Yusuf xos hojib

YUSUF XOS HOJIB

(XI asr)

Yusuf Xos Hojib turkiy tilda ilk yirik hajmli adabiy-ma’rifiy asar yaratgan iste’dodli shoir, davlat arbobi, donishmand adibdir. U Quz O’rdu (Bolasog‘un) shahrida taxminan XI asrning 20-yillarida tug‘ilgan. Quz O’rdu turkiylar istiqomat qiladigan qadimiy shaharlardan biridir.

U Bolosog‘un nomi bilan ham mashhur bo‘lgan. Bu shahar XI asrda yozilgan yana bir muhtasham obida - Mahmud Koshg‘ariyning «Devonu lug‘otit - turk» asarida bir necha marta tilga olingan. Jumladan, bu shaharning arg‘un lahjasida Quz ulus, o‘g‘uz lahjasida esa Quz O’rdu deb yuritilishini Mahmud Koshg‘ariy qayd etadi. Yusuf Xos Hojib zamonasining eng muhim fanlari: tarix, badiiy adabiyot, astronomiya, geometriya, matematika, tabiiyot, geografiya va boshqalarni, fors-tojik va arab tillarini chuqur o‘rgangan. Adib hayoti va ijodiy faoliyati haqida ma’lumot beruvchi manba uning «Qutadg‘u bilig» asaridir.