Yusifov E. F., Hacıyev V. C
Yüklə 2,82 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- II Hissə. Hirkan Biosfer Rezervatının flora və bitki örtüyünün bioloji müxtəlifliyi ..................... 35 I Bölmə.
- II Bölmə
| Yusifov E.F., Hacıyev V.C. HİRKAN BİOSFER REZERVATI Bakı - 2004 2 Elmi redaktolar: Əsgərova R.K. – biologiya elmləri doktoru Atamov V.V. – biologiya elmləri doktoru, professor Yusifov E.F., Hacıyev V.C. «HİRKAN BİOSFER REZERVATI» Bakı, «El- ALliance», 2004, 168 s. Kitabda Biosfer Rezervat konsepsiyası, prinsipləri haqqında, Hirkan Biosfer Rezervatının tarixi əsasları, fiziki-coğrafi şəraiti və əsas iqlim göstəriciləri, flora biomüxtəlifliyi, meşə bitki örtüyü və ərazinin endemik bitkiləri haqqında geniş məlumatlar verilmişdir. Monoqrafiyada həmçinin Hirkan Biosfer Rezervatı və xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazilərinin rekreasiya və turizm potensialından istifadənin gələcək istiqamətləri müəyyənləşdirilmiş, tövsiyələr verilmiş, bu tip ərazilərin turizm və rekreasiya potensialından davamlı istifadənin yolları araşdırılmış, ekoloji turizm anlayışının mahiyyəti, prinsipləri, növləri, digər turizm formalarından fərqli cəhətləri əks etdirilmiş, «Qırmızı Kitab» və «Yaşıl Kitab» məsələlərinə toxunulmuşdur. Xüsusi Mühafizə Olunan Təbiət Ərazilərində təbiət komplekslərindən rasional istifadə və mühafizə məqsədi ilə turist resurslarının rekreasiya potensialının hesablanması, ekoloji normativlər, onların əsas vahidləri və tətbiq olunması qaydaları kimi məsələlər də kitabda öz əksini tapmışdır. Monoqrafiya biologiya, ekologiya sahələrindəki mütəxəssislər, xüsusi mühafizə olunan təbiət əraziləri əməkdaşları və turizm işçiləri, ətraf mühit profilli ali təhsil ocaqlarının, akademik və elmi-tədqiqat institutlarının əməkdaşları üçün dəyərli vəsait ola bilər. ISBN 9952-29-057-8 © Yusifov E.F. 3 MÜNDƏRİCAT Giriş ............................................................................ 5 I Hissə. Hirkan Biosfer Rezervatının sosial- iqtisadi və tarixi əsasları ............................. 13 I Bölmə. Hirkan etimologiyası haqqında ........................... 14 II Bölmə. Biosfer Rezervat konsepsiyası haqqında ............ 25 III Bölmə. Hirkan Biosfer Rezervatının tarixi əsasları haqqında ........................................................ 31 IV Bölmə. Hirkan Biosfer Rezervatının botaniki tədqiqatlarının tarixi haqqında ........................... 33 II Hissə. Hirkan Biosfer Rezervatının flora və bitki örtüyünün bioloji müxtəlifliyi ..................... 35 I Bölmə. Ərazinin fiziki-coğrafi şəraiti və əsas iqlim göstəriciləri ..................................................... 36 II Bölmə. Ərazinin flora biomüxtəlifliyi ............................. 40 III Bölmə. Ərazinin endemik və relikt bitkiləri, onların mühafizəsi («Qırmızı Kitab»lar sistemi) .............. 46 IV Bölmə. Ərazinin bitki örtüyünün biomüxtəlifliyi və meşə bitki örtüyü ............................................. 65 V Bölmə. Friqana və ya dağ-kserofit bitki örtüyü .............. 68 VI Bölmə. Bozqırlıq, çəmənlik və bozqırlaşmış çəmənlər .... 70 VII Bölmə. Ərazinin təbiət abidələri ................................ 72 III Hissə. Hirkan Biosfer Rezervatı üzrə fəaliyyətin gələcək istiqamətləri haqqında .................. 75 I Bölmə. Ekoloji turizm, rekreasiya və turizm potensialından davamlı istifadə ......................... 