5941 Sayılı Çek Kanununa Göre Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu

---

5941 Sayılı Çek Kanununa Göre Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu- 

Meryem GÜNAY- Mehmet GÜNAY

 

Türkiye Adalet Akademisi Dergisi (TAAD), Temmuz 2010, Yıl:1, Sayı:2

 

323 

5941 SAYILI ÇEK KANUNUNA GÖRE  

KARġILIKSIZ ÇEK DÜZENLEME SUÇU 

                                                                  

Meryem GÜNAY  *  

 Mehmet GÜNAY** 

 

ÖZET 

20.12.2009  tarihinde  Resmi  Gazete’de  yayımlanarak  yürürlüğe  giren  5941  sayılı 

yeni Çek Kanununda  düzenlenen  karşılıksız  çek düzenleme  suçunun, tanımı,  suçla 

korunan hukuksal değer, suçun maddî ve manevî unsurları, konusu, faili,  yaptırımı, 

suça etki eden nedenler ile yargılama usulüne ilişkin özel hükümler ayrıntılı olarak 

incelenmiştir.  Bu  inceleme,  yürürlükten  kaldırılan  3167  sayılı  Çekle  Ödemelerin 

Düzenlenmesi  ve  Çek  Hamillerinin  Korunması  Hakkında  Kanunun  karşılıksız  çek 

keşide etmek suçuyla ilgili düzenlemeleri de dikkate alınarak karşılaştırmalı olarak 

yapılmıştır.  Ayrıca,  yeni  Çek  Kanununun  uygulanması  sırasında  “karşılıksız”  işle-

minin ne şekilde yapılacağı, ileri tarihli çeklerin ibraz edilmesi halinde suçun oluşup 

oluşmayacağı,  temsilci veya  vekil tarafından gerçek kişi adına  çek keşide  edilmesi 

halinde cezaî ve hukukî sorumluluğun kimde olacağı, koruma ya da güvenlik tedbiri 

olarak çek düzenleme ve hesap açma yasağının kimler hakkında verilebileceği, açı-

lan davalarda sanığın savunması alınmadan karar verilip verilemeyeceği gibi husus-

larda çıkabilecek muhtemel problemlere ve çözüm yollarına da somut örnekler veri-

lerek  değinilmiştir.  Genel  bir  değerlendirme  niteliğindeki  sonuç  kısmıyla  da  çalış-

mamız tamamlanmıştır.  

Anahtar Kelimeler: Çek, Hamil, Karşılıksız, Düzenleme, Keşide, Banka, Kambiyo. 

ABSTRACT 

In  this  study  drawing  bounced  check  offence-which  regulated  by  the  new  Cheque 

Law, no:5941 published in the Offical Gazette dated 20.12.2009- its definition, legal 

value  which  is  protected  by  law,  objective  and  subjective  elements  of  the  crime, 

subject  matter,  offender,  sanction,  reasons  that  affect  the  crime  and  special 

provisions about trial procedure, are analyzed en detail. 

During  the  evaluation  of  the  subject,  defunct  law  on  Regulation  of  Payments  With 

Cheque  and  Protection  of  Cheque  Bearer,  no  3167  taken  into  consideration  and 

former  and  later  law’s  provisions  related  to  drawing  bounced  check  are  studied 

comperativly. 

Furthermore  problems  which  can  probably  arise  around  topics  like;-  when 

implementing  Cheque  Law  how  can  be  done  the  “not  covered”  action,  is  there  a 

crime if post-dated checks are submitted, who bears legal and criminal responsibility 

if representative or assignee draws a check on behalf of real person, as a protection 

and security measure who can be prohibited with court order by drawing checks and 

opening  bank  accounts,  if  a  decision  can  be  made  without  taking  defendant’s 

statement  in  the  proceedings-  and  its  solutions  are  touched  upon  and  concret 

---

5941 Sayılı Çek Kanununa Göre Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu- 

Meryem GÜNAY- Mehmet GÜNAY 

 

 

Türkiye Adalet Akademisi Dergisi (TAAD), Temmuz 2010, Yıl:1, Sayı:2

 

 

324 

examples are given about these issues. Study is ended with a conclusion as a general 

evaluation. 

Keywords: Check, bearer, not covered, writing, drawing, bank, Exchange.

 

*** 

GĠRĠġ 

Bankalar  tarafından  basılan  ve  mevduat  sahibinin  muhatap  bankadaki 

hesabından dilediği kişilere ödeme yapmasını sağlayan çek

1

, Türk Ticaret 

Kanununun (TTK)  kambiyo senetleri başlığını taşıyan dördüncü faslının 

692–735.  maddeleri  arasında  ayrıntılı  şekilde  düzenlenmiştir.  Ancak,  bu 

Kanunda  karşılıksız  çek  keşide  etme  eylemine  ilişkin  herhangi  bir  cezaî 

yaptırım öngörülmemiştir. Ticaret hayatının gerektirdiği sürat ve güven-

lik  ihtiyacı,  çekle  yapılan  ödemelerin  yaygınlaşması,  yapılan  işlemlerin 

fonksiyonunun  saptırılması  ve  karşılıksız  çek  verilmesinde  artmalar  ol-

ması üzerine,  genel hükümlerden ayrı olarak özel hükümlerle düzenlen-

me  ihtiyacı  doğmuştur.  Bu  amaçla  hamillerin  korunmasına  yönelik  19. 

3.1985 tarihli 3167 sayılı “Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi  ve Çek Ha-

millerinin  Korunması  Hakkında  Kanun”  yürürlüğe  konulmuştur.  Böyle-

ce,  ticarî  hayatın  önemli  ödeme  vasıtalarından  birisini  oluşturan  çeke 

karşı  halkın  güvenini  arttırmak  ve  çek  kullanımını  teşvik  etmek  hedef-

lenmiştir

2

.  

3167  sayılı  Kanunun  16.  maddesinde  karşılıksız  çekler  için  öngörülen 

hapis  cezası,  çekin  amacına  uygun  olmadığı,  Anayasanın  38/8.  madde-

sinde  yer  alan  “Hiç kimse  yalnızca  sözleşmeden  doğan  bir  yükümlülüğü 

yerine  getirmemesinden  dolayı  özgürlüğünden  alıkonulamaz”  hükmüne 

aykırı olduğu ve “ekonomik suça ekonomik ceza verilmesi ilkesi” ile çe-

liştiği  yönündeki  eleştiriler

3

  gerekçe  gösterilerek  4814  sayılı  Kanun  ile 

                                                 

*   Pamukova Hâkimi. 

**  Pamukova Cumhuriyet Savcısı. 

1

   DOMANĠÇ,    Hayri,  Kıymetli  Evrak  Hukuku  ve  Uygulaması,  Türk  Ticaret  Kanunu 

Şerhi, C. IV, İstanbul 1990, s. 368; KINACIOĞLU, Naci, Kıymetli Evrak Hukuku, 

Ankara 1999, s. 257; ÖZTAN,, Fırat, Kıymetli Evrak Hukuku, Ankara 2001, s. 211; 

POROY,  Reha,  Kıymetli  Evrak  Hukuku  Esasları,  İstanbul  1995,  s.  235;  YENĠ-

DÜNYA,  Ahmet Caner, “Yeni Yasal Düzenlemeler  Işığında Karşılıksız Çek  Keşi-

desi Suçu Üzerine Bir İnceleme, Legal Hukuk Dergisi, Nisan 2003, S.4, s. 835.  

2

   ERĠġ, Gönen, Açıklamalı-İçtihatlı Uygulamalı Çek Hukuku, Ankara 2000, s. 777. 

3

   Bu  yöndeki ayrıntılı eleştiriler için bkz:  DOMANĠÇ, Hayri, Karşılıksız Çeke Hapis 

Cezası Anayasaya Aykırıdır, Legal Hukuk Dergisi, Kasım 2003, S. 11, s. 2737 (kar-

Ģılıksız);  Anayasa  Mahkemesi  ise  3167  sayılı  Kanunun  16.  maddesinde  öngörülen 

---