5-Ma’ruza Mavzu; Telekommunikatsiya tarmoq resurslari, ularni boshqarish asoslari. Tarmoq resurslari, ahamiyati, samarali foydalanish mezonlari. O’tkazuvchanlikni oshirish usullari. Vaqt ehtimolligi xarakteristikalari

5-Ma’ruza
Mavzu; Telekommunikatsiya tarmoq resurslari, ularni boshqarish asoslari. Tarmoq resurslari, ahamiyati, samarali foydalanish mezonlari. O’tkazuvchanlikni oshirish usullari. Vaqt ehtimolligi xarakteristikalari.
Har qanday tarmoqni funktsionallashtirish, uning turli satxlarining xizmatisiz mumkin emas. Umumiy holatda tarmoq xizmati avtomatik, yarim avtomatik yoki qo’lda boshqarishga, uni testlashtirishga (avariya holatida) signalning o’tishi haqidagi ma’lumotlarni yig’ishga yoki tizimni ma’muriy boshqarishga olib keladi. O’z navbatida bu funktsiyani tizimning holati haqidagi turli signalizatsiyalarsiz tasavvur qilish juda qiyin (masalan avariya holati yuzaga kelganligi haqidagi signalizatsiya). Signalizatsiya, boshqaruv tizimi va boshqariladigan tizimlar yoki tarmoq elementlari bilan bog’langan, shu kanal uchun zaxiralangan maxsus kanal orqali amalga oshadi.Boshqarish muammolarini hal qilish uchun, tarmoq modelini qayta ishlash va tarmoqning turli uchastkalarini boshqarish funktsiyasini qo’llash uchun lozim bo’lgan aloqa interfeyslarining turini aniqlash lozim. PDH tizimlari aloqani maxsus boshqarish kanallariga, interfeyslariga va modulning standart tavsifiga ega emas. SDH tizimlari esa o’zining maxsus boshqaruv tizimiga ega. Bunday tizimlar hozirgi davrda etarli darajada qayta ishlangan modellarni xarakterlovchi standartga, interfeyslarga, blok funktsiyalariga va boshqaruv kanallariga ega.Telekommunikatsiya tarmoqlarini boshqarishning umumiy sxemasini, har biri o’zining ma’lum bir funktsiyasini bajaruvchi, to’rt satxli boshqaruv modeli deb tasavvur qilish mumkin. U quyidagi satxlardan iborat:

• 
  biznes menejment (tarmoqning iqtisodiy samaradorligini boshqaruvchi yuqori satx-BOS);
  
• 
  servis-menejment (tarmoqni servisli boshqarish satxi -SOS);
  
• 
  tarmoq menejmenti (tarmoqni boshqaruvchi tizim satxi-NOS);
  

• 
  element menejment (EM-element menejerlarining quyi satxi yoki EOS tarmoq elementlarini boshqarish tizimi).
  

Bunday ierarxiyada har bir yuqori satxning funktsionallashishi, shu satxlar orasidagi interfeyslar orqali uzatiladigan, pastda yotgan satxning axborotiga asoslangan.Element menedjer EM, NE alohida tarmoq elementlarini boshqarishni amalga oshiradi ya’ni tarmoqning elementlari (multipleksor, kommutator, regeneratorlar va xokozolar) orqali amalga oshiriladi. Uning vazifasi:

• 
  tarmoq elementlarining konfiguratsiyasi. Konfiguratsiya parametrlarini joylashtirish, masalan kanallarni belgilash, trib interfeyslarini taqsimlash, aniq vaqtini belgilash;
  
• 
  monitoring. Ishga qobiliyatlilik darajasini aniqlash, yig’ish va avariya holatida yuzaga kelgan signallarni qayta ishlash;
  
• 
  uzatish funktsiyasini boshqarish. Tarmoqni funktsionallashtirishga javob beruvchi operatsion parametrlarni boshqarish, aniqroq qilib aytganda interfeys holatini tekshirish, zaxira qurilmaga o’tkazish uchun himoya tizimining faolligi;
  
