Yeni mədəniyyət məkanına
Yüklə 8,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
lanna xüsusi dəyər verməsi Heydər Əliyevin fəaliyyətinin bü tün dövrləri üçün səciyyəvi olmuşdur. Hələ sovet dövründə ölkə gənclərinin dünya elminin qabaqcıl nailiyyətlərinə yi yələnməsi üçün seçilmiş ali məktəblərə göndərilməsi bunu sübut edir. Dövlətçiliyin tarixində, müstəqillik salnaməsində dönüş nöqtəsi olan 1993-cü ildə yeni, suveren Azərbaycanın yaradılması üçün Bakıya qayıdan ümummilli liderin ilk görüşə ölkə alimlərindən, düşünən insanlardan, ziyalılardan başlaması hamının xatinndədir. Bu, əslində, hər bir inqilabi yeniliyin şüurlardan başladığına, insanın inam və intellektinin vəhdətinə əsaslandığına bəslənilən böyük ümiddən irəli gəlirdi. Bu görüş həm də cəmiyyətdə intellektin missiyasının və fəlsəfəsinin bilicisi olan tarixi şəxsiyyətin hansı zəkaya sahib olduğuna bir simvolik işarə idi. Ümummilli lider bununla da yaradılan yeni dövlətin bünövrəsinin elmi əsaslar üzərində qurulduğunu, zəka potensialına arxalandığım, insan resurslarını necə dəyərləndir diyini nümayiş etdirdi. Onun elmə, təhsilə, mədəniyyətə, mənə viyyata göstərdiyi diqqət və qayğının kökündə, bunların milli qüdrətin və özünüdərk prosesinin ayrılmaz tərkib hissəsi oldu ğuna əminlik dururdu. Bu qayğının kökündə insan amilinə, onun mədəni-elmi səviyyəsinə, intellektual imkanlarına dərin inam dururdu. Heydər Əliyevi dövlət və siyasət öndəri səviyyəsinə ucaldan amil, onun nadir istedada, ensiklopedik biliyə, fəhm və intuisiyaya malik böyük strateq, həm də praqmatik olması öncə məhz zəka və düha sahibi olması idi. Onun elmə verdiyi dəyə rin səbəblərini məhz burada, “zər qədrini zərgər bilər” xalq de yimində axtarmaq lazımdır. Təhsilin və elmin strateji istiqa mətlər və dövlət siyasətinin ən mühüm məsələsi kimi bəyan - 206 - edilməsi, ardıcıl quruculuq işləri bu gün öz konkret nəticələrini verir və verəcəkdir. Azərbaycan həmişə elmin, zəkanın qiymətləndirildiyi sivil bir məkan olmuş, insan potensialına əhəmiyyət verdiyini həmişə nümayiş etdirmişdir. Müasir dünyada, demokratik cəmiyyətdə inkişaf və idarəetmə məsələlərinin daha çox clitarlıq prinsipinə əsaslan ması, yüksək statusa və qabiliyyətə malik elitanın həlledici rol oynaması elmi həqiqətdir. Elita intellektual, siyasi, mədəni, iqtisadi, psixoloji, mənəvi, təşkilatçılıq qabiliyyətləri ilə fərq lənən, başqa qruplarla müqayisədə daha çox dövlətçilik missi yasına xidmət edən insanların birliyidir. Müstəqil dövlət, suveren milli elitaya malik olmalıdır. Milli elita isə milli lider ətrafında birləşə, xalqın potensial ener jisini bir araya gətirə, quruculuq işlərinə səfərbər edə bilər. Cəmiyyətdə elitaların nisbi bölgüsü: siyasi, hərbi, iqti sadi, mədəni, texnokratik və s. elitalar mövcuddur. Lakin sübut etməyə ehtiyac yoxdur ki, onların hamısını birləşdirən başlıca cəhət milli dövlətçiliyə xidmət etmək və intellektual qabiliy yətləri ilə fərqlənməkdir. Siyasi elitanı səciyyələndirən müəy yən cəhətlər barədə müxtəlif baxışlar məlumdur. İntellektual - elmi elita isə müəyyən mənada həm yeni, həm də ənənəvi elitaların xüsusiyyətlərini, özündə əks etdirir. Belə ki, gerçəkliyin elmi-nəzəri əsaslar üzərində qurulmuş, konseptual proqramına malik olmaq, ilk növbədə, insanların dünyagörüşünü və imkanlarını bir məcraya yönəltmək və idarəetmə keyfiyyətləri bütün növ elitar təbəqələrə xasdır. Müasir dövrdə cəmiyyətin idarə olunmasında, intellekt amilinin, ümumiyyətlə, elitaların, o