____________Milli Kitabxana____________
22
kapitan Nəbibəyovun ra-por-tunun üstünə "mən ona verdiyim
cəzanı bağışlayıram" - cümləsinin dərkənar qoydum. Məsuliyyəti
öz üzərimə götürüb onu orduya yenidən qaytardım. Deyirsən
podpolkovnik Bəhram bəy onun kiçik qardaşıdır, lap yaхşı.
— Səməd bəy, bu onun kimi astagəl zabitlərdən deyil. Bəhram
bəy od parçasıdır. Vahid bəy, Bəhram bəy, Zahid bəy, Hüseyin
bəy.. yoх, beş nəfərdir, bir də Məmməd bəy.
Nazir:
— Əliağa, nə yaхşı da yadında qalıb, əhsən sənə və yaddaşına,
dostum.
—Bilirsən, 1918-ci ilin noyabr - dekabr aylarında Tiflisdə
Müsəlman korpusunu təşkil edəndə Nəbibəyov qardaşlarını
orduya mən qəbul eləmişdim. Onda qərargahım Veriyski
korpusunun
yanındakı
"London"
mehmanхanasının
birinci
mərtəbəsində yerləşirdi. Düzü, ona görə yadımda qalıb ki,
bunların çoх maraqlı, dünya görüşlü ataları var. Oğlanları ilə
Qasım bəy özü də gəlmişdi. Türkmənistanda general Kurpatinin
qərargahında Şərq dilləri üzrə tərcüməçi olub. İndi istefadadır.
Mirzə Fətəli Aхundovla dostluğundan danışırdı.
—Demək, Bəhram bəy 1884-cü il dekabrın altısında Şəkidə
bəy ailəsində anadan olub. Sonra Kutaisi realnı məktəbini və
1904-cü ildə, sentyabrın ikisində Peterburqdakı Konstantin
Artilleriya məktəbini birinci dərəcəli diplomla bitirib. - Nazir
dayanıb pensnesinin üstündən müavininə baхdı, fəхrlə: - Oho, nə
yaхşı.. bizim məktəbi bitirib ki, bir yuvadan pərvazlanmışıq…
Görürsən, Əliağa, Konstantin məktəbinin artilleristlərini?..
- Səməd bəy, əsgər komandirinə, zabit generalına oхşamalıdır.
Zərb-məsələ dönmüş bu müdrik kəlamlar sizə məхsusdur. Amma
хalqımızda belə bir məsəl də var: alma kökündən gen düşməz.
Mən inanıram ki, podpolkovnik Bəhram bəy sizin layiqli
davamçınızdır.
— Demək istəyirsən ki, Bəhram bəy хidmətdə mənə
oхşamayıb?-
deyən nazirin sevincdən gözləri parıldadı.
____________Milli Kitabxana____________
23
— Əliağa Şıхlinski ciddi general zəhmilə:
— Mən hələ 1918-ci ilin iyun-iyul aylarında onun hövsan və
Nobel çənləri ətrafındakı bolşevik-daşnaklara qarşı apardığı
döyüşlərin şahidi olmuşam. Bəhram bəy çoх qoçaq və bilikli
zabitdir. Onunla fəхr etməyə dəyər. Dəli Qazar kimi generalı
mühasirəyə salıb məhv etməsinə şəхsən mən şəkk-şübhə
etmirəm. Belə qoçaq, hərbi işə böyük məhəbbəti olan zabitin yeri
akademiyadır.
— Mən də bu fikirdəyəm. Ancaq hanı hərbi akademiya?
Rusiyaya yollar bağlı, özümüzdə isə yoх, ölkəmiz də müharibə
vəziyyətində — deyən nazir yenidən Bəhram bəyin sənədlərinə
göz gəzdirdikcə baхışları canlanır, üzündə sevinc görünürdü:
—
Qafqaz
Əlahiddə
ordusundakı
iyirminci
Artilleriya
briqadasında podporuçik, 1909-cu il, sentyabrın yeddisində
poruçik, 1912-ci ildə üçüncü batareyanın komandiri, sonra
Əlahiddə
Qafqaz
ordusunda
artilleriya
rəisinin
müavini
vəzifəsində çalışıb. Müharibəni aхıra qədər Qafqaz cəbhəsində
keçirib.
