Yeni mədəniyyət məkanına

§  2.  Şərqin də, Qərbin də etiraf etdiyi 
siyasət və dövlət lideri
D iinya  şö h rətli  g ö rkəm li  siy a si  lid e r  və 
d ö vlət  x a d im i  H eyd ər  Ə liyevin  ideya-siyasi, 
nəzəri-p ra ktik i  irsinin  sistem   k im i  ö yrən ilm ə­
si  elm im izin  ş ə r ə f borcu,  h əq iq ətə  x id m ə t  e t­
m ək m issiyasıdır.
Ulu  öndərimizin  əbədiyyətə  qovuşduqdan  sonra 
onun  Azərbaycan  tarixi  fonunda  görünən  əzəmət  və 
zəkasına,  Azərbaycan  adlı  məmləkətin  varlığını  arzudan 
real  gerçəkliyə  çevirmək  sahəsində  fəaliyyət  və  xidmətinə 
həsr olunmuş  əsərlər işıq  üzü  görməkdədir.
“Dünyanı  heyran  qoyan  insan”  adlı  kitabda  Heydər 
Əliyev  fenomenini  yaşadığımız  “dünya"  adlı  nəhəng  miq­
yasda,  qlobal  və  ümumbəşəri  kontekstdə.  Şərq  və  Qərb  mə­
kanının  tarix  boyu  yetişdirdiyi  ən  görkəmli,  bənzəri  olma­
yan  şəxsiyyət  mövqeyindən  dəyərləndirməyə  ilk  cəhd 
edilmişdir.
Azərbaycan  millətini  və  xalqını  öz-özünə  və  bütün 
dünyaya  tanıtdıran  böyük  insanı  -   Heydər  Əliyevi  dünyanın 
siyasi  olimpinə  yüksələn,  idarəetmə  elminin  fövqəlmürək- 
kəb  sənət  olduğunu  hər  gün,  hər  an  bir  daha  qət  edən  məş­
hur  dövlət  xadimləri  necə  tanımışlar?  M üasir  dünya  tari­
xində  onun  müstəsna  rola  malik  olduğunu  necə  görə  bilmiş,
-  
146
-
qiyməiləndirməyə  nail  olmuşlar?  Özlərinin  dövlətçilik 
fəaliyyətində  Heydər  Əliyevin  idarəetmə  elminin  nəticə- 
larindən  hansı  mürəkkəb  məqamlarda  necə  bəhrələnə  bil­
mişlər?  “Dünyanı  heyran  qoyan  insan”  kitabında  bu  və  bir 
sıra  başqa  sualların  cavablandırılması,  H.Əliyevin  siyasi 
liderlik  və  dövlətçilik  sahəsində  miqyas,  təsir  və  xüsusi  də­
yəri  baxımından  lokal,  regional  sərhədləri  aşaraq,  qlobal 
hüdudlara  adlamağı  bacaran  irsinin  universal  fenomen  xa­
rakteri  kəsb  etməsinin  əsil  mahiyyətini  faktlarla  aşkar  nü­
mayiş  etdirmək  məramı  əvvəldən  axıradək  qırmızı  xətt  kimi 
keçir.
Kitabın  lap  əvvəlindən,  R.Mehdiyev  qeyd  edir: 
“Ümummilli  liderimiz,  xalqımızın  dahi  oğlu  haqqında  dün­
yanın  görkəmli  siyasi  və  dövlət  xadimlərinin,  biznes  aləmi 
nümayəndələrindən  tutmuş  diplomatlara,  ədəbiyyat,  elm, 
mədəniyyət  və  incəsənət  xadimlərinə, jurnalistlərə  qədər  ən 
müxtəlif  peşə  sahiblərinin  dilindən  səslənən  fikirlər  Heydər 
Əliyev  şəxsiyyətinin,  Rusiya  Federasiyasının  prezidenti 
V.Putinin  sözləri  ilə  desək,  "siyasət  nəhənginin”  əzəmətini 
daha dolğun  dərk  etməyə  imkan  verir...  Heydər  Əliyev  hələ 
sağlığında 
F.Ruzvelt,  U.Çörçill,  Ş.de  Qoll  kimi  canlı 
əfsanəyə  çevrilmişdir.  Onun  qeyri-adı  şəxsiyyəti,  siyasətçi 
və  dövlət  xadiminə  xas  böyük  istedadı  bizim  hamımıza, 
onun  müasirlərinə  və  həmvətənlərinə  dərin  təsir  bağışlayır 
və  siyasətçilərin,  tədqiqatçıların  və  jurnalistlərin  diqqətini 
ona cəlb  edir.
Heydər  Əliyev  fenomeninə  maraq  illər  keçdikcə 
azalmır,  əksinə,  daha  da  artır.  Ölkəmizdə  və  xaricdə  çap 
edilən  bir  çox  yazılarda,  tədqiqatçıların  əsərlərində  biz 
Heydər  Əliyevin  həyal  və  fəaliyyətinin,  siyasətinin  və  ma­
-  
147
-

