%збекстан Республикасы жо3ары 81м орта арна7лы билимлендири7 министрлиги

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ JOQARÍ HÁM ORTA ARNAWLÍ BILIMLENDIRIW MINISTRLIGI
BERDAQ ATÍNDAǴÍ QARAQALPAQ MÁMLEKETLIK UNIVERSITETI


Qaraqalpaq filologiyası hám jurnalistika fakulteti
“Qaraqalpaq ádebiyatı” kafedrası
Qaraqalpaq àdebiyati tariyxi páninen


KURS JUMÍSÍ


Ájiniyaz shıǵarmalarınıń tili hám kórkemlik ózgeshelikleri
5120100 – Filologiya hám tillerdi oqıtıw
(qaraqalpaq filologiyası) 3-G kurs studenti
Orınlaǵan: __________________ Esenbaeva Z
Qabıllaǵan: __________________ Orinbaev T


Nókis-2022
Mazmuni
Kirisiw……………………………………………………………3-5
I bap. Ájiniyaz shayırdıń shıǵarmalarında kórkem ózgeshelikler

1. 
   Ájiniyaz shayırdıń shıǵarmalarınıń kórkemlik ózgeshelikleri..6-9
   

2. 
   Ájiniyaz shayırdıń Qız Meńesh penen aytısında troplardıń qollanılıw ózgeshelikeri........................................................10-17
   

II bap. Ájiniyaz shıǵarmalarında kórkem súwretlew usıllarınıń qollanılıwı

2.1. Kórkem súwretlew usıllarınıń shıǵarmadaǵı xızmeti………18-19
2.2. Ájiniyaz shayırdıń Qız Meńesh penen aytısında kórkem súwretlew usıllarınıń qollanılıw ózgeshelikleri……………….....20-27
Juwmaq..........................................................................................28-31
Paydalanılǵan ádebiyatlardıń dizimi.............................................32-33


KIRISIW
Temanıń aktuallıǵı. Tez pát penen rawajlanıp baratırǵan zamanda ilim-texnikaǵa, óndiris hám basqa da tarawlarǵa bolǵan talaplar artıp barmaqta. Usı talaptan kelip shıqqan halda, ilim de jedel rawajlanıw jolında. Mámleketimiz tariyxında ilimge bolǵan kózqaras Orta ásirlerden baslap óz kórinisin tawıp kelgen. Ata-babalarımız filosofiyalıq hám tábiyiy ilimlerdi ózlestirip, olar ústinde búgingi kún zamanagóy ilim-pánine úlken úles qosqan jańalıqlardı jarata alǵan.
Respublikamızda ilim tarawındaǵı izlenislerdi qollap-quwatlaw, ilim-texnikaǵa jańa innovaciyalardı alıp keliw boyınsha kóplegen jumıslar ámelge asırılmaqta. Húrmetli Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoev: “Ilimdi qádirleń! Ilimge umtılıń! Ilim otta janbaytuǵın, suwda batpaytuǵın, heshkim sizden tartıp alalmaytuǵın baylıq ekenligin heshqashan umıtpań”¹, - dep jaslarǵa qarata shaqırıq bildirgen edi. Bunnan kórinip turıptı, elimizde tek ǵana ilim-pán jańalıqları menen alǵa ilgerilew boladı.
Házirgi waqıtta qaraqalpaq ádebiyatında kórkem shıǵarmalardıń tili hám kórkemlik ózgesheliklerin úyreniw jedel tús alǵan. Búgingi kúni ádebiyattanıwımızdaǵı úyreniliwin talap etip atırǵan áhmiyetli máselelerdiń biri – úyreniliwi kerek bolǵan kórkem shıǵarmalardıń tili hám olardıń kórkemlik ózgeshelikleri.
Haqıyqatında da, házirgi ádebiyattanıwda kórkemligi jaǵınan qunlı shıǵarmalar kóplep dóretilip atır. Sonıń menen birge tek búgingi kúnniń shıǵarmalarınıń emes, al XIX ásir klassik shayırlarımızdıń shıǵarmalarında da kórkemlik jaqtan izertlew kerek bolǵan shıǵarmalar barshılıq. Ájiniyaz Qosıbay ulı shıǵarmaları usılar qatarına kiredi.
Qaraqalpaq ádebiyatı tariyxına názer awdarıp qarasaq, XIX ásir qaraqalpaq ádebiyatı miyraslarında kórkem súwretlew qurallarınan metafora, metonimiya, sinekdoxa, teńew h.t.basqaların ushıratamız. Usı kózqarastan Ájiniyaz shayırdıń shıǵarmalarındaǵı kórkem til hám kórkemlik ózgesheliklerin anıqlaw kurs jumısımızdıń aktual máselesi.