cümlədən də intellektual elmi və siyasi elitanın dövlətçilik maraqlan ətrafında üzvi kon- - 207 - solidasiyası prosesi baş verir. Məhz buna görə də ölkəmizdə milli intellektual elitanın yaranmasını, suveren siyasi elitanın təşəkkülündən ayırmaq düzgün olmazdı. Bu baxımdan aka demik R.Mehdiyev yazır: “Müstəqil Azərbaycanın siyasi elitası 1990-cı ilin yanvarında, ölkəmizin Moskvadakı səfirliyində ümummilli lider Heydər Əliyevin bəyanatı ilə formalaşmağa başlamışdır. Bu mürəkkəb zaman azadlıq və müstəqillik, de mokratik dəyərlər, güclü iqtisadiyyat uğrunda mübarizəyə qadir olan müasir milli elitanın mənəvi və siyasi amalının for malaşmasının başlanğıcı idi” (R.Mehdiyev. Azərbaycan: Qlo ballaşmanın tələbləri. Bakı, 2005, s.337). Mövcud olduğu zaman, tarixi şərait və qarşıda duran vəzifələrin həllində oynadığı rola görə müxtəlif mərhələlərdə elitaların müəyyən təbəqəsi tarixin səhnəsində önə çıxır, tə rəqqinin hərəkətverici qüvvəsinə çevrilir. Bu “elitar dinamika” anlayışı ilə ifadə olunur və çoxşaxəli prosesləri əks etdirir. Ən vacibi, inkişafın qlobal meyillərinə müvafiq olaraq müəyyən elita təbəqəsinin ön cərgəyə gəlməsini, dəyişikliklərin və yeniləşmənin hərəkətverici qüvvəsi qismində üzərinə böyük vəzifələr düşməsini diqqət mərkəzinə gətirir. Tarixin əvvəlki dönəmlərində, cahangirlik və hərb amilinin önəmli olduğu çağ larda sərkərdə və hərbi elitanın statusu daha yüksək idi. Bu gün də müəyyən ölkələrdə dövlət siyasətinin müəyyənləşməsində hərbi elitanın mühüm qərarların verilməsində statusu həlledici təsirə malikdir. Bu gün inkişaf etmiş ölkələrdə intellekt və siyasət vahid cəbhədə dövlətçilik maraqlarına xidmət edir. Bu ölkələrin qa zandığı uğurların təminatçısı məhz həqiqi intellektualların döv lətçiliyin inkişafını hər şeydən üstün tutmasıdır. Dünya inkişa fının hazırkı mərhələsində fatehlik hünərini, sərkərdə qılıncını, -208 - zəka “qılıncı”, ağlın gücü əvəz edir və təbii ki, intellektual eli tanın üzərinə çox çətin və şərəfli bir missiya düşür. Dünya elm və informasiya cəmiyyətinə inteqrasiya dövlətimizin siyasətinin ana xəttini təşkil edir. Bu qarşıdakı vəzifələrin bir mühüm istiqamətidir. Digər məsələ, müasir dövrdə öz dayanıqlı inkişafını, rəqabətə davamlılığı, gələcək perspektivlərini müəyyən edən hər bir dövlətin innovasıon inkişaf paradiqmasma keçid alması zərurəti ilə bağlıdır. Modernləşmə və postmodemləşmə proseslərinin keyfiyyətcə yeni mərhələyə qədəm qoymasını məhz hər bir ölkənin innovasion inkişaf strategiyası təmin edir. Dünya innovasiya məkanına inteqrasiya yolunun alternativi mövcud deyil. Bu miqyaslı vəzifənin dərki, izah edilməsi və hərtərəfli konsep siyasının formalaşdırılması milli intellektual elitanın üzərinə düşür. Onu səciyyələndirən başlıca cəhətlər: - yeni şəraitdə cəmiyyətin inkişafının yeni ideya və konsepsiyalarının irəli sürülməsi; - cəmiyyətin idarə olunması üçün strateji qərarların qəbulunda dövlətə ən yaxın dəstəyin göstərilməsi; - yeniliklərə həssas və fəal, təşəbbüskar mövqeyə malik, ictimai şüurun, innovasion mühitin formalaşdın İması; - xalqın intellektual potensialının, insan resurslannın səfərbər edilməsi; - cəmiyyət və dövlətin inkişafı üçün yüksək məsuliyyət hissi; - konkret intellektual-elmi nailiyyətə yönəlmiş nova torluq fəaliyyəti; - milli maraqlara yönümlü olması; - milli ideyanı formalaşdırmaq və onun həyata keç məsinə xidmət etməsi; - 209 - Yüklə 8,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|