YüZÜNCÜ yil üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ
Yüklə 2,03 Mb. Pdf görüntüsü
|
62 yazmalar 310’da kayıtlı nüshayı Türkiye Türkçesine aktardığını belirtir. 207 Birdoğan ve Tanrıkulu’nun çalışmaları bilimsel olmaktan oldukça uzaktır. Tanrıkulu, eserinde ayet ve hadisleri latin harflerine aktarmış, Birdoğan ise kimi ayet ve hadisleri eserden tamamen çıkarmıştır. Karşılaştırılması açısından aşağıda Işk-nâme’nin giriş bölümünden alınan bölümle her iki yazarın çevirileri verilmiştir. kendüyi Muóammed resÿllullÀhuŋ èalemi altında müşÀhede itmek ve èilmi óaúìúatini bilmek ve èÍsÀ a.s. ÀsmÀndan inmek ve otuz üç yaşında gelmek ve dabbetü’l-arø òurÿc itmek ve óarem yiri yarılmaú ve ÀftÀb maàribden ùoàmaú ve úıyÀmet cumèa güni úopmaú ve Ádem a.s. cumèa güni ôuhÿr itmek ve ÀsmÀndan duòÀnla gelmek ki 208 نﻳﺑﻤ ٍ نﺎﺧدﺑ ﺀﺎﻣﺳﻠا ﻰﺘﺄﺘ موﻳ ﺐﻗﺘ رﺎﻓ ve sekiz uçmaú úapuları açılmaú ve cehennem dibinde ãukerdimesi bitmek ve mevt boàazlanmaú andan ãoŋra óayÀt-ı cÀvidÀn bulmaú ve daòı úıyÀmet güninde ol sÀú açılmaú ve cemíè-i èÀlem secdeye daèvet olınmaú ve òalÀyıú secdeden imtinÀè itmek ve secde itmedükleri içün bunlara meõellet lÀóiú olmaú ve daòı ol sÀka secde itmeyenler Óaú cemÀlini müşÀhade itmemek G/22-32 “Hazreti Âdem Efendimizin bilgileri nedir? İsa’nın (a.s.) gökten 33 yaşnda inmesi nedir? Göklern yarılması, Güneş’in batıdan doğması, kıyametin Cuma günü olması ve gene Âdem’in (a.s.) Cuma günü ortaya çıkması ve göklerden duman gibi süzülerek inmesi, ( ki fartakip yevm’is-semâ bedhân-ı mübin) ve sekiz cennet kapılarının açılması, cehennem dibinden sonra yeniden oluşmak, ölümü yenmek ve gerçek ölümsüzlüğü bulmak (Hayat-ı Câvidan), kıyâmet gününde içilen dem (sâki diye geçiyor-N.B.), tüm dünyayı secdeye çağırmak, sonra secde ettikleri halkadan ayrılmak, secde ettikleri için kişileri eleştirmek, Hak yüzünü Cuma günü ikindi üzeri görmek nedir?” 209 “Adem Aleyhisselam Efendimizin ilmi elbette olmak nedir ve İsa Aleyhisselam asimandan otuzüç yaşında enmek nedir ve her biri yarılmak ve afitabı mağrupdan doğmak ve kıyamet cüma günü kopmak ve Adem Aleyhisselam cüma günü zuhur etmek ve asimandan dihanla gelmek ki fartakıp yevmi tatissema i bedhanimübin ve skiz uçmak kapuları açılmak ve cehennem dibinde sonra demsi bitmek ve mevt buğurlanmak andan sonra hayatı Cavidan bulmak ve kıyamet gününde sakı içilip cemi alem secdaya davet olunmak ve halayıkı secdadan iştinap etmek ve secde ettikleri için zillete ermek ve hak cemalini müşahede etmek..” 210 Ferişteoğlu eserini bir giriş ve otuz iki bölümden oluşturmuştur. Tercümenin bir çok nüshasında başta bir fihrist bulunmaktadır. Giriş bölümünde eserin tercüme sebebi, mütercimin adı, ve tarihi verilmiştir. Eser Rûm mülkünde Farsça bilenlerin az olmasından dolayı H. 833 (M.1429) yılında Şevvâl ayında tercüme edilmiştir. Işk- nâme’nin hemen tüm nüshalarında tercüme sebebi, mütercim ve tarih aynıdır. Bu sebepten eserin tercüme tarihi kesin olarak bilinmektedir. 207 Nejat Birdoğan, Alevi Kaynakları-1, İstanbul, 1996, 220. (Işk-nâme metni 225-281 sayfalar.) 208 44/Duhân:10. (Şimdi sen, göğün, insanları bürüyecek açık bir duman çıkaracağı günü gözetle.) 209 Birdoğan, a.g.e. 226. 