2. Ichakdagi massaning xajmini oshiruvchi vositalar-ular qatoriga o‘simlik tolalari va gidrofil kalloid moddalar kiradi. Bu moddalar yuqori molekulali o‘simlik polisaxaridlari saqlab, oshqozon-ichakda suv ta’sirida bukadi va xajmi ortadi, ichak shilliq qavati retseptorlarini qitiqlab, ichni suradi. 3. Ichak shilliq qavatini yog‘lovchi va axlat massalarini yumshatuvchi vositalar. O‘simlik yog‘lari axlat massalari yurishini engillashtiradi.
Vazelin moyi (suyuq parafin) — mineral moy bulib, ichakda surilmaydi va parchalanmaydi. U suyuqliklarni surilishini kamaytiradi, ingichka va yug‘on ichakdagi massani xarakatini jadallashtiradi. Uzoq ishlatilganda yog‘da eruvchi vitaminlarni uzlashtirilishini yomonlashtiradi. YUmshatuvchi surgi vositalari tez samara olish kerak bulganda, zaxarlanishlarda, jarroxlik muolajasidan keyin, ichakni diagnostik tekshiruvga tayyorlashda ishlatiladi.
Asosiy surgi vositalarining xarakteristikasi
Xalqaro nomi
|
Savdodagi nomi
|
Asosiy nojuya ta’sirlari
|
Ishlatishga kursatma
| 1. Suv absorbsiyasini tormozlab, ichak peristaltikasini kuchaytiruvchilar
(kontakt surgilar)
|
1.1. Antraglikozid saqlovchi preparatlar
|
Sano (barglari)
|
Senade, senadeksin, glaksena, antrasennin, tisasen, quruq ekstrakt; nastoy 1:50-1:30
|
Uzoq ishlatilganda urganib qolish, yug‘on ichak shilliq va mushak qavatlari atrofiyasi bilan kechuvchi kolitlar, ichak atoniyasi, surunkali qabziyat, melanoz, gepatotoksiklik, sut, ter va peshobni buyalishi (nordon muxitda-sariq, ishqoriyda-qizil); gipokaliemiya
|
Surunkali atonik qabziyatlar, tug‘ri ichakda yoriqlar va gemorroy bulganda defeka-siyani engillatish uchun, diagnostik va jarroxlik muolajalariga tayyorlashda.
|
Tog‘ jumrut (ildizi)
|
Damlama 1:50, suyuq ekstrakt, quruq ekstrakt, ramnil, kofranil
|
Sanoga uxshash
|
Sanoga uxshash
|
Ravoch (ildizi, ildizpoyasi)
|
Ekstrakt
|
Sanoga uxshash
|
Sanoga uxshash
|
1.2. Difenilmetan unumlari preparatlari
|
Bisakodil
|
Dulkolaks, laksbene, lelaks, laksakodil
|
Qorinda spastik xarak-terdagi og‘riq, ortiqcha ishlatilganda ich ketish, terida toshma. Uzoq ishlatilganda —prostatit
Proktit va ichak tutilishida ishlatish mumkin emas.
|
Turli xil qabziyatlar, meteorizm, diagnostik va jarroxlik muolajalariga tayyorlashda.
|
Izafenin
|
Laksil
|
Qorinda og‘riq, kungil aynish
|
Bisakodilga uxshash
|
Fenolftalein
|
Purgen
|
Zaxarliligi kuchli preparat. Gipokaliemiya, ichak kolikalari, taxikardiya, kollaps, nefro- i gepatotoksik ta’sir, osteomalyasiya, allergicheskie reaksiyalar (anafilaktik shokkacha). Ichak tutilishi va buyrak kasalliklarida berish mumkin emas.
|
Bisakodilga uxshash
|
1.3. Sintetik preparatlar
|
Natriya pikosulfat
|
Guttalaks, laksigal
|
YUqori dozalarda ishlatilganda degidratatsiya, elektrolit balansi buzilishini chaqiradi.
