Yerel Dış Politikanın temelleri

Yerel Dış Politikanın temelleri   25
yerel yönetimi ve birlikleri tüm boyutları ile tanıtmak yerine genel bir 
çerçeve çizilmiş,  uluslararası ilişkiler açısından önem taşıyan bilgile-
re yer vermeye çalışılmıştır. 
Üçüncü  bölümde  yerel  yönetimlerin  uluslararasılaşması  olgusu 
açıklanmıştır. Burada yaygın olan küreselleşme temelli hipotez ince-
lenip  eleştirilmiştir.  Yerel  yönetimin  uluslararası  aktör  olarak  ortaya 
çıkmasını hazırlayan ortam incelenmiş ve demokratikleşme ile küre-
selleşmenin  ortak  etkisi  izah  edilmiştir.  Ayrıca  uluslararası  arenada 
egemenlik ile ilişkileri bakımından yerel yönetimlerin ve birliklerinin 
durumu  incelenmiş,  bir  sınıflandırma  önerilmiştir.  Yerel  dış  politika 
ile ulusal dış politikanın ilişkisi üzerinde durulmuş, bunların örtüşme-
si, ayrışması ve çatışması durumları açıklanmıştır. 
Son bölümde Türkiye’de yerel yönetimlerin ve birliklerinin ulus-
lararası ortamda daha aktif olabilmeleri, ulusal yönetim ile uyumun 
ve koordinasyonun daha iyi düzeyde olması ve bu alanda Türkiye’de 
akademik desteğin daha etkin olması için bazı somut düzenlemeler 
önerilmiştir. 
Kullanılan  metodolojiye  gelince,  tez  kapsamında  çeşitli  yöntem-
lere  başvurulmuştur.  Literatür  taraması  kapsamında  çeşitli  kitap  ve 
elektronik kaynaklar incelenmiştir. Yerel yönetim birliklerine dair bazı 
bilgilere ulaşmak için bazı yabancı birliklerle e-posta yoluyla kısa bir 
anket yapılmıştır. Diğer yandan, Marmara Belediyeler Birliği kapsa-
mında sahada yürütülen çalışmalardan elde edilen bilgi ve tecrübe, 
analiz etmede yol gösterici olmuştur. 
Tez yazımında genelde Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens-
titüsü Lisansüstü Tez ve Proje Yazım Kılavuzu (2006-2007) esas alın-
mıştır. Metin içi kaynak gösterme yöntemi olarak Yazar - Tarih Yönte-
mi (APA) tercih edilmiş olup, kaynaklarda sayfa numarası mevcut ise 
parantez içinde verilmektedir.  

---

26  Yerel Dış Politikanın temelleri

---

Yerel Dış Politikanın temelleri   27
2. Yerel YÖnetim, Yerel YÖnetim
Birlikleri ve Yerel Dış Politikanın 
kaVramSal ÇerÇeVeSi
Bu bölümde ilkin dış politika ile ilgili kavramlar açıklanacak, daha 
sonra sırasıyla yerel yönetimler ve bunların birlikleri tanıtılacaktır.
2.1. Yerel Dış Politika ile ilgili temel kavramlar  
Yerel  yönetimlerin  ve  birliklerinin  uluslararası  alandaki  konumu 
ile ilgili çalışmada bazı kavramlar yoğun olarak gündeme gelmekte-
dir. Bunlar aşağıda kısaca açıklanmakta ve bunlar içerisinde tezde ter-
cih edilen kavramın kullanımı izah edilmektedir.
2.1.1. Yerel Dış Politika ve Benzer kavramlar
Yerel yönetimlerin uluslararası ilişki ve işbirliği stratejilerini açık-
lamak  için  kullanılan  ve  “dış  politika”  kavramını  içeren  yaklaşım-
larda “yerel dış politika” (
local foreign policy) (İngilizce: Schuman, 
1992:154,160,162; Türkçe: Daoudov, 2008c;), “beledî dış politika” 
(
municipal  foreign  policy)  (Schuman,  1992;  Pluijm  ve  Melissen, 
2007), “ulus-altı dış politika” (
subnational foreign policy) (Salomon, 
2011)  gibi  terimler  ve  kalıplar  kullanılmaktadır.  İlerleyen  kısımda 
görüleceği gibi, bu tür terimlerin, literatürde yaygın olan “şehirler
1
 