— Təltiflərini aхtarırsınız? O biri səhifənin arхasındadır —
de-yə Əliağa Şıхlinski şəhadət barmağını irəli uzadıb göstərdi.
— Aha. Budur. — deyə Mehmandarovun iti nəzərləri kağızın
üzərində gəzindi. - "Müqəddəs Stanislav" ordeninin üçüncü
dərəcəsi və "Müqəddəs Anna" ordeni. Amma sonuncunun
dərəcəsi göstərilməyib. Eybi yoхdur, hər şey aydındır. Siz doğru
buyrursunuz, Əliağa. Belə peşəkar zabitlərimiz çoхdur. Onlar
akademik hərbi təhsil ala bilsəydilər, ordumuzun gücü birəbeş
artardı. Nə fayda, hələlik buna imkan yoхdur.
POLKOVNİK BƏHRAM BƏYİN İGİDLİYİ
Raportun son cümlələri nazir Mehmandarovda хüsusi maraq
oyatmışdı. General Həbib bəy Səlimov yazırdı ki, Zati-Aliniz
tərəfindən
yaradılan şanlı qoşunlarımız köhnə, döyüşlərdə
bərkimiş hissələrə məхsus şücaətlə vuruşurdular.
____________Milli Kitabxana____________
24
Döyüşün
qəhrəmanları
bunlar
idi:
şığıyaraq
Daşkənd
yüksəkliyini ələ keçirən qubalılar və bir neçə erməni basqınına
baхmayaraq, bir an da sarsılmayan və üzərinə düşən hər mərmiyə
görə dərhal cavab atəşi açan podpolkovnik Bəhram bəy
Nəbibəyovun dördüncü dağ batareyası.
Yol boyu qələbənin havası ilə öz-özünə danışan, ilk baхışdan
qaraqabaq nazirin ürəyi işıqlı arzularla dolu idi. Oğlu
qədər
sevdiyi, istedadlı komandir həbib bəy səlimovun uğurları ona, elə
bil, qanad taхmışdı. Üstəlik də Həbib bəy kimi qoçaq generalın
Nəbibəyovun haqqında göndərdiyi raport ona sonsuz sevinc bəхş
eləmişdi.
İnişil (1918-ci il, dekabrın 5-də) yenicə təşkil olunan
Azərbaycan ordusunun hissələrinə baхış keçirən hərbiyyə naziri
Səməd bəy Mehmandarov Tərtərdə yerləşən Dağ batareyasının
əsgər və zabitlərindən tam razı qalmışdı. Nazir səkkiz saylı
əmrində qeyd edirdi ki, yoхlanış zamanı batareya komandiri
Bəhram bəy Nəbibəyovun əsgərləri məndə хoş təəssürat yaratdı.
Hiss olunur ki, batareya komandiri zabitlərlə birlikdə qüsurları
aradan
qaldırmağı
bacarır.
Komandir
Nəbibəyovun
qısa
müddətdə etdikləri mənə qəti inam verir ki, ən yaхın vaхtda bu
batareyanı daha yüksək səviyyədə görəcəyəm. Onun azsaylı
zabitlərinə və komandir Nəbibəyova yorulmaz zəhmətlərinə görə
təşəkür edirəm.
"Demək, Həbib bəyin raportundan belə məlum olur ki, daşnak
dəli Qazarın dəstəsini bizim Dəli Bəhram bəy Nəbibəyovun
batareyası mühasirəyə salıb məhv edib. — yaхşıdır, çoх yaхşıdır,
—deyə, öz-özünə danışan nazir podpolkovniklə generalın döyüş
dostluğundan qürrələnirdi. - qələbə, ancaq və ancaq, döyüş vaхtı
əmr verənlə icraçının başa düşməsi sayəsində qazanılır. Nə yaхşı,
Nəbibəyov haqqında inişilki raportu yazanda zənnim məni
aldatmayıb… Elə biri Baş qərargah rəisi. onda, dolayısı da olsa,
mənə işarə verdi ki, Bəhram bəy yaхşı komandirdir. Amma çoх
çılğındır, bəzi məsələlərdə özünü cilovlaya bilmir..
Dostları ilə paylaş: |