Yeni mədəniyyət məkanına

hüquqi  mexanizm  və  qurumların  yaradılması  deyil,  hər 
şeydən 
əvvəl,  vətəndaş,  dövlət  münasibətlərinin  özəl,  ahəngdar bir du­
rumudur.  Ulu  öndər  təməlim  qoyduğu  Azərbaycan  modelində 
sübut etdi  ki,  vətəndaş cəmiyyəti,  bir tərəfdən, dünyanın  demo­
kratik,  siyasi-hüquqi  təşkilatlanmasının  universal  modelidirso, 
digər  tərəfdən  sosial  münasibət  və  strukturların  möhtəşəm 
müxtəlifliyini,  vətəndaşlann  fikir və təşkilatlanma  plüralizmini, 
qarşılıqlı  dialoq  və  tolerantlığı  tələb  edir.  Bu  gün  Azərbay­
canda  gedən  təkamül  prosesi  akademik  R.Mehdiyevin  belə bir 
fikrini  təsdiq  edir:  "Əgər  XX  əsr  Azərbaycan  dövlətinin  və 
xalqının  tarixində  müstəqilliyin  qazanılması  ilə  yadda  qala­
caqsa,  XXI  əsrə  və  yeni  minilliyə  Azərbaycan  hüquqi  sivil 
dövlət, vətəndaş cəmiyyəti  quran ölkə kimi  daxil  olmuşdur".
Siyasi  liderin  ideyalarını  geniş  xalq  kütlələrinə,  elmi 
ictimaiyyətə  obyektiv,  nəzəri-konseptual  şəkildə,  ictimai 
şüurda,  media  məkanında  təqdim  etməklə  onun  strategiyasını 
diskussiyaların  başlıca  mövzusuna,  ana  xəttinə  çevirməklə 
ideyaların  maddi  gücə  və  xalqın  hər  şeyə  qadir  enerjisinə 
transformasiyasını  mümkün  etməklə  liderlə  çiyin-çiyinə  olan 
insanlar da müqəddəs yolun  yolçuları  olurlar.
Sirr  deyil  ki,  dahi  ideya  və  əməllər  mövcud  olduğu 
konkret  zaman  və  məkanın  fövqündə  olur,  onların  dərk  edil­
məsi,  dünyagörüşə  nüfuz  etməsi  də  zaman  keçdikcə  əsl  dəyə­
rini  alır.
Ulu  öndərin  müstəqil  dövlətçilik,  demokratik  vətəndaş 
cəmiyyətinin  qurulmasına  dair  ideya-siyasi  irsi  əbədi  və  aktual 
olduğu  kimi,  alim  və  tədqiqatçılar,  siyasi  analitik  və ekspertlər 
üçün əvəzsiz  nəzəri  mənbədir.  Heydər Əliyev dühasının  möhtə­
şəm  mənasının  dərk  edilməsi,  Azərbaycanın  uzunmüddətli 
inkişaf  perspektivlərinin  müəyyənləşdirilməsi  baxımından,  bu
-  
138
-
irsdən  bəhrələnmək  sahəsində  görülən  işlər  artıq  bir  neçə 
illərdir  ki,  tarix,  fəlsəfə,  politologiya,  hüquq,  idarəetmə  və  s. 
ictimai  elmlərin  birləşmə  nöqtəsində  öz  metodlarını,  predme- 
ıini  formalaşdırmaqdadır.
Bizə  bu  qədər  yaxın  və  əziz  olan,  lakin  anıq  heç  vaxı 
geri  dönməyəcək  bir  epoxanın  ab-havasını,  mürəkkəb  şəraitini 
bəzən  siyasi  tutum  və  sanbala  malik  təfərrüatlar,  başlıca  olaraq 
isə  fəlsəfi-siyasi  təhlilin,  bitkin  nəzəri  müddəalarla  və  obyektiv 
şərh  üslubu  ilə tamamlayan  nadir müəllifdir.
