Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта
Yüklə 6,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- SO„Z BOSHI
|
XVI BOB. O„SIMLIKCHILIK TARMOQLARI IQTISODI 16.1. O‗simlikchilik tarmoqlarining ahamiyati........................................... 359 16.2. O‗simlikchilik tarmoqlari iqtisodiyotining hozirgi holati.................. 360 16.3. Davlatning g‗alla mustaqilligi siyosati............................................... 369 16.4. Kelajakda o‗simlikchilik tarmoqlari iqtisodiyotini rivojlantirish masalalari........................................................................................... 374 XVII BOB. CHORVACHILIK (QORAMOLCHILIK, QO„YCHILIK, ECHKICHILIK) TARMOQLARI IQTISODI 17.1. Chorvachilik tarmoqlarining ahamiyati............................................. 382 17.2. Chorvachilik mahsulotlarining iqtisodiy samaradorlik darajasini ifodalovchi ko‗rsatkichlar.................................................................. 385 17.3. Chorvachilik tarmoqlarida mahsulot yetishtirishni rivojlantirish va samaradorligini oshirish yo‗llari........................................................ 388 17.4. Chorvachilikda yem-xashak bazasini shakllantirish yo‗llari............. 390 Foydalanilgan adabiyotlar............................................................................. ....... 397 8 SO„Z BOSHI Qishloq xo‗jaligining asosiy masalasi bu – qishloq xo‗jaligida ishlab chiqarishning barqarorligini ta‘minlash va iqtisodiy samaradorligini oshirib borish asosida mamlakat aholisining oziq-ovqatga, sanoatning esa xom-ashyoga bo‗lgan ehtiyojini qondirishdir. Bugungi kunda aholi jon boshiga to‗g‗ri keladigan oziq-ovqat mahsulotlarining yillik iste‘moli 47,3 foizini tashkil qilmoqda. Oziq-ovqat mahsulotlari importi yildan yilga kamayib, uning eksport hajmi sezilarli darajada ortib bormoqda. O‗zbekiston Respublikasi Prezidenti SH.M.Mirziyoyev ta‘kidlaganidek, ―Fermer va dehqonlarimiz qishloq xo‗jaligida asosiy kuch bo‗lib, nafaqat mazkur sohani, balki butun mamlakatimiz taraqqiyotini yuksaltirish, xalqimizning turmush darajasini oshirish, yurtimizni har jihatdan obod va farovon qilishda beqiyos ishlarni amalga oshirayotganini bugun faxr va g‗urur bilan, minnatdorlik bilan qayd etamiz‖ 1 . Qishloq xo‗jaligini erkin bozor iqtisodiyoti qonunlari talabi darajasida barqaror rivojlantirish uchun qishloq xo‗jaligini yuritishning turli mulk va mulkchilik shakllarini va tadbirkorlik shakllarini barpo etishning zarurligi, yer- suv resurslaridan samarali foydalanish, sug‗oriladigan yerlar maydoni, sifati, moddiy-texnika resurslari, fan-texnika taraqqiyoti, innovatsion texnologiyalar va ulardan samarali foydalanish, qishloq xo‗jaligining asosiy va aylanma fondlari mehnat resurslari bozori, mehnat unumdorligini oshirish, investitsiyalar (kapital qo‗yilmalar) bo‗yicha davlatning siyosati, qishloqda servisni rivojlantirish, xarajatlarni tejash, mahsulot va xizmatlarning baholarini belgilash, raqobatbardoshligini oshirish hamda qishloq xo‗jaligi korxonalarining daromadlarini ko‗paytirish yo‗llarini asoslab berish maqsadga muvofiqdir. O‗zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev ta‘kidlaganidek, ―Qishloq xo‗jaligini diversifikatsiya qilish, yer-suv resurslaridan yanada oqilona foydalanish, eksportbop mahsulotlar yetishtirish orqali dehqonlarning daromadini oshirish borasida olib borayotgan tizimli ishlarimiz ham asta-sekin o‗z samarasini bermoqda.