• 
  TMN funktsiyalari orqali boshqarish. Avariya holati yuzaga kelganligi haqidagi signallarning oqimlarini boshqarish, bunday xabarlar yuzaga kelgan manzilni aniqlash, xatoliklarni filtrlash kriteriyasining shakllanishi, xizmat kanallari bo’yicha axborotli paketlarni mashrutlashtirish, sinxronizatsiya signallarining generatsiyasi va monitoringi;
  
  • 
    tarmoq elementlarini testlashtirish. Berilgan qurilma turi uchun xarakterli bo’lgan testlarni o’tkazish;
    

• 
  ajratilgan qatlam ramkasida NE lokalizatsiyasi. NE servislarini amalga oshirish va NE dan kelgan axborotlarni qayta ishlashdan iborat.
  

EM funktsiyasi, OS boshqaruv tizimi bog’liq bo’lmagan funktsiyaga o’xshashdir. Bunda aniq NEda, berilgan EM yordamida, OS qo’llab-quvvatlashi yordamida servis interfeysi orqali funktsiyalar amalga oshadi. Bunday funktsiyalarni amalga oshirish uchun barcha NE lar ma’lum bo’lishi va ma’lum bir OS bilan farqlanishi lozim. Agar bir necha OS lar bir xil servis intereyslarini qo’llasa, unda bunday holatda element menedjer bir necha OS larga tarqalishi mumkin. U quyidagi 1.25-rasmda ko’rsatilgan.1 .25.-rasm. TCN telekommunikatsiya tarmoqlarini boshqarishning umumiy sxemasi.Tarmoq menedjeri NM yoki NMS tarmoqni boshqarish tizimi, tarmoq satxini boshqarishga yoki tarmoqni butunligicha boshqarishga mo’ljallangan. Menedjer bu satxda, element-menedjer boshqaradigan, bajaradigan vazifasi nuqtai nazaridan qaraladigan alohida elementni aniqlaydi. NM esa NE ning quyidagi funktsiyalarni qo’llaydi:

• 
  aloqa funktsiyasi, kommutatsiyalash imkoniyatiga ega bo’lgan barcha elementlar orqali amalga oshadi;
  
• 
  multipleksorga imkon beruvchi funktsiya, multipleksorlar orqali amalga oshadi;
  
• 
  sektsiyaning uzatish funktsiyasi, qo’llaniladigan aloqa nuqtalari orasida yoki o’zining multipleksorlari orasida amalga oshadi.
  

Tarmoq menedjeri quyidagi funktsiyalarni amalga oshiradi:

• 
  monitoring tekshirish funktsiyalarini qo’llagan holda uzatish marshrutini tekshirish, uzatish sifatini tekshirish va aloqani o’zining imkoniyatini tekshirish, (bunda OS o’zi qo’llanilishi mumkin yoki EM operatsiya tizimini qo’llashi mumkin);
  
• 
  tarmoqni texnologik boshqarish-uzatish marshrutlarini ulash uchun aloqa funktsiyasini boshqarish;
  
• 
  ajratilgan qatlamlar ramkasidagi lokalizatsiya, har bir berilgan qatlam uchun NE dan tushuvchi axborotlarni qayta ishlash va NM sarlavhasini amalga oshirish;
  
• 
  NM ning har bir qatlamida SM servis menedjer qatlami uchun marshrutlarni ta’minlash.
  

Servis menedjer, tarmoq servisini odatdagi turlarini ta’minlaydi. U quyidagi funktsiyalarni bajaradi:

• 
  monitoring-servisni amalga oshirish imkoniyatini tekshirish, shuningdek NM qatlamlarida tayyorlangan uzatish mashrutlariga imkoniyat yaratish;
  
• 
  boshqarish, servis harakteristikalari orqali boshqarishni, shuningdek uzatish marshrutlarini o’zgarishlarini;
  
• 
  ajratilgan qatlam ramkasida lokalizatsiya, bunda SM servisi va NMdan tushgan axborotlarni qayta ishlash amalga oshiriladi.
  

Biznes-menedjer, servis turlarini monitoringi va boshqarishni ta’minlaydi.