103-§. Undosh tipga kiruvchi jenskiy roddagi otlar



Yüklə 162 Kb.
tarix25.03.2022
ölçüsü162 Kb.
#84711
25-$. Lotin tili


25- AMALIY MASHG'ULOT: III turlanishdagi otlar. Undosh tipdagi j e nskiy roddagi otlar. I -II turlanishdagi sifatlarning III turlanishdagi undosh tipdagi jenskiy roddagi otlar bilan moslashuvi.
103-§. Undosh tipga kiruvchi jenskiy roddagi otlar

Undosh tipga kiruvchi jenskiy roddagi otlar Nominativus Singularisda -io, -do, -go, -ix, -ax, -ux, -s, -is, -as qo ‘shimchalariga ega.

Nom. Sing.

Gen. Sing.

Misollar









Nom. Sing.

Gen. Sing.

Tarjimasi



-io

-onis

solutio

solutionis

eritma




-do

-inis

hirudo

hirudinis

zuluk

-

-inis

mucilago

muculaginis

shilliq




-ix

-icis

radix

radicis

ildiz




-ax

-acis

borax

borax

bura




-ux

-ucis

Nux

Nucis

yong’oq




-s

-dis

Berberis

Berberidis

zirk




-is

-idis

Arachis

Arachidis

yeryonioq




-as

-atis

sanitas

sanitatis

sog'liq






104-§. I -II turlanishdagi sifatlarning III turlanishdagi undosh tipdagi jenskiy roddagi otlar bilan moslashuvi.

radix amara - achchiq ildiz


Casus

Sing.

Plur.

Nom.

radix amar-a

radic-es amar-ae










Gen.

radic-is amar-ae

radic-um amar-arum










Dat.

radic-i amar-ae

radic-ibus amar-is










Acc.

radic-em amar-am

radic-es amar-as










Abl.

radic-e amar-a

radic-ibus amar-is
105-§. Quyidagi so’z va so’z iboralarni yod oling!

solutio, solutionis, f - eritma

mixtio, mixtionis, f - aralashma aspersio,

aspersionis, f - sepma dori

suspensio, suspensionis, f - suspenziya, shilliq

injectio, injectionis, f – in’yektsiya

pro injectionibus – in’yektsiyalar uchun

inhalatio, inhalationis - ingalyatsiya

pro inhalationibus - ingalatsiyalar uchun

mucilago, mucilaginis, f - shilliq eritma

radix, radicis, f - ildiz, tomir

borax, boracis, f - bura

praescriptio, praescriptionis, f - retsept

faex, faecis, f - achitqi

pix, picis, f - smola, qatron

Pix liquida, Picis liquidae - qoramoy, qatron

hirudo, inis, f - zuluk

Plantago, Plantaginis, f - zupturum

Plantago (inis) major (oris) - katta zupturum

Plantago (inis) psyllium (i) - burga zupturum

Thermopsis, Thermopsidis, f - termopsis (afsonak)

Thermopsis (idis) lanceolata (ae) - nishtarsimon termopsis

Thermopsis (idis) alterniflora (ae) - ketma - ket gulli termopsis

Berberis, Berberidis, f - zirk

Berberis (idis) vulgaris - oddiy zirk

Zea mays, Zeae maydis - makkajo „xori

Nux, Nucis, f -yong'oq

Nux vomica, Nucis vomicae - kuchala

Filix, Filicis, f - qirqquloq, paporotnik

Filix mas, Filicis maris - erkak paporotnik

Menyanthes, Menyanthidis, f - meniantes

Menyanthes(idis) trifoliata(ae) - uchbargli meniantes (uchbarg)
Mashqlar

1. Jadval yordamida quyidagi otlarning bosh va qaratqich kеlishik, birlik va ko’plik son shakllarini hosil qiling.

Ildiz, inyektsiya, achitqi, tabletka, sharbat, shamcha, gul.

Namuna:


Nom. Sing.

Turl.

Rod

Gen. Sing.




Nom. Plur.




