Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги



Yüklə 27,58 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə64/64
tarix30.04.2018
ölçüsü27,58 Kb.
#40837
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   64

 
150 
 
yashaydigan  joy  va  ozuqa  bilan 
ta‘minlanadi  hamda  o‘sish, 
ko‘payish  va  rivojlanish,  nasl 
qoldirish 
uchun 
muhitning 
abiotik  va  biotik  omillari  bilan 
aloqada bo‘ladi 
to live as well as growth 
reproduction and development , 
reproductive environment will 
be in touch with the abiotic and 
biotic factors 
 
Populatsiyaning 
etiologik 
tuzilishi-  
 
uning 
a‘zolari 
ortasidagi 
qonuniy  aloqalar  bo‘lib,  uning 
asosida  hayvonlar  xulqlarini 
o‘rganadigan ish yotadi. 
legal relations between its 
members , which lies at the 
basis of animal studies the 
moral . 
 
Biotsenoz.  
 
Tabiyatda 
har 
xil 
turlar 
populatsiyalari  birlashib,  yuqori 
tuzilish  va  xususiyatlarga  ega 
bo‘lgan  biologik  birliklar  yoki 
biotzenozlarni 
hosil 
qiladi. 
Biotsenozlar-bu 
o‘simlik, 
hayvon  va  mikroorganizmlar 
populatsiylari  guruhidan  iborat 
bo‘lib,  ma‘lum  joyda  birlikda 
yashashga  moslashgan  biologik 
birlikdir. 
Together different populations 
of different nature , structure 
and properties of biological 
units or biotzenozlarni . 
Biocenose this plant , animal 
and microorganism populations 
adapted to the group , is in a 
certain place to live in harmony 
biological units . 
 
Fitosenoz  
 
o'simliklar guruhlari 
groups of plants 
 
Zootsenoz  
 
hayvonlar guruhlari 
groups of animals 
 
Mikrosenoz  
 mikroorganizmlar guruhlari 
groups of microorganisms 
 
Trofik aloqalar.   Biosenozdagi 
bir 
turning 
ikkinchi  tur  bilan,  uning  tirik 
vakillari  yoki  o'lik  qoldiqlari, 
mah-sulotlari  bilan  oziqlanish 
jarayonidan 
kelib 
chiqadi. 
Masalan, 
ninachilarning 
hasharotlar  bilan  oziqlanishi, 
qo'ng'izlarning 
molok 
go'ng 
arilar  changi,  yo'lbarslar  turli 
o'ljalar, ularning qoldiqlari bilan 
oziqlanishi misol bo'ladi 
Biosenoz a match in the second 
round , he 's alive or dead 
remains , mah - ented feeding 
process . For example , feeding 
the dragonflies, insects , beetles 
rubble of the fertilizing pollen 
bees , tigers will be fed with 
the remains of their booty 
example 
 
Forik 
munosabatlar.  
Biosenozdagi  bir  tur  ikkinchi 
turning 
tarqalishiga 
yordam 
beradi.  Bu  holatda  tashuvchi 
vazifasini  ko'pchilik  hayvonlar 
o'taydi  (zooxoriya);  hayvonlar 
Biosenoz spread in a second 
round match . In this case , the 
function of many animals , and 
( zooxoriya ) ; animal hair , 
stick caught in the flesh and 


 
151 
juni,  tanasiga  o'simlik  urug'lari 
ilinib,  yopishib  bir  joydan 
ikkinchi joyga tushadi 
seeds of the plant falls one 
place to second place 
 
Fabrik 
munosabatlarda
.  
 
Biosenoz 
ichidagi 
bir 
tur 
o'zining  yashash  joyi  uchun 
ikkinchi  tur  qoldig'i,  o'lik  yoki 
tirik  qismlaridan  foydalanadi. 
Masalan,  qushlar  uya  qurish 
uchun  o'simlik  bargi,  poyasi, 
butalar  shoxi,  boshqa  qushlar 
patlari,  hayvonlar  junlari,  paxta 
va  lattalardan  ham  foydalanadi. 
Daryolardagi 
toshlar 
ustida 
uchraydigan 
qurtlar 
loyqa, 
o'simliklar 
shoxi, 
poyasi, 
bargidan foydalanadi. 
Biosenoz balance in the second 
round for a tour of his place of 
residence , dead or alive . For 
example , birds build nests of 
plant leaves , straw , shrubs and 
other birds , horns, feathers , 
wool , cotton and cloth . Fuzzy 
worms found on stones in 
rivers , plants , horns , straw , 
leaves 
 
Fiziologik 
optimum.  
 