‖ 2 Agrar-iqtisodiy islohotlar va tarkibiy o‗zgarishlar hamda diversifikatsiyalash natijasida qishloq xo‗jaligida xo‗jalik yuritishning bozor 11 SH.M. Mirziyoyev Rizq-ro‗zimiz bunyodkori bo‗lgan qishloq xo‗jaligi xodimlari mehnatini ulug‗lash, soha rivojini yangi bosqichga ko‗tarish – asosiy vazifamizdir//Xalq so‗zi. 10.12.2017. 2 Usha joyda. 9 shakllariga o‗tildi va mustaqil tovar ishlab chiqaruvchilarning salmog‗i oshdi. Qishloq xo‗jaligi korxonalarini moliyaviy sog‗lomlashtirish, davlat byudjeti subsidiyalari orqali kredit tizimidan foydalanish, hosilni sug‗urtalash va boshqa bir qator ishlar amalga oshirilmoqda. Biroq, qishloq xo‗jaligining barqaror va jadal rivoji uchun bir qancha ishlarni amalga oshirish lozim. Qishloq xo‗jaligi ishlab chiqarishida innovatsiyalar, zamonaviy texnika va texnologiyalar hamda xo‗jaligi yuritishning yangicha shakllaridan foydalanish orqali ushbu muammoni hal etish mumkin. Shu bilan bir qatorda, qishloq va boshqa ASM korxonalari mutaxassislarining iqtisodiy tayyorgarlik darajasiga keskin talablar qo‗yilmoqda. Ushbu talablarga javob berish uchun ―Qishloq xo‗jaligi iqtisodiyoti‖ fani bo‗yicha chuqur bilimga ega bo‗lish muhim ahamiyatga ega. O‗zbekiston Respublikasi qishloq xo‗jaligida olib borilayotgan iqtisodiy islohotlar yo‗nalishlarining mazmun va mohiyatini yoritishda O‗zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan qabul qilingan qonunlarga, O‗zbekiston Respublikasi Prezidenti asarlariga, Prezident farmon va qarorlariga, Vazirlar Mahkamasining qarorlariga asoslanadi. Agrar sohada amalga oshirilayotgan asosiy iqtisodiy munosabatlarning ahamiyati Respublika Makroiqtisodiyot va Statistika hamda Qishloq va suv xo‗jaligi vazirliklari ma‘lumotlaridan foydalanib, jadvallar, rasmlar, diagrammalar, grafiklar yordamida yoritilishiga harakat qilindi. O‗zbekiston Respublikasi kadrlar tayyorlash Milliy dasturi talablari va Oliy va o‗rta maxsus, kasb-hunar ta‘limi yo‗nalishlari bo‗yicha o‗quv-uslubiy birlashmalar faoliyatini Muvofiqlashtiruvchi kengashning qarori bilan tasdiqlangan (2013 yil 19 apreldagi 128-sonli bayonnomasi hamda №BD- 5230100-4.01 bilan ro‗yxatga olingan) ―Qishloq xo‗jaligi iqtisodiyoti‖ fanining o‗quv dasturi asosida yozilgan bo‗lib, ushbu darslikda o‗qitishning yangi ta‘lim texnologiyasi, zamonaviy axborot texnologiyalardan foydanilgan holda har bir mavzu bo‗yicha maqsadi, mazmuni, mohiyati va ahamiyati yoritilgan hamda mavzu bo‗yicha nazorat va muhokama uchun savollar, tayanch iboralar va foydalaniladigan adabiyotlar ro‗yxati keltirilgan. ―Qishloq xo‗jaligi iqtisodiyoti‖ fanining darsligi asosan oliy o‗quv yurtlarining iqtisodiy ta‘lim yo‗nalishlari talabalari uchun mo‗ljallangan. Bundan tashqari, qishloq xo‗jaligi iqtisodiyoti muammolari bilan shug‗ullanuvchi professor-o‗qituvchilar, talabalar, tadqiqotchilar, katta ilmiy xodim-izlanuvchilar, tadbirkorlar hamda qishloq va suv xo‗jaligi xodimlari ham foydalanishlari mumkin. 10 Ushbu darslik qishloq xo‗jaligi iqtisodiyoti bilan bog‗liq muammolar, masalalar va ularni tarmoq ishlab chiqarishiga joriy etish uchun imkoniyatlarini kengaytirishga yordam beradi degan fikrdamiz. Mualliflar ―Qishloq xo‗jaligi iqtisodiyoti‖ fanining darsligi sifatida unga bildirilgan fikr va mulohazalar hamda takliflarni minnatdorlik bilan qabul qiladilar va ularni keyingi nashrlarga tayyorlash va chop etish jarayonida inobatga oldilar. Ushbu darslikni chop etilishiga yordam berganlarning barchasiga samimiy minnatdorchilik bildiradilar. |