26
Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 14, Say›: 1, 2004 /
Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 14, N.: 1, 2004 - www.psikofarmakoloji.org
Psikiyatrik bozukluklarda topiramat kullan›m›
Derlemeler/
Reviews
G‹R‹fi
A
ntikonvülzan ilaçlar, farkl› psiki-
yatrik bozukluklar›n tedavisinde
giderek daha fazla kullan›m alan›
bulmaya bafllam›flt›r. Karbamazepin ve
valproik asidin bipolar bozukluktaki et-
kinli¤iyle ilgili ilk yay›nlar 1960 ve 1970’li
y›llara kadar uzanmaktad›r. Bindokuz-
yüzseksen ve 1990’l› y›llarda kontrollü
çal›flmalarla bu ilaçlar›n bipolar bozukluk
tedavisindeki yeri do¤rulanm›flt›r. Son
dönemlerde, antikonvülzan ilaçlar›n bi-
polar bozuklu¤un yan› s›ra baflka psiki-
yatrik bozukluklarda da kullan›labilece-
¤ine dair yay›nlar giderek ço¤almaktad›r.
Karbamazepin ve valproik asidin yan› s›-
ra lamotrijin, gabapentin ve topiramat
gibi “yeni” antikonvülzan ilaçlar da farkl›
psikiyatrik bozukluklar›n tedavisinde
hem klinik hem de araflt›rma düzeyinde
olas› etkileri aç›s›ndan denenmektedir.
Antiepileptik ilaçlar›n migren, a¤r›l› send-
romlar, huzursuz bacak sendromu, alkol
yoksunlu¤u, panik bozuklu¤u, obsesif
kompulsif bozukluk, anksiyete, sosyal
fobi, travma sonras› stres bozuklu¤u gibi
pek çok farkl› alanda etkinliklerinin ola-
bilece¤ini düflündüren klinik araflt›rma-
lar bulunmaktad›r.
1979 y›l›nda sentezlenen ve 1995
y›l›nda ilk kez ‹ngiltere’de kullan›ma
sunulan topiramat, 1996 y›l›nda erifl-
kinler ve 2-16 yafl aras› çocuk hastalar-
da k›smi bafllang›çl› veya birincil jene-
ralize tonik-klonik nöbetlerin tedavi-
sinde, Amerikan G›da ve ‹laç Dairesi
(Food and Drug Administration-FDA) ta-
raf›ndan da ruhsatland›r›lm›flt›r. Topira-
Psikiyatrik Bozukluklarda Topiramat
Kullan›m›
O¤uz Karamustafal›o¤lu
1
, Simden Demirk›ran
2
1
Doç. Dr.,
2
Uzman Dr.; fiiflli Etfal E¤itim ve
Araflt›rma Hastanesi, Psikiyatri Klini¤i,
‹stanbul - Turkey
Yaz›flma Adresi / Address reprint requests to:
Dr. Simden Demirk›ran, fiiflli Etfal E¤itim ve
Araflt›rma Hastanesi, Psikiyatri Klini¤i,
‹stanbul - Turkey
Telefon / Phone: +90-212-583-8253
Faks / Fax:+90-212-660-0313
Elektronik posta adresi / E-mail address:
simden@anet.com.tr
Kabul tarihi / Date of acceptance:
29 Ocak 2004 / January 29, 2004
ÖZET:
Psikiyatrik bozukluklarda topiramat kullan›m›
Topiramat, genifl spektrumlu etki mekanizmas›na sahip yeni kuflak bir
antikonvülzand›r. De¤iflik reseptörler üzerindeki etkileri nedeniyle
farkl› psikiyatrik bozukluklarda olas› etkileri aç›s›ndan araflt›r›lmakta-
d›r. Bu yaz›n›n amac›, topiramat›n bipolar bozukluk, alkol/madde yok-
sunlu¤u ve ba¤›ml›l›¤›, a¤r›l› sendromlar, dürtü kontrol bozukluklar›,
anksiyete bozukluklar› ve yeme bozukluklar› gibi farkl› psikiyatrik bo-
zukluklar›n tedavisinde kullan›m›yla ilgili varolan yay›nlar›n, topirama-
t›n farmakolojik özellikleriyle ba¤lant›l› olarak gözden geçirilmesidir.
Bu çal›flmalarda genel olarak topiramat ek tedavi veya monoterapi
olarak etkinlik aç›s›ndan olumlu sonuçlar vermifl, hafif-orta düzeydeki
yan etkileri iyi tolere edilmifl ve dozun yavafl artt›r›lmas›yla azalm›flt›r.
Topiramat›n çeflitli psikiyatrik bozukluklardaki tedavi edici etkileri ümit
verici görünmektedir.
Anahtar sözcükler: topiramat, bipolar bozukluk, alkol/madde kul-
lan›m›, anksiyete bozukluklar›, yeme bozukluklar›, a¤r›
Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 2004;14:26-37
ABSTRACT:
Use of topiramate in psychiatric disorders
Topiramate is a novel anticonvulsant drug which has a broad
spectrum of mechanism of action. Due to its activity at different
receptors, the possible effects of topiramate in the treatment of a
range of psychiatric disorders have been the subject of many studies.
The aim of this paper is to review the existing literature about the use
of topiramate in various psychiatric disorders including bipolar
disorder, alcohol/drug withdrawal syndromes and dependency, pain
syndromes, impulse control disorders, anxiety disorders and eating
disorders. In these studies, topiramate are generally reported to have
positive treatment effects as an adjunctive or as monotherapy, and
well tolerated with mild to moderate side effects which has shown to
be decreased with slow titration. Therapeutic effects of topiramate in
psychiatric disorders seem promising.
Key words: topiramate, bipolar disorder, alcohol/substance use,
anxiety disorders, eating disorders, pain
Bull Clin Psychopharmacol 2004;14:26-