələr istehsalı……………………………………….......69 
3.1. Etil və izopropil spirtlərinin istehsalı…………………………………....69 
3.2. Aşağımolekullu olefinlərin sulfat turşusu iştirakı ilə 
       hidratasiya prosesinin  nəzəri əsasları……………………………..........69 
3.3. Aşağı molekullu olefinlərin birbaşa  hidratasiyasının  
       texnologiyası …………………………………………………………....75 
3.4. Aşağımolekullu olefinlərin birbaşa hidratasiyasının texnologiyası..........77 
3.5. Allil spirtinin alınması…………………………………………………..82 
3.6. Allil spirtinin propilendən allilasetatın köməyi ilə alınması…................84 
3.7. İzopropilbenzoldan fenol və asetonun  istehsalı…………………..........86 
3.7.1. Prosesin nəzəri əsasları…………………………………………….....87 
3.7.2. İzopropilbenzol hidroperoksidinin parçalanması………………….....88 
3.7.3. İzopropilbenzoldan fenol və asetonun birgə 
          alinması texnologiyası………………………………………………..90 
3.7.4. İzopropilbenzoldan propilen oksidi, aseton və fenolun  
           birgə alınması……………………………………………………….93 
3.8.  Parafinlərin oksidləşməsi yolu ilə sintetik  ali yağ  
       turşularının alınması…………………………………………………..95 
3.8.1 Sintetik yag turşularınin istehsalı prosesində yaranan  
         yan məhsullar və  onlardan istifadə…………………………………..100 
IV. Sintez qaz və onun əsasında məhsul istehsalı……………………….....104 
4.1. Sintez qaz istehsal……………………………………………………...104 
4.2. Sintez qaz əsasında gedən proseslər……………………………….......107 
4.3. Sintez qaz əsasında alçaq molekullu olefinlərin alınması………..........108 
4.4. Sintez qaz əsasında metanolun alınması…………………………........110 


 
6
V. Kükürd - və azotlu birləşmələr istehsalı……………………………......115 
5.1. Kükürdlü birləşmələr və tiofenlərin alınması……………………........115 
5.2. Neft xammalları əsasında sulfonlar konsentratının  
       alınması …………………………………………………………….......118 
5.3. Azotlu birləşmələr ……………………………………………………..120 
5.3.1. Akrilonitril və metakrilonitril istehsalı ………………………………120 
5.4. Metakrilatlar ……………………………………………………………127 
VI.   
Istifadə olunmuş ədəbiyyatlar 
 
          
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


 
7
Giriş  
  
Bəşəriyyət  öz inkişafı tarixində  indi elə bir mərhələyə çatmışdır ki, onun elmi-
texniki  tərəqqisi    təbiətin  milyon  illər  boyu    bərqərar  olmuş  mühüm  qanunlarını  əxz 
edir  və  qlobal  miqyasda  dəyişikliklər  yaratmaq  ərəfəsindədir.  Təbii  sərvətlərdən 
kortəbii,  ehtiyatsız  -  qaydasız  istifadə  bu  gün  dünya  miqyasında  torpaq,  hava  və  su 
kimi  həyat  amillərinin  çatışmaması  təhlükəsini  yaratmaq  üzrədir.  Məhz  təbii 
sərvətlərdən  amansız  istifadə  olunduğu  üçün  onsuz  da  azlıq  edən  qida,  şirin  sular  öz  
keyfiyyətlərini  itirmiş,  çox  yerdə  insan  üçün  təhlükəli  vəziyyət  yaratmışdır.  Odur  ki, 
yeni iqtisadi cəhətdən məqsədəuyğun və ekoloji cəhətdən təhlükəsiz əsas üzvi və neft-
kimya  sintezi  məhsullarının  istehsal  texnologiyalarının,  həmçinin  istehsalın  və 
qurğuların  idarə  olunma  prinsiplərinin  yaradılması  mühüm  məsələlərdəndir.  Hal-
hazırda  tullantısız  yeni  ekoloji  təhlükəsiz  istehsal  sahələrinin  yaradılması,  uzvi 
resurslardan  xammalların  istismarı,  onun  emalı  və  səmərəli  istifadəsi,  tullantıların 
zərərsizləşdirilməsi  və  ya  utilizə  olunma  üsullarının    işlənib  hazırlanması  başlıca 
olaraq qarşıda durur.
 
           Bunları  nəzərə  alaraq,  qeyd  etmək  lazımdır  ki,  xalq  təsərrufatının  üzvi 
məhsullara  olan  tələbatına  müvafiq  olaraq  texniki  səviyyəsinin  yüksək  olması  ilə  bir 
birindən  fərqlənən  onlarca  yeni  ekoloji  təhlükəsiz  texnoloji  proseslərin  işlənib 
hazırlanması  vacibdir.  Material  və  enerji  tutumlu  mütərəqqi  texnologiyalar  yeni 
kimyəvi  reaksiyaların  tətbiqi  ilə  xarakterizə  olunmalı  və  istehsalın  ekoloji  şəraitinin 
yaxşılaşdırılmasına xidmət etməlidirlər. Əsas məqsəd insan və təbiətə ziyanlı təsirlərin 
qarşısını almaqdan ibarətdir. Qeyd etmək lazımdır ki, bir sıra kimyəvi  məhsullar  hal -
hazırda köhnə texnologiyalar əsasında alınır. Odur ki, ekoloji cəhətdən təhlükəsiz yeni 
proseslərin  işlənib  hazırlanması  və  onların  sənayedə  tətbiq  olunması  neft  -  kimya 
sənayesində  texniki tərəqqinin inkişafı yolunda mühüm addımlardan biridir. 
          Beləliklə, əsas üzvi və neft-kimya  sənaye  sahəsi qarşısında,  aşağıdakı mühüm 
məsələlərin həlli durur: 
1.  Ekoloji  tələbatları  pozmadan,  mühum  məhsullar  buraxılışının  artırılmasına  imkan 


Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   44




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə