Контакторнинг шартли схемаси: а-бир қутбли контактторнинг электр схемаси; б-шартли конструктив схемаси.
ishlab chiqariladi va soatiga 600-1500 marta ulash imkonini beradi. Kontaktorlarning ayrim maxsus seriyalari soatiga 14000 martagacha ulash imkoniyatini beradi.
Elektr yoyi. Katta kuchlanishli zanjirlar uzilganda kontaktlar orasida tok mavjud bo’lgan xollarda elektr yoyi hosil bo’ladi. Elektr yoyi yuqori haroratga va o’tkazuvchanlikka ega bo’lgan ionlashgan gazlardan tashkil topgan bo’ladi. Kontaktlar ajralish vaqtida ular orasida potentsiallarning katta farqi hosil bo’ladi va katta kuchlanganlikka ega bo’lgan elektr maydoni hosil bo’ladi (
N
U
L). Bu maydon kontaktlararo bo’shliqdagi erkin elektronlarga ta’sir qilib,
ularga kinetik energiya berib, katoddan anodga qarab harakatlanishiga majbur qiladi. Yoyning hosil bo’lishi va turg’un yonishi
o’zgarmas tokida 220, 440,
650, 750 V va
o’zgaruvchan tokida 380,
500 va 660 V ga mo’ljalla
kontaktlar orasidagi ionlashish hodisasiga bog’liq. Uzish apparatlarida quyidagi ionlashish faktorlari mavjud:
Zarbaviy ionlanish.
Avtoelektron emissiya.
Termik yoki issiqlik ionlanishi.
Termoelektron emissiya.
Zarbaviy ionlanishda katoddan anodga harakat-lanayotgan erkin elektronlar yetarli kinetik energiyaga ega bo’lsa gazning neytral molekulalari bilan to’qna- shib, ularning elektronini ajratib yuboradi. Natijada musbat ion hosil bo’ladi va ular ham zarbaviy ionlanishida ishtirok etadi.
Avtoelektron emissiya kontaktlar ajralishining dastlabki vaqtida yuz beradi. Kontaktlar orasidagi masofa hali kichik bo’lgan paytda elektr maydonining kuchlanganligi yuqori bo’ladi va katod yuzasidan erkin elektronlarning uchib chiqishiga sabab bo’ladi.
Bu faktorlar sababli elektr yoyi hosil bo’ladi. Yoy yuqori haroratga ega bo’lganligi tufayli termik yoki issiqlik ionlashishi sodir bo’ladi. Haroratning ko’tarilishi natijasida zaryadlangan zarrachalarning issiqlik harakati ko’payadi va yetarli haroratda neytral molekulalar zaryadlangan zarrachalarga bo’linib ketadi.