Bu  biotsenoz  ichidagi  turning 
o'sish,  ko'payish  va  rivojlanishi 
uchun 
hamma 
abiotik 
omillarning qulay bo'lishidir. 
This biotsenoz species in the 
growth , reproduction and 
favorable for the development 
of abiotic factors . 
 
Sinekologik 
optimum.  
 
Bu  biotsenoz  ichidagi  biotik 
aloqalar  bo'lib,  shu  yerdagi  tur 
boshqa  turlar  ta'siri  (raqobati, 
yirtqichlar,  parazitlar)dan  holi 
sharoit 
turning 
yaxshi 
rivojlanishiga imkon beradi. 
Biotsenoz in symbiotic 
relationships , the effect of this 
species and other species on 
earth ( competition , predators , 
parasites ) are free environment 
allows for the development of 
the species . 
 
Neytraliim 
— 
(0:0)  
 
Bunda 
ikki 
populatsiyadagi 
asatsiatsiyalarda  o'zaro  ta‘sir 
sezilmaydi,  ikki  populatsiya 
individlari  ham  deyarlik  bir 
xilday yashaydi. 
At the same time , the two 
populations seen 
asatsiatsiyalarda interaction of 
individual populations are 
almost the same . 
 
Konkurensiya 
(raqobatlilik)..  
 
Bunda  ikki  populatsiyalar  bir- 
birlariga  to‘sqinlik  qiladilar. 
Ya‘ni  bir  poplatsiya  ikkinchi 
populatsiya 
bilan 
defitsit 
(yetishmaydigan) 
resurslarni 
o'zlashtirishda kurashadilar 
At the same time , the two 
populations that hinder each 
other . Poplatsiya deficit in the 
second populations ( missing ) 
struggle resources development 
 
Amensalizjm 
 (-.0) 
Bunda  bir  populatsiya  o'ziga 
zarar 
keltirmasdan 
ikkinchi 
populatsiyaning 
yashashiga 
to'sqinlik 
qiladi 
yoki 
uni 
At the same time , populations 
live in self - harm populations 
hinder or prevent its growth . 
Amensalizmga typical example 


 
152 
o'sishga 
qo‗ymaydi. 
Amensalizmga  tipik  misol  qilib 
antibiotik 
zamburugMar 
— 
akti-  nomitsetlar  yoki  o'simlik 
fitonsidlarining 
parazit 
mikroorganizmlarga  ko'rsatgan 
ta‘sirini olish mumkin 
of antibiotic zamburugMar 
akti- nomitsetlar or plant can 
influence fitonsidlarining 
parasitic microorganisms 
 
Parazitizm 
va 
yiritqichlik  
(+,-)  Bunda  bir  populatsiya 
ikkinchi  populatsiyaga  hujum 
qilib  uning  yashashishga  zarar 
keltiradi, 
biroq 
o‗zining 
kelgusidagi 
hayoti 
ham 
o‗ljasiga bevosita bog'liqdir 
( + , - ) At the same time , a 
second populations lived 
populations that attacked his 
loss , but are directly related to 
the life of his future victims 
 
Kommensaliztik   (+,0)  Bunda  bir  populatsiya 
ikkinchi 
populatsiya 
bilan 
birlashganda  foyda  ko'radi,  bu 
birlashish  ikkinchi  populatsiya 
uchun  esa  ahamiyatsiz  yoki 
uning uchun bcfarq bo'ladi 
( + 0 ) At the same time , a 
second populations will benefit 
from the combined populations 
of this merger in the second 
insignificant for the 
populations or bcfarq 
 
Mutualizm 
(+,+)..  
 
Birlashgan ikki populatsiya ham 
faqat 
foyda 
ko'radi, 
bu 
birlashish ular uchun fovdalidir, 
bunday  birlashgan  organizmlar 
tabiiy  sharoitda  biri  ikkinchisiz 
hayot kechira oimaydi 
United only two populations 
will benefit from this merger , 
they fovdalidir one of these 
natural conditions associated 
organisms life oimaydi 
 
Biosfera  
 
Biosfera- 
tirik 
organizmlar 
yashaydigan 
va 
ularning 
ta‘sirida  tinmay  o‗zgaradigan 
yer  shari  qobig‗ining  bir 
qismidir. 
YErdagi 
hamma 
biogeotsenozlarning  yig‗indisi 
umumiy  ekologik  sistema  – 
biosferani hosil qiladi. 
Biosfera- the influence of 
living organisms and their 
constantly changing part of the 
crust of the globe . The total 
sum of all biogeotsenozlarning 
ecological system of the Earth 
biosphere . 
 