210 Tanrıkulu, a.g.e., 8 63 şöyle maèlÿm u mefhÿm oldı kim bu èilm-i ledünnídür FÀrisí lisÀn üzerine idi baèdezÀn Rÿm mülkinde FÀrisí lisÀnın bilenler úalíldür baèøı iòvÀn ehl-i meşrebden ki 211 مﻬﺑﺮﺷﻤ ﺲﺎﻧا لآ ﻢﻟﻋ دﻗ şöyle temennÀ itdiler ki bu èilm-i ledünniyye-i ilÀhiyye ki èilm-i te’víldür Türkí lisÀnına tercüme idüp ve daòı vÀøıó beyÀn ola baèdezÀn anlaruŋ der-óˇÀstlarına icÀbet idüp faúír èAbdülmecíd ibn Ferişte èİõõüddín ﷲا ﺢﻟﺻا ﻪﻟﺿﻓﻮ ﻪﻓﻃﻟﺑ ﺷﺎﻧﻪ ﻮﺟﻌﻞ ﻋزﻩ ﺧﻳرًا ﻣن اﺣﺴﻧﻪ óaøret-i risÀlet hicretinüŋ seküz yüz otuz üç yılında şevvÀl ayında bu risÀleyi yazdı ve bu risÀlenüŋ adını èIşú-nÀme úodı G/5-12 Ferişteoğlu tercümenin ismini özellikle 15. yy.’dan itibaren Anadolu ve Rumeli’de bulunan hurufilere verilen isimden hareketle Işk-nâme komuştur. Eserin giriş bölümünde işlenen konulara da değinilir. Meşrebi saf olanlar risaleden geniş menfaatler bulacaklardır. Bir kişi, Işk-nâme’nin ilmini ve kanunlarını zabt eylerse ve çok fazla okursa, haşr-neşr, kıyamet ve ahiret halleri, Hak katında bazı yüzlerin ağ bazı yüzlerin kara olması, İsâ’nın gökten otuz üç yaşında inmesi, Hak cemalini görmek, Kur’an’ın âdem suretinde görünmesi gibi konulara vakıf olacaktır. Allah’ın rahmeti eseri nâ-mahreme vermeyenin, laneti ise nâ-mahremin üzerine olacaktır. Bu cümlelerin eserin giriş bölümünde yer alamsında özellikle Fatih döneminden itibaren hurufilerin sıkı bir takibata uğramaları etkili olmuş olmalıdır. Bir giriş ve otuz iki bölümden oluşan eser, her babda ayrı konular işleniyormuş gibi görünse bile, bölümlerin konu bütünlüğü bulunmamaktadır. Tercümenin yukarıdaki gibi bablara ayrılma nedeni İsâ’nın otuz üç yaşında gökden inmesi dolayısıyla Fazlullah’ın otuz üç yaşında te’vile başlamasıyla ilintilidir. Risalenin ilmini ve kanununu bilmeyenlere vermek men edilmiştir. Talib olmayanlar eserden hiçbir şey anlamayacaktır. Çünkü onlar cahildir. Eserin ilim sahibi olmayan nâ-mahreme verilmemesi isteği büyük bir ihtimalle İsmâilî gelenekten alınmıştır. 5.1. NÜSHA TAVSİFLERİ Işk-nÀme özellikle Aleví-Bektaşí çevrelerce çok okunmuş bir eserdir. Türkiye ve dünya kütüphanelerinde bir çok yazma nüshası bulunmaktadır. Eski Anadolu Türkçesi’nin dilini yansıtan eserin müstensihleri de genellikle dervişmeşrep kişilerdir. Halkın okuyup anlayabileceği bir dille yazılan eser, belagat ve imla kurallarından yoksundur. Eserde yapraklar arası geçişlerde kelime bölmelerine rastlandığı gibi bir kelimenin birden çok yazımı da görülür. Hurufiliğin temel kitaplarından biri haline gelen eserin yazmalarından müstensih tasarruflarına oldukça sık rastlanır. Tercümenin mütercim nüsahsına ulaşılamamıştır. Eserin fazla sayıda nüshasının bulunması ve büyük bir bölümünün tarihsiz olması karşılaştırmalı nüsha hazırlanması konusunda güçlükleri de beraberinde getirmiştir. Karşılaştırmalı nüsha hazırlanırken yazmaların ortak yanlışları ve doğruları değerlendirilmiş, ancak bir sonuç elde edilememiştir. Müstensihlerin Aleví-Bektaşí zümrelerden olması ve eser üzerinde tasarruflarda bulunmaları, Işk-nÀme’nin anonim bir nitelik kazanmasını 211 Kur’an, 2/Bakara : 60. (Her bölük içeceği kaynağı bildi.) Yüklə 2,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|