76 II Bölmə. Biosfer Rezervat ərazisindəki təbiət komplekslərinin və abidələrinin mühafizəsinin təşkili ............................................................. 95 4 III Bölmə. Elmi-tədqiqat fəaliyyəti .................................. 96 IV Bölmə. Ekoloji-maarifləndirmə fəaliyyəti və yerli əhali ilə işin təşkili ............................................ 103 V Bölmə. Ekoloji-ekskursiya fəaliyyəti və öyrədici turizm formasının tətbiqi və inkişafı ............................. 107 VI Bölmə. Maliyyə-təsərrüfat, kadr və digər məsələlər ....... 114 Hyrcan biosphere reservation .................................... 116 Əlavələr .................................................................... 133 Ədəbiyyat ................................................................... 163 5 GİRİŞ Azərbaycanın gözəl guşələrindən biri olan Lənkəran-Astara ərazisi Talış iqtisadi coğrafi vilayətinin tərkib hissəsi kimi öz zəngin təbiəti və təbii sərvətləri, dilbər guşələri ilə məşhur olub ölkəmizin ən əlverişli iqlim şəraitinə malik, bol sulu və yüksək meşəlikli ərazilərindən hesab olunur. Buranın iqlim şəraitinin valeoloji əhəmiyyətini qeyd edən görkəmli azərbaycan tarixçisi Seyid Əli ibn Kazımbəy «Cəvahirnameyi-Lənkəran» («Lənkəran cəvahirinə aid kitab») əsərində yazır ki, «taun və vəba xəstəlikləri bütün ətrafı – Ərdəbil, Rəşt, Ərşəd, Qaradağ, Şirvan və qeyri yerləri tutduğu halda xəstəlik Talışa sirayət etmədi». Bu ərazilərin yerli əhalisinin əksəriyyətini qədim və zəngin mədəniyyətə malik, çox qədim yerli tayfaların nəsillərindən olan, maddi və mənəvi mədəniyyətləri ilə azəri türklərinə çox yaxın olub, onlarla qaynayıb-qarışmış talışlar təşkil edir. Yerli əhali arasında bu yerlərin təbiətinin füsunkarlığı haqqında çox maraqlı bir rəvayət mövcuddur. Əfsanəyə görə Allah xalqlara torpaq paylayarkən bu yerlərin sakinləri gecikdiklərindən onlara torpaq çatmır. Allah onlardan gecikmələrinin səbəbini soruşduqda, onlar - «Sənə ibadət etməklə məşğul idik» deyir- lər. Haqq yolunda savab işlə məşğul olduqlarına görə Allah onlara cənnətdən bir parça ayırıb verir. Hirkan meşələri (Talış meşələri) özünün zəngin meşə sərvətləri ilə ölkədən çox-çox uzaqlarda məşhur idi. İsveç sahibkarları Lüdviq və Robert Nobel qardaşlarının Azərbaycana gəlməsinin əsas səbəbi neft yox, məhz bu ərazilərdə geniş yayılmış qoz (Cuglans regia L.) və dəmir ağacları (Parrotia persica C.F.Mey.) idi. Lüdviq Nobel Rusiya İmperiyasından 500 min tüfəng süngüsü hazırlamaq haqqında çox sərfəli bir sifariş almışdı (Osbrink B., 2003). Burada bitən ağaclardan hazırlanmış əşyalar şah saraylarını bəzəyirdi. Şirvanşahlar səltənətinin ali hakimiyyətinin əsas atributlarından olan şah taxtı buna əyani misaldır. Şirvanşah dövlətinin ən qüdrətli hökmdarlarından olan I İbrahimin (1382-1417) taxtı Hirkan ərazisində bitən qoz və dəmir ağaclarından hazırlanmışdı. Dövrünün məşhur zərgəri Hacı Sülhəddin Şirvani tərəfindən hazırlanmış, hündürlüyü 1.7 m, çəkisi 60 kq olan bu taxt qızıl və qiymətli daşlarla bəzədilmişdir. Taxtın arxa ayaqları və söykənilən hissəsi dəmir ağacdan, qalan hissələri isə qoz ağacından hazırlanmış, ümumilikd ə bəzək işlərinə 9 kq qızıl və 200 ədəd brilyant sərf edilmişdi. Taxt ornament oymalar, «Allahu Əkbər» («Allah Böyükdür»)və digər Qurani-Kərim ayələrindən götürülmüş ifadələrlə işlənmişdi. Məmurların Yüklə 2,82 Kb. Dostları ilə paylaş:
|