Gen. Plur.

solutio - eritma

III

f

solutionis - eritmaning




solutiones - eritmalar




solutionum-

eritmalarning



2. Sifatlarni otlarga moslashtiring va so’z iboralarini o’zbеk tiliga tarjima qiling.

1) solutio (oleosus, a, um)

2) pix (liquidus, a, um)

3) solutio (isotonicus, a, um)

4) solutio (spirituosus, a, um)

5) Thermopsis (lanceolatus, a, um )

6) Thermopsis (turkestanicus, a, um).
3. O‘zbek tiliga tarjima qiling.

1.Solutio Iodi spirituosa.

2. Solutio Natrii chloridi isotonica pro injectionibus.

3. Solutio Hydrogenii peroxydi diluta.

4. Solutio Hydrogenii peroxydi concentrata.

5. Solutio Acidi borici spirituosa.

6. Solutio Acidi borici in Glycerino.

7. Solutio Natrii adenosintri phosphatis pro injectionibus.

8. Solutio Camphorae et Acidi salicylici spirituosa.

9. Suspensio Hydrocortisoni.

10. Extractum Nucis vomicae siccum.
4. Terminlarning shartli tasvirini tuzib, Nom. va Gen. da lotin tiliga tarjima qiling.

1) zupturum barglari

2) gulxayri ildizining qaynatmasi

3) qoqi ildizi

4) nishtarsimon termopsisning yer ustki qismi

5) amikazol sepkisi

6) ravoch ildizining tabletkalari

7) meniantes bargi

8) kraxmal shillig'i eritmasi

9) zirk ildizining po' stlog'i

10) termopsisning quruq ekstrakti

5. Retseptlarni o ‘zbek tiliga tarjima qiling.

1. Recipe: Solutionis Glucosi 5 % 50 ml

Da tales doses numero 6 in ampullis

Signa: Ko ‘k tomirga quyish uchun.
1. Recipe: Suppositoria cum Theophyllino 0,2 numero 20

Da.

Signa: Kuniga 1-2 ta shamchadan qo ‘silsin.

2. Recipe: Suspensionis Hydrocortisoni acetatis 0,5% 10 ml

Da.

Signa: Kuniga 4 marta 2 tomchidan ko ‘zga tomizilsin.

3. Recipe: Solutionis Calcii gluconatis 10% 10 ml

Da tales doses numero 10 in ampullis.

Signa: Mushaklar orasiga 5 ml. dan yuborilsin.

4. Recipe: Infusi radicis Althaeae 3,0 : 100 ml

Sirupi Althaeae 20 ml

Misce. Da.

Signa: Kuniga 4 marta 1 choy qoshiqdan ichilsin.

5. Recipe: Pulveris radicis Rhei

Magnesii oxydi ana 0,3

Extracti Belladonnae 0,015

Misce, fiat pulvis.

Da tales doses numero 10.

Signa: Kuniga 2 marta 1 ta kukundan qabul qilinsin.

6. Rеtsеptlarni lotin tiliga tarjima qiling.

1. Ol: Xloralgidrat 1,0

Kraxmal shillig „i eritmasi Distillangan suv teng miqdorda 25 ml. dan Aralashtir. Ber.

Belgila: 1 ta klizma qilish uchun.

2.Ol: Qatron

Kseroform teng miqdorda 3,0 dan Kanakunjut moyi 100,0 gacha Aralashtir. Ber.

Belgila: Suyuq surtma.

3. Ol: Valeriana ildizining damlamasi 20,0: 200 ml. dan

Arslonquyruq nastoykasi 20 ml Aralashtir. Ber.

Belgila: Kuniga 3 marta 1 osh qoshiqdan ichilsin.

4. Ol: Zupturum barglarining damlamasi 20,0: 200 ml. dan

Ber.

Belgila: Kuniga 3-4 marta 1 osh qoshiqdan ichilsin.

5. Ol: Skopolamin gidrobromid 0,0025

Promedol 0,1 Efedrin gidroxlorid 0,25 In„jektsiya uchun suv 5 ml Aralashtir. Sterilizatsiya qil.

Ber.

Belgila: 1 ml.dan teri ostiga yuborilsin.

6. Ol: Atseklidin surtmasidan 3% 5,0

Ber.

Belgila: Ko „z uchum surtma.



