3-Mavzu Mexnat muxofazasining huquqiy asoslari

3-Mavzu Mexnat muxofazasining huquqiy asoslari.

1. Jismoniy va akliy mexnat

2. Mexnatni muxofazasi konuniy asoslari


Tayanch iboralari: Konstitutsiya, kodeks, nizom, standart, mexnat xavfsizligi, mezonlar tizimi, (MXMT) yagona tarmok koidalari, Uzbekiston Respublikasi mexnat vazirligi mexnat muxofazasi davlat texnik nazirligi, davlat tog ishlari nazorati, davlat yongin nazorati, davlat energiya nazorati, kasaba uyushma, uch pogonali nazorat, javobgarlik, ma’muriy, axlokiy, jinoiy, moddiy.


1.Mexnat muxofazasi xakida konunchilik asoslari
Uzbekistonda mexnat muxofazasi kuplab konun chikaruvchi rasmiy xujjatlar bilan belgilab kuyilgan bulib, tartibga solib va boshkarib turiladi. Uzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida, mexnat xakidagi konunlar asoslarida mexnat muxofazasiga oid asosiy nizomlar keltirilgan.
Uzbekiston Respublikasida soglom va xavfsiz mexnat sharoitini yaratish davlat axamiyatiga molik ishdir. Uzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida: Xar bir shaxs ” ishsizlikdan ximoyalanish xukukiga egadir” - deyilgan.
Uzbekiston Respublikasi konstitutsiyasiga muvofik Davlatimiz fukorolari, millati va irkidan kat’ii nazar, teng xukuklidirlar. Ayollarga erkaklar bilan teng xukuk berilgan. Sharoiti ogir va zararli ishlarda ayollar va yoshlar mexnatidan foydalanish ta’kiklanadi. Xomilador ayollarning tunda va ishdan tashkari vaktda ishlashlari cheklangan.
Mexnat xakidagi konunlar asoslarida, sharoiti zararli bulgan ishlarda, shuningdek, aloxida xarorat sharoitida bajariladigan yoki ifloslanish bilan boglik ishlarda ishlaydigan ishchi-xizmatchilarga belgilangan me’yorlarga muvofik bepul jamokor, maxsus poyafzal va boshka turdagi yakka tartibdagi ximoya vositalari, sut yoki uning urnini bosaoladigan boshka ozuka maxsuloti berilishi kuzda tutilgan.
Xomilador ayollarga bola tugilishidan oldin 70 kun, tugilgandan keyin 56 kun ta’til beriladi. 2 va undan ortik bola tugilsa yoki tugilish nonormal bulgan xollarda 70 kun ta’til beriladi. Xozir xak tulanadigan ta’til vakti 2 yilgacha, uz xisobidan olinadigan ta’til 3 yilgacha chuzilgan (233,234-moddalar). Xomilador ayollar yengil ishlarga yoki tulikmas ish joylariga utkaziladilar.