Heç  kimə  sirr  deyil  ki,  istər  bütün  dünya,  istərsə  də 
Azərbaycanda  baş  verən  kardinal  transformasiyaların  axan  və 
tempi  o  qədər  sürətli  idi  ki,  onlara  nəinki  siyasi  analitiklər, 
hətta  KİV-lər belə  vaxtında, adekvat  münasibət  bildirməyə  ma­
cal  tapmırdılar.  Professor  R.Mehdiyev  həm  baş  verən  ha­
disələrin  bilavasitə iştirakçısı.  Heydər Əliyev  komandasının  sa­
diq  üzvü  və  məsləkdaşı,  həm  də  özündə  ən  azı  fəlsəfə,  tanx. 
politologiya  və  idarəetmə  elmlərinin  əsas  təhlil  metodlannı 
cəmləyən  alimdir.  Ulu  öndərin  ideyalannın  gerçəkləşməsinin 
canlı  müşahidəçisi  kimi  onlann  faktiki  təsviri,  obyektiv  ge- 
dişatının  hərtərəfli  təhlil  süzgəcindən  keçirilməsi,  bütün 
bunlann,  müəllifin  elmi  marağı,  liderə  sədaqət  və  inamına, 
vətəndaşlıq  mövqeyinə  uyğun  tərzdə  tədqiqata  cəlb  edilməsi, 
bu  gün  Əliyevşünaslığın  təməli  hesab  oluna  biləcək  dəyərli 
əsərlərin  ortaya çıxmasını  mümkün etmişdir.
Baş  verən  yeni  məzmunlu  proseslərə  elmdə  tam  fərqli 
yanaşmaların  tətbiqini  tələb  edən  keçid  dövründə  peşəkar 
tədqiqatçı  nəslinin  yeni  formalaşdığı  bir  şəraitdə,  ümummilli 
liderin  irsini  müxtəlif  aspektlərdən  işıqlandıran  əsərlərin  bir- 
birinin  ardınca  işıq  üzü  görməsi  elmi  ictimaiyyət  üçün  əla­
mətdar olan  amilə çevrilmişdir.
-  
139
-

---

Müəllifin  əsərləri  həm  özü,  həm  də  oxucu  ilə  dialoq 
təsirini  bağışlayır.  Onların  başlıca  xüsusiyyəti  isə  proseslərin 
dənn  və  sərrast  təhlili,  düzgün  proqnozların  verilməsi,  ha­
disələr  arasındakı  məntiqi  bağların  sezilməsi,  Heydər  Əliyev 
kursunun  siyasi  kontekstinin  genişləndirilərək  fərdi  dünyagö­
rüşü  və  ictimai  şüurun  üfüqlərinədək  gətirilməsi,  Azərbaycan 
adlı  suveren  məmləkəti  yaradan  dahinin  müasiri  və  məsləkdaşı 
olmaqdan  duyulan  dərin  məsuliyyət,  ülvi  qürur,  həyat  kredo­
sunu  müəyyənləşdirən  tarixi  şans  kimi  əvəzsizliyi  hissini  duy­
mamaq qeyri-mümkündür.
Elmi  ədəbiyyatda  Kanada  haqqında  belə  bir  deyim 
mövcuddur:  “Ərazi  çox  böyükdür,  tarix  isə  çox  kiçikdir”.  Onu 
Azərbaycana  tətbiq  etməyə  cəhd  etsək  və  burada  əksinə,  ta­
riximizin  çox  böyük,  kəşməkəşli  və  mürəkkəb  olduğunu  desək 
yanılmarıq.  Bu  xüsusən  də  Heydər  Əliyev  fenomeninin  yarat­
dığı  tarixə aiddir.  Bu  dönəmin  hər bir Azərbaycan  vətəndaşının 
tarixi  yaddaş  və  təfəkkürünə  əbədi  həkk  olunması 
əvəzsiz 
sərvətdir.
Heydər  Əliyev  irsinin,  Əliyevşünaslığın  geniş  tədqiqi 
və  təhlili  üçün  elmi  təşkilati  imkanların  kifayət  qədər  inten­
sivləşməsinə olan  elmi  və  sosial  sifariş çox  yaxında  fəaliyyyət 
göstərəcək  Heydər  Əliyev  Mərkəzində  gerçəkləşdiriləcəkdir. 