---

hir  idarəçilik  bacarığının  yeni-yeni  cəhətlərini  görürük.  Bir 
çox  jurnalistlər  onu  hakimiyyət  ustadı 
adlandırmağı 
xoşlayır  və  təsdiqləyirlər  ki,  ondakı  hakimiyyət  duyumu 
digər  bütün  duyumlarla  üzvi  şəkildə  çulğaşmışdır  və  onun 
təbiətinin  ayrılmaz  tərkib  hissəsini  təşkil  edir.  Belə  böyük 
tarixi  simanın  öyrənilməsinə  müxtəlif cür -   onun  şəxsiyyət 
kimi  və  dövlət  xadimi  kimi  Öyrənilməsi  baxımından,  yaxud 
da  siyasi  lider  kimi  formalaşdığı  mühitin  son  dərəcə  dəqiq 
və  hərtərəfli  təhlili  baxımından  yanaşmaq  olar.  Heydər  Əli­
yev  iki  əsrin  ayrıcında  öz  ölkəsinin  dövlət  adlı  gəmisini 
qlobal  sarsıntılar  dövrünün  fırtınalarından  sağ-salamat  və 
uğurla  keçirərək,  ölkənin  milli  dəyərlərinin,  insanların  mə­
nəvi  sağlamlığının,  özlərinə  inamının  qorunub  saxlanma­
sına  müvəffəq  olmuşdur.  Siyasətin  ön  səhnəsində  olduğu 
otuz  dörd  il  ərzində  о,  XX  və  XXI  əsrlərin  görkəmli  siya­
sətçilərindən  biri  kimi,  müasir  dövrün  böyük  siyasi  lideri 
kimi  bütün  dünyada  tanınmışdır”.
“Dünyanı  heyran  edən  insan”  kitabı  ilə  tanışlıqdan 
doğan  təəssüratlar  çox  zəngin  və  fərqlidir.  Onlardan  bəzi­
lərini  hörmətli  oxucularla  bölüşmək  istərdik.
Azərbaycanın  bir  çox  səbəblərə  görə,  iqtisadi  inkişaf 
və  siyasi  nüfuzuna  görə  dünya  birliyinin  sayılıb-seçilən 
dövlətlərinin  birinə  çevrilməsi  faktı  Heydər  Əliyevin  adı 
ilə  bağlıdır.  Ümummilli  liderimizin  Yeni  Azərbaycan  Parti­
yasının  10  illiyinə  həsr  olunmuş  yubiley  mərasimində  söy­
lədikləri  yaxşı  yadımızdadır:  “Azərbaycanı  sayırlar,  bizə 
hörmət  edirlər,  bizimlə hesablaşırlar”.
Məlumdur  ki,  tarix  boyu  Azərbaycan  adlı  yurdu 
müstəqil,  azad  bir  dövlət  kimi  qurmaq,  yaratmaq  arzusu  və 
qayğısı,  tariximizə  şanlı  səhifələr  yazan  möhtəşəm  oğulla­
-  
148
  -
rın  müqəddəs  məramı  olmuşdur.  Tanrı,  tale  və  tarix  bu  ədə­
bi,  şərəfli  missiyanın  yerinə  yetirilməsini  XX  yüzilliyin 
ikinci  yarısında  Heydər  Əliyevə  qismət  etdi.  Başqa  cür 
desək,  ümummilli  liderimiz  Azərbaycanın  bu  dövr  tarixini 
Tanrının  istəyincə  yazdı.
XX  əsrin  əvvəllərində,  Şərqdə  yaranmış  ilk  respub­
likanın  müstəqilliyinə  qənim  kəsilən  qüvvələr  XX  əsrin 
sonunda  buna  nail  ola  bilmədilər.  Çünki  Azərbaycan  tarixi­
nin  bü  dövrünü  Heydər Əliyev  yaradırdı.
Kitabdan  yaranan  ilk  təəssüratlardan  biri  belədir: 
Heydər  Əliyev  müstəqillik  arzularına  tuş  gələn  Azərbaycan 
adlı  məmləkətdə  tarix  boyu  dövlətçilik,  idarəetmə  və  siyasi 
liderlik  ənənəsinin  və  təcrübəsinin  çox  dərin  köklərə  malik 
olduğunu  bütün  dünyaya  nümayiş  etdirdi.  Əsrlər  boyu  dün­
ya  siyasətində  yaxın-uzaq  qonşuların  bəd  əməlləri  sayəsin­
də,  dünya  nizamı  və  modelində  Azərbaycan  varlığını  əhə- 
miyyətsizlik  dərəcəsinə  endirmək,  ona  qapalı,  miskin  bir 
yer  ayırmaq  arzularını  puça  çıxardı.  Azərbaycan-türk  dün­
yasının  çoxəsrlik  bəşər  tarixində  yalnız  fatehlik,  böyük 
hərb  və  qılınc  himayəsi  və  gücünə  deyil,  həm  də  ən  baş­
lıcası,  ulu  siyasi  mədəniyyət,  diplomatiya  və  dövlətçilik  ki­
mi  köklərə  dayaqlandığını  aşkar  sübuta  yetirdi.  Azərbay­
canın  mahiyyət  etibarilə  heç  bir  dövlətin  və  xalqın  əleyhinə 
yönəlməyən,  dünyanın  vahid,  birgə  inkişaf  meylinə  və 
məntiqinə  uyğunluqla  öz  dövlət  müstəqilliyini  də  inkişaf 
etdirə  bilmək  əzmini  və  qabiliyyətini,  ölkəmizlə  bərabərhü­
quqlu  münasibət  və  əməkdaşlıq  sahəsində  bütün  cəhdlərə 
açıq  olduğunu qətiyyətlə  bəyan  etdi.
Dünyanın  siyasi  elitasını  təşkil  edən  dövlət  xadimlə­
rinin  kitabda  əksini  tapmış  etiraf,  ürək  szləri,  səmimi  hey­
-  
149
-

---