Ichak tutilishi, qorinda noaniq etiologiyadagi og‘riq bulganda berish mumkin emas.
|
Ovqatlanish xarakteri i rejimining keskin uzgarishi tufayli, og‘ir yurak-qon tomir kasalliklari tufayli kelib chiqqan qabziyatlar, jarroxlik muolajasi oldidan ichakni tozalash uchun, akusherlik va ginekologiya amaliyotida, gemorroyda defekatsiyani engillatish uchun
|
1.4. Osmotik surgi vositalari
|
Magniy sulfat
|
Ingliz tuzi
|
Ortiqcha ishlatilganda MNS susayishi, sedativ, uxlatuvchi ta’sir, miokard qisqaruvchanligi va nerv-mushak utkazuvchanligini buzilishi, suvsizlanish. .
Enterokolitlar va ut-tosh kasalligida man etiladi
|
Ovqat va b. zaxarlanishlarda, surunkali gepatit, xoletsistit, miya shishi, semirish, gijja xaydovchi preparatlar bilan davolanayotganda.
|
Natriy sulfat
|
Glauber tuzi
|
Gipokaliemiya
Man etilishi magniy sulfatdek
|
Magniy sulfatga qarang
|
Karlovar tuzi
|
«Barbar tuzi»: natriy sulfat — 22 qism, natriy gidrokarbonat — 18 qism, natriy xlorid — 9 qism, kaliya sulfat — 1 qism
|
Dispeptik uzgarishlar, ichak kolikasi, poliuriya.
Man etilishi magniy sulfatdek
|
Xoletsistit, giperatsid gastritlar bilan kushilib kelgan qabziyatlar
|
Laktuloza
|
Dufulak, normaze
|
Meteorizm..Tez-tez ishlatilganda suv –elektrolit buzilishini chaqiradi.
Man etilishi ichak tutilishi, galaktozemiya
|
Surunkali qabziyat, gepatitlar, jigar etishmovchiligi, jigar sirrozi, ensefalopatiyalar, pecheni, giperazotemiya, salmonellez, disbakterioz
|
Makrogol 4000
|
Forlaks
|
Nojuya ta’sirlari aniqlanmagan
|
Qandli diabeti, gipertoniya-si, buyrak va jigar etishmovchiligi, yurak-qon tomir etishmovchiligi bor qariyalarda qabziyat bulganda.
|
1.5. Kastor moyi
|
Kastor moyi
|
Kastor moyi
|
Qusish, qorinda spastik og‘riqlar, bachadon qisqarishi, ingichka ichakda surilishni buzilishi, gipokaliemiya.
Man etilishi: yog‘da eruvchi zaxarlar bilan zaxarlanish (kerosin, benzin, tetraxlormetan, benzol) erkak paporotnik ekstrakti bilan birga ishlatish mumkin emas
|
Epizodik qabziyatlar, bemorni rentgen tekshiruvga tayyorlash, tug‘ruqni stimullashda
|
2. Ichakdagi massani hajmini oshiruvchilar
|
Dengiz karami
|
Laminarid (yod va bromli tuzlar, alginat, mannit, laminarin, vitamin V1, V2, V12, S i D, mikroelementlar saqlaydi)
|
Uzoq qullanganda yodizm keltirib chiqaradi
Glomerulonefrit, gemorragik diatez, qalqonsimon bez faoliyati buzilganda mumkin emas
|
Surunkali atonik qabziyatlar, ayniqsa aterosklerozi bor kasallarga buyuriladi
|
Podorojnik urug‘i
|
Mukofalk
|
Meteorizm
Man etilishi ichak tutilishi, qandli diabet, 12 yoshgacha bolalarga
|
Xomiladorlarda qabziyat bulganda, tug‘ri ichak yoriqlari, gemorroy, Kron kasalligi borlarga
|
3. Ichak shilliq qavatini yog‘lovchi, axlatni yumshatuvchilar
|
Vazelin moyi
|
Parafin
|
Ishtaxa pasayishi, yog‘da eruvchi vitaminlar surilishini buzilishi, bronxlar parafinozi
|
Lipofil zaxarlar bilan zaxarlanish, surunkali qabziyatlar
|
Dostları ilə paylaş: |
