Üç Yönetim Teorisine Karşılaştırmalı Bir Bakış
Teori
Yönetsel Unsurlar
Prosedürler
Kuramcılar
Klasik
Yönetim
Teorisi
Liderlik
Örgüt
Üretim
Süreç
Yetki
Yönetim
Ödül
Yapı
Tavandan tabana
Makine
Ferdi
Tahmin edilebilir sonuçlar
Kurallar; zorlayıcı
Lider uzak
Ekonomik
Formal
Taylor
Fayol
Gulick
Weber
Diğerleri
İnsan
İlişkileri
Teorisi
Liderlik
Örgüt
Üretim
Süreç
Yetki
Yönetim
Ödül
Yapı
Tüm
yönden
Organizma
Grup
Tahmin edilemiyen sonuçlar
Grup normları
Katılımcı
Sosyal ve psikolojik
İnformal
Mayo
Levin
Moreno
Diğerleri
İşbirliği
Yaklaşımı
Yukarıdaki tüm
Unsurları içerir.
Durum liderliği, kültür, dönüşümcü liderlik ve sistem
teorisi konularına ağırlık verir.
Barnard
Bakke
Argyris
Getzels ve Guba
Maslow
Herzberg
Likert
Etzioni
Diğerleri
ÇAĞDAŞ KURAMLAR
SİSTEM YAKLAŞIMI (SİSTEM KURAMI)
Sistem yaklaşımları olarak bilinen yeni yaklaşımlar örgütü ve içinde yer
aldığı çevresini (örgütün iç ve dış çevresini ve bu öğelerin birbiriyle
etkileşmesini) inceleyerek örgütsel ve yönetsel sorunların temel
nedenlerini açıklamaya çalıştılar.
Sistem yaklaşımları klasik ve neoklasik yaklaşımların bir sentezi olarak
düşünülebilir.
Yapısalcı (statikocudur ve dış çevreye ayak uydurma niyeti yoktur.)
kuram, sistemleri durağan olarak algılamaktadır. Buna karşılık sistem
kuramına temel teşkil eden işlevselcilik kuramı ortaya atıldı.
İşlevselcilik kuramı biyoloji bilminden etkilenmiş ve organizma imgesini
yaygın olarak sistemlere adapte etmiştir. Her birim sistem daha büyük
sistemler silsilesi içerisinde yer alır. Bu sistemler silsilesi içerisinde
genellikle bir sıralama ya da düzen vardır. Açık sistemler kendi
dışındaki sistemlerde oluşan değişikliklere yavaş yavaş uymak
zorundadır.
−
Önemli bir açık sistem kavramı olan entropi, sistemde enerji
kaybını ifade eder. Zamanla bütün sistemler entropi geçirirler. Gerek
sistem içinde gerekse sistemin dışında olsun sistemin uyumlu ve
verimli çalışmasına engel olan her etken entropiye neden olabilir. Bu
uyumun
sağlanması
için
negativ
entropi
oluşturulması
gerekmektedir.
−
Örneğin okullarda, bakanlıkla okullar arasındaki zayıf iletişim, okulun
teknolojik gelişimleri takip edememesi, yeni öğretim yöntemlerini
kullanmayan bir öğretmen entropi yaratabilir.
Sistemler arasındaki en istendik durum denge durumudur. Herhangi bir
sistemdeki değişiklik bu denge durumunu bozar. Diğer sistemler ayakta
kalabilmek için yeni duruma uygun davranışlar geliştirerek belli bir
denge durumunu yaratmak zorundadır. Yani her sistem çevresel
koşullardan (diğer sistemlerden) kaynaklanan değişime ayak
uydurmalıdır, aksi takdirde yaşama ve ayakta kalma şansını azaltmış
olur.
−
Bu durumu biyolojik bir kavram olan homeostasiz’le açıklamak
mümkündür. Homeostasiz, iç ve dış sistemdeki dengenin
oluşturulmasıdır. Bir organizma sıcak bir ortamdan soğuk bir ortama
geçtiğinde homeostatik (mekanizmalar) düzenlemeler vücudun
sıcaklığını korumak için tepkide bulunur. Benzer biçimde bir okulda
yer alan öğeler ya da alt sistemler ve etkinlikler korunarak genel
kararlılık sürdürlür.
−
“Haşlanmış Kurbağa” örneği: Bir kurbağayı kaynar suyun içine
koyarsanız, kendini hemen dışarı atmaya çalışacaktır. Ama eğer
kurbağayı oda sıcaklığında bir suyun içine koyarsanıznve
korkutmazsanız öylece kımıldamadan duracaktır. Bu arada su
sıcaklığını yavaş yavaş artırırsanız çok ilginç bir gelişme yaşanır.
Sıcaklık yükselirken kurbağa hiçbir şey yapmaz. Tersine halinden
keyfi çok yerinde gibi görünmektedir. Sıcaklık tedricen arttıkça,
kurbağa gittikçe daha çok sersemleyecektir, ta ki kaptan dışarı
çıkacak hali kalmayana kadar. Onu dışarı fırlamaktan alıkoyacak
hiçbir şey olmamasına rağmen, kurbağa orada oturup haşlanmayı
bekleyecektir. Niye? Çünkü kurbağanın hayatına yönelen tehditleri
algılayan dahili aygıtı, onun çevresindeki ani değişmelere
programlanmıştır. Tedrici değişmelere değil.
İşlevselci ve sistem yaklaşımı içinde yer alan örgüt kuramları değişime,
klasik işlevselci yaklaşımda iddia edildiği gibi yavaş yavaş aşamalı
olarak uyum sağlamak yerine radikal veya sıçramalı değişim
yöntemleriyle uyum sağlaması gerektiğini ortaya atmışlardır.
Darwin’in “survival of the fittest” yaklaşımını temel alır.
ABD’de petrol krizi ile birlikte değişim kavramı önem kazanmıştır.
“Toplam Kalite Yönetimine” bu dönemde ağırlık verilmiştir. TKY, sistem
yaklaşımından doğmuştur. Süreç odaklı ve çevrimseldir.
Claude Shannon-Warren Weaver - İnformasyon (İletişim) Teorisi
Shannon ve Weaver’in öncülüğünü yaptığı bu alanda çalışan elektrik
mühendisleri telefon, telgraf ve radyo aracılığıyla verilen iletişim
sürecini incelemişlerdir.
İletişim teorisinde enformasyon bilinenden çok bilinmeyene ve
bilinmeyenin azaltılmasına ilişkindir.
İletişimin öğeleri
−
İletişim sürecini kaynak, verici, kanal, alıcı ve amaç olarak beş
öğeye ayırmışlardır.
−
İletişim teorisi ile informasyon kavramı ölçülebilir hale gelmiştir.
İnformasyonun vericiden alıcıya kadar geçtiği aşamalardaki kayıp
derecesi ölçülebilmektedir.
İletişim
−
İnformasyon teorisinin bulunmasından sonra iletişim kavramı daha
iyi açıklanmış, yönetim süreçlerinden karar ve kontrol süreçlerinin
etkisi artmıştır.
−
İletişim sistemi bu teori ile örgütün formal yapısı içine girmiştir.