7. O’zbеk tiliga tarjima qiling.

1. Amidopyrinum purum est pulvis albus crystallisalus.

2. Kalii perman-ganas ut remedium externum antisepticum adhibetur.

3. Carbo activatus in pulveribus et in tabulettis fabricatur.

4. Mentholum in oleo Menthae piperitae aethereo continetur.

5. Amylum est pulvis sine odore et sapore.

6. Nux vomica planta venenata est.

7.Infusum radicis Taraxaci ut amarum et cholagogum praescribitur.

8.Extractum Filicis maris spissum in capsulis gelatinosis sumitur.
I. «Undosh tipga kiradigan jenskiy roddagi otlar. I -II turlanishdagi sifatlarning III turlanishdagi undosh tipdagi jenskiy roddagi otlar bilan moslashuvi» mavzularini o’zlashtirib oling. Quyidagi savollar yordamida bilimlaringizni tekshirib ko ‘ring.
1. Undosh tipga kiradigan jenskiy roddagi otlar Nom. Sing. da qanday qo ‘himchalarga ega?

2. Undosh tipga kiradigan jenskiy roddagi otlarning kelishiklar bo ‘yicha qo ‘shimchalarini ayting.

II. 105-§ dagi so ‘zlarni yod oling.

III. Chap ustundagi lotincha so ‘zlarning o ‘ng ustundagi o ‘zbekcha ekvivalentlarini toping.


    1. solutio

    2. radix

    3. mucilago

    4. mixtio

    5. pix

    6. Berberis

    7. Nux

    8. Plantago

    9. Menyanthes

    10. Zea mays
    ildiz

  1. makkajo'xori

  2. meniantes

  3. eritma

  4. zupturum f ) smola, qatron

  1. aralashma

  2. yong'oq

  3. zirk

j) shilliq eritma

IV. Jadval yordamida quyidagi otlarning bosh va qaratqich kelishik, birlik va ko ‘plik son shakllarini hosil qiling.

Zuluk, shilliq eritma, ko ‘mir, suv, suyuq surtma

Namuna:


Nom. Sing.

Turl.

Rod

Gen. Sing.




Nom. Plur.




Gen. Plur.

mixtio - aralashma

III

f

mixtionis - aralashmaning




mixtiones - aralashmalar




mixtionum-

aralashmalar-

ning



V. Terminlarning shartli tasvirini tuzib, Nom. va Gen. da lotin tiliga tar­jima qiling.

1) zupturum shirasi

2) kamforaning moyli eritmasi

3) gulxayri ildizining damlamasi

4) yodning spirtli eritmasi
VI. To‘g‘ri o‘qishni o‘rganing!

Oleum jecoris depuratum pro usum interno,

oleum jecoris Aselli,

Acitretin,

Isotretinoine,

Carotin,

Thiaminum,

Thiamini bromidum,

faex medicinalis,

Rutinum,

Serevisiae fermentum siccum depuratum,

solutio “Thiodinum”,

Cabamamidum,

Pyridoxini hydrochloridum,

Riboflavinum,

Phosphothiaminum,

Cocarboxylasum,

Pyridoxinum,

Benphothiaminum,

Riboflavinum-mononucleotidum,

Flavinatum,

Pyridoxalphosphatum,

Cyanocobalaminum,

Oxycobalaminum,

Vitohepatum,

Acidum folicum,

Calcium folinate,

Acidum ascorbinicum,

sirupus ex fructibus Rosae,

Calcipotriol,

Calcium pantothenate,

Galascorbinum,

Quercetinum,

Acidum

nicotinicum,

Nicotinamidum,

Artrotec,

Panthenol,

Tocopheroli acetas,

Profecundin Phytomenadionum,

Cholecalciferolum,

Vigantol,

Carotinil,

Oxidevitum,

Misoprostol,

Latanoprost,

Videcholum,

Calcitriol,

Alphacalcidol,

Methylmethioninsulfonii chloridum,

Calcii pangamas,

Cholini chloridum,

Acidum lipoicum,

Lipamidum,

Vikasolum,

Ergocalciferolum.
VII. Quyidagi maqol va hikmatni yod oling!

  1. Carpe diem.

Bugungi ishni ertaga qo’yma.

  1. Plato amicus, sed magis amica veritas.

Menga Aflotun – do’st, ammo haqiqat undan ham qimmatlidir.







Yüklə 162 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə