30-MUSTAQIL TA'LIM: O'QUVCHIILARDA TIPIK ORFOGRAFIK XATOLARNI ANIQLASH
Reja
1.Xato yozishdagi asosiy muammolar
2.Grafik xatolarni tuzatish mashqlari:
3. Xatolarni aniqlash
Diktantda xatoga yol qoygan oquvchi ustozining tuzatishlariga, albatta, etibor bilan qaraydi. Biroq bu «kozdan kechirish» keyingi gal oquvchining shu sozni xatosiz yozishiga asos bololmaydi. Xosh, shunday ekan, «Xatolar ustida ishlash» soatlari qanday tashkil qilinsa, bola shu xatoni keyingi gal takrorlamasligiga va imlo savodxonligining yaxshilanishiga erishish mumkin?
Xato yozishdagi asosiy muammolar
Diktantda yol qoyilgan xato oquvchi yoshi va sinfidan kelib chiqib, u bilishi zarur deb qaralgan biror mavzuni yaxshi ozlashtirmagani yoki tushunmaganini bildiradi. Qolaversa, oquvchi yol qoyayotgan xatoga qarab, uning nutqiy rivojlanish darajasi va muammoli jihatlari haqida xulosa chiqarish mumkin. Tovushlarni almashtirib yoki xato gapiradigan bola, albatta, diktantda ham osha sozlarni xato yozadi. Tazyiq ostida bolib, kimdandir yoki nimadandir muntazam qorqib yurgan oquvchi ham sozlarning oxiridagi harflarni qoldirib ketadi. Xullas, imlo masalasi doimo dolzarb va jiddiy bolib kelgan. Shu bois, u pedagogikada hal etilishi shart bolgan muhim masalalardan biri hisoblanadi.
Mutaxassislar imloviy savodxonlikni shakllantirish uchun imlo qoidalari ustida muntazam ishlab, bir qator talimiy diktantlarni otkazishni va oquvchilar- ning imloviy savodxonlik darajasini muntazam tekshirib, tahlil qilib borishni maslahat beradi. Ammo ular ustida ishlashdan oldin oqituvchi oquvchilar yol qoyayotgan xatolarni guruhlashtirib olishi zarur.
Ona tili darslarida oquvchilarning ona tili daftarlarini kozdan kechirsak, quyidagi xatolarga duch kelamiz:
grafik xatolar: harf elementlarini tashlab ketish, harflarni tushirib qoldirish, ularning orinlarini almashtirib qoyish va h.k;
soz ozagidagi xatolar: jarangli va jarangsiz undoshlarni almashtirish, yonma-yon kelgan bir xil undoshlarning birini tashlab ketish, talaffuzda tushib qoladigan undoshlarni yozuvda ham tashlab ketish;
soz va shakl yasovchi qoshimchalarni xato yozish;
bogin kochirishdagi xatolar;
bosh harflarni qollashdagi xatolar;
shevaga oid xatolar.
Dostları ilə paylaş: |