Gaz almashinish 
funksiyasi. 
fotosintez 
va 
nafas 
olish 
jarayonlariga  bog‗liq.  Avtotrof 
organizmlarning 
organik 
moddalarni 
sintezlash 
jarayonida  qadimgi  atmosfera 
tarkibidagi  korbonat  angidrid 
ko‗p miqdorda sarflanadi 
the processes of photosynthesis 
and respiration . Avtotrof 
organisms in the process of 
synthesis of organic substances 
contained in the atmosphere of 
the old spent a lot of korbonat 
dioxide . 
 
Konsentratsiyal
ash funksiyasi  
 tirik  organizmlar  tomonidan 
atrof-muxitda 
tarkqalgan 
kimyoviy 
elementlarning 
iving organisms by surrounding 
environment tarkqalgan of 
chemical elements in the 


 
153 
 
to‗planishidir. 
O‗simliklar 
fotosintez  jarayonida  kimyoviy 
elementlarni  tuproqda,  kaliy, 
fosfor, 
azot, 
vodorod 
va 
boshqalarni,  havodan  uglerod 
olib 
xo‗jayraning 
organik 
moddalari tarkibiga kiritadi 
collection . Chemical elements 
in the soil in the process of 
photosynthesis of plants , 
potassium , phosphorus , 
nitrogen , hydrogen , and others 
, from the air into the carbon 
structure of the organic 
substance in the cells 
 
Oksidlanish–
qaytarilish 
funksiyasi  
o‗zgaruvchan  valentlikka  ega 
bo‗lgan 
kimyoviy 
elementlarning 
temir, 
oltingurgut,  marganets,  azot  va 
boshqalarni 
aylanishini 
taominlaydi.   
Valentine's changing the 
chemical elements iron , 
oltingurgut , manganese , 
nitrogen and other food 
circulation 
 
Biokimyoviy 
funksiyalar  
tirik 
organizmlarning 
xayot 
faoliyati  davomida    va  ularning 
o‗limidan  keyin  biokimyoviy 
jarayonlarni 
taominlaydi. 
Biokimyoviy 
funksiya 
organizmlarning 
oziqlanishi, 
nafas  olishi,  ko‗payishi,  o‗lgan 
organizmlarning  parchalanishi, 
chirishi bilan bog‗liqdir 
After the death of the life 
activity of living organisms and 
their biochemical processes 
food . Biochemical function 
organisms feeding , breathing , 
growth , decay of dead 
organisms , and is connected 
with the decay of 
 
Biogen 
migratsiyasi.  
Kimyoviy  elementlar  doimiy 
ravishda 
bir 
organizmdan 
ikkinchisiga 
tuproqdan, 
atmosferadan, 
gidrosferadan 
tirik  organizmlarga, ulardan  esa 
yana 
atrof-muhitga 
o‗tib, 
biosferaning  jonsiz  moddalari 
tarkibini to‗ldiradi 
Chemical elements on a regular 
basis one body to another , the 
earth , the atmosphere , 
gidrosferadan living organisms 
, the environment , the 
biosphere fill the structure of 
inanimate substances 
 
Avtotrof 
organizmlar.  
 
Quyosh 
energiyasini 
yutib 
anorganik  moddalardan  organik 
moddalarning 
birlamchi 
o‗simlik 
moddalarini 
hosil 
qiladi. 
Solar energy won inorganic 
substances , organic substances 
in the original plant material . 
 
Produtsentlar –. 
 
o‗lik 
moddalardan 
tirik 
moddalarni  hosil  qiluvchilar. 
Bular,  asosan  fotosintezlovchi 
murakkab  va  tuban  yashil 
o‗simliklardir 
those living dead substances 
substances . These are mostly 
complex and low green plants 
photosynthesis 
 
Konsumetlar  
yoki 
istehmol 
qiluvchilar. 
Produtsentlar 
hosil 
qilgan 
organik  moddalarni  istehmol 
or those who istehmol . 
Produtsentlar that the organic 
substances istehmol . Their 


 
154 
qiladi. Ularga hayvonlar, parazit 
o‗simlmk  va  mikroorganizmlar 
kiradi 
animals , parasites , plants and 
microorganisms 
 