1 
Bu tezde “şehir” ve “kent” kelimeleri arasında birincisinin kullanımı tercih edilmektedir. Şehir-
cilik ve kamu yönetimi terminolojisinde, esasen “köy” anlamına gelen Soğdca kökenli “kent” 
yerine, “şehir” kelimesinin kullanımı daha uygundur. Ancak, alıntı yapılan eserlere sadık kalma 

---

diplomasisi” (
city diplomacy) veya “paradiplomasi” gibi kavramlara 
nazaran tercih edilmenin gerekçeleri vardır
2
.
Van der Pluijm ve Melissen (2007:36), şehirlerin
3
 uluslararası faali-
yetlerinin artan profesyonelliğine dikkat çekerken, birçok şehrin ulus-
lararası  politikaya  hâlâ  düzensiz/
ad  hoc  bazda,  nokta  yaklaşımlarla 
katılmasının yanı sıra, başka birçok şehirde artık tutarlı bir “beledî dış 
politikayı” geliştirmeye çalışan profesyonel kadroların bulunduğunu 
anlatmaktadır. Yine van de Pluijm ve Melissen bu alanı tanımlamak 
için “şehirler diplomasisi” (
city diplomacy) terimini tercih etmiştir. 
Schuman  (1992),  ABD’deki  yerel  yönetimlerin  uluslararası  giri-
şimlerini anlatırken aynı metinde “yerel dış politika” (
local foreign 
policy) ile “beledî dış politika” (municipal foreign policy) terimleri-
ni kullanmaktadır. Ayrıca ABD’de 1984-1992 yılları arasında “Be-
ledî  Dış  Politika  Bülteni”  (
the  Bulletin  for  Municipal  Foreign  Poli-
cy)  yayımlanmıştır  (van  den  Berg,  2008:81).  Daoudov  (2008a:36; 
2008c:39; 2010a:42) da çalışmalarında “yerel dış politika” terimini 
tercih  etmiştir.  Ona  göre,  uluslararası  düzeyde  etkin  rol  oynamak 
isteyen her yerel yönetim için etkili, dinamik ve verimli bir yerel dış 
politika şart olup bu konuda ayrıca ulusal düzey ile uyumlu bir ilişki 
önem taşımaktadır. 
Salomon  (2011:48,51)  ise,  yerel  ve  bölgesel  yönetimleri  içine 
alan  “ulus-altı  dış  politika”  (
subnational  foreign  policy)  terimini 
kullanmaktadır. Tercihini “Dış Politika Analizi”/DPA (
Foreign Poli-
cy Analysis/FPA) çerçevesine dayandıran Salomon’a göre, ulus-al-
tı yönetimlerin uluslararası alanla ilgili planlı stratejileri için “dış 
politika” terimi daha uygun düşerken, “şehirler diplomasisi” veya 
“paradiplomasi”  gibi  “diplomasi”  sözcüğüne  dayanan  terimleri 
kullanmak hatalıdır. Zira diplomasi, dış politikanın sadece uygula-
ma boyutunu ifade etmektedir. İleriki bölümde bu konu üzerinde 
durulacaktır.
 
kaygısıyla “kent” kavramı zaman zaman kullanılmıştır (Bozlağan, 2012:61). Misalen Azericede 
“kent” köy, “kentli” köylü demektir. Birçok Türk lehçelerinde de şehir için “şehir” (şähär, şahar, 
şäher) kelimesi kullanılmaktadır (bkz. Türk Dil Kurumu’nun sitesindeki Türk Lehçeleri Sözlüğü. 
http://www.tdk.gov.tr )
2 
Dış politika ile diplomasi arasındaki fark için ayrıca ileride “diplomasi” kavramına bkz.
3 
Van  der  Pluijm  ve  Melissen  şehir  (city)  kelimesini  yerel  yönetimi  ifade  etmek  için 
kullanmaktadır. “Şehir - yerel yönetim” kavram ayırımı için ayrıca bkz.s.14, Salomon (2011)’a 
ait değerlendirmeler. 
28  Yerel Dış Politikanın temelleri

---