Əliyevşünaslığın  ən  müxtəlif sahələrdə  elmi  tədqiqatları  koor­
dinasiya  edən  mərkəz  kimi  institutsionallaşması,  ulu  öndərin 
misilsiz  irsinə  sahib  çıxan,  onu  geniş  yayan,  dünya  ictimaiy- 
yatşünaslığının  dəyərli  tərkib  hissəsinə  çevirə  bilən  ən  müasir 
beyin  mərkəzi  kimi  statusda  fəaliyyət  göstərəcək  Mərkəzin 
fəaliyyəti  müqəddəs  işə  xidmət  edəcəkdir.  Müasir  elmin  “icti­
mai  şüurun  səviyyəsi  yaradılmış  və  yaşanılan  tarixin  nə  də­
rəcədə  mənimsənilməsindən  və  təhlilindən  asılı  olur”  qənaətini
-  
140
-
əsas  tutsaq,  mərkəzin  bu  səviyyəni  nə  qədər  zənginləş­
dirəcəyim  təsəvvür etmək olar.
Heydər Əliyevin  ideya  dünyasının,  nəzəri  və  praktik  ir­
sinin  öyrənilməsi  müasir  Azərbaycan  ictimai  elminin  mühüm 
vəzifələrindən  biridir.  Bu  istiqamətdəkı  fəaliyyətin  əsas  məq­
sədi  Heydər  Əliyevin  həm  çıxışlarının,  həm  də  quruculuq 
fəaliyyətinin  əsasında  dayanan  metodoloji  prinsipləri  müəyyən 
etmək, onun  mahiyyətini  üzə çıxarmaqdan  ibarət olmalıdır.
Müstəqil  Azərbaycan  dövlətinin  ideya-sıyasi  əsas­
larının  ötən  əsrin  60-cı  illərinin  sonlarından  başlayaraq  məhz 
Heydər  Əliyevin  müəllifliyi  ilə  yaradılması  faktı  mübahisəsiz 
həqiqətdir.  Tarixin  sonrakı  gedişatı  göstərdi  ki.  ulu  öndərin 
hələ  o  illərdə  milli  dövlətçilik  fəlsəfəsinə  əsaslanan  fəaliyyət 
strategiyası  bir  neçə  on  ildən  sonra  müstəqil  Azərbaycan  Res­
publikasının  istiqlalının  bütün  dünyaya  bəyan  edilməsi,  bu 
gənc  dövlətin  beynəlxalq  münasibətlər  sistemində  öz  layiqli 
yerini  tutması  məqsədinə hesablanmışdı.
Dövlət  quruculuğu  işinin  nə  qədər  çətin  və  mürəkkəb 
bir  proses  olduğunu  dərindən  dərk  etmək  üçün  yaxın-uzaq 
ölkələrin  tarixi  təcrübəsini  nəzərdən  keçirmək  kifayətdir.  Bir 
çox  hallarda  dövlət  suverenliyinin  elan  edilməsi,  sözün  əsl 
mənasında,  müstəqilliyin  qazanılması  prosesinin  cüzi  tərkib 
hissəsi  kimi  çıxış  edərək  müstəqillikdən  daha  çox  bu  siyasi 
dəyərin  imitasiyası  ilə  nəticələnir.  Dövlət  müstəqilliyimizin 
bərpa  edildiyi  1990-cı  illərin  əvvəllərində  Azərbaycanda  belə 
bir  təhlükəli  perspektivə  çox  yaxın  idi.  Amma  bir  tərəfdən, 
ümummilli  liderimizin  hələ  respublikaya  birinci  rəhbərliyi 
dövründə  formalaşdırdığı  mütərrəqi  ənənələr,  şüurlara  gətirdiyi 
milli  düşüncə  tərzi,  digər  tərəfədən  isə,  onun  xalqın  təkidli 
tələbi  ilə  yenidən  hakimiyyətə qayıdaraq  müstəqil  dövlət  quru­
-  
141
  -

---