Redutsentlar 
organik 
moddalarni 
minerallashtiruvchilar,  avvalgi 
holatiga  qaytaruvchilar.  Ularga 
bakteriyalar, 
zamburug‗lar, 
saprofit 
usimliklar 
kiradi. 
Ifodali  kilib  aytganda  xayot 
estafetasini  yashil  o‗simliklar 
boshlab  hayvonlarga  uzatadi, 
uni  bakteriyalar  marraga  olib 
boradi,  yana  qaytadan  yashil 
o‗simliklarga  uzatadi.  YAngi 
halqa  boshlanib  bu  estafeta 
tinmasdan davom etaveradi. 
minerallashtiruvchilar organic 
substances , and forbid their 
previous state . Bacteria , fungi 
, saprophytic plants . 
Expressive terms , the green 
baton of life leads to the finish 
line it goes to the other animals 
, plants , bacteria , and re - 
transmits the green plants . 
New ring that continues to 
relay intense . 
 
Biogenez 
bosqichi. 
Yerda  biosfera  birinchi  tirik 
organizmlar  bi-lan  bir  vaqtda 
paydo  bo‗ldi.  SHu  vaqdan 
boshlab 
tirik 
organizmlar 
evolyusiyasi 
bilan 
birga 
biosfera  ham  o‗zgara  boradi. 
Birinchi  paydo  bo‗lgan  tirik 
organizmlar 
bir 
hujayrali 
geterotrof, anaeroblar edi.  
 
 
Here, the first living organisms 
appeared at the same time as 
the biosphere . Vaqdan with 
other living organisms 
evolyusiyasi biosphere is 
changing . The first one-celled 
living organisms geterotrof 
anaerobes . 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


 
155 
 
VIII.АДАБИЁТЛАР РЎЙХАТИ 
 
 
I. Asosiy adabiyotlar 
 
1. Simon A. Levin
 
editor 
2009 by Princeton University Press Published by Princeton 
University Press, 41 New Jersey 08540 William Street 
2. Ergashev A. Umumiy ekologiya. T., "O‘zbekiston", 2003 y. 
3. Egamberdiev R., Eshchanov R. ―Ekologiya asoslari‖, T.,―Zar qalam‖, 2004 y. 
4.  Qosimova  S.T.  va  boshqalar.  ―Atrof-muhitni  muhofaza  qilish  va  shahar 
iqlimshunosligi (o‘quv qo‘llanma)‖ T., Istiqlol, 2005 y. 
5.  ErgashevA.  Ekologiya,  biosferavatabiatnimuhofazaqilish.  T.,  ―Yangi  asr  avlodi‖ 
2005 y. 
6.S.  Mustafoev,  S.  O‘roqov,  P.  Suvunov.  Umumiy  ekologiya.  T.,  O‘zbekiston 
Yozuvchilar uyushmasi Adabiyot jamg‘armasi nashriyoti, 2006 y. 
7. Ergashev A., Yulchieva M., Ahmedov O‘., Abzalov A., Ekologiya, Toshkent, 2010 
y. 
8. Yulchieva M., Ahmedov O‘., Ergashev A., Nurmuxamedov A., Ekologiya  (o‘quv-
uslubiy qo‘llanma)  T., 2011 y. 
9.Shodimetov Y., Ijtimoiy ekologiyaga kirish. T., "O‘qituvchi", 1994 y. 
 
Qo‘shimcha adabiyotlar: 
 
1. Otaboev Sh.T., Shomaxmudov A.L. Pestitsidlar gigienasi va toksikologiyasi. T., 
     ―O‘zbekiston‖, 1979 y. 
2. TurdikulovE.A.Ekologicheskoe obrazovanie i vospitanie uchaщixsya. T.,  
      "O‗qituvchi",1991 g. 
3. To‘xtaevA. Ekologiya.T., "O‘qituvchi", 1998 y. 
4. ZiyomuxamedovB. Ekologiyavama'naviyat. T., ―Mehnat‖, 1997 y. 
5. O‘zbekistonning ekologik sharxi. Indikatorlarga asoslangan.Toshkent.2008 y. 
 
Internet va ziyonet saytlari 
 
1.
www.wikipedia.com
 
2.
www.pharmapractice.ru
 
3.
www.remedium.ru
 
4.
www.pharmvestnik.ru
 
 
 

Yüklə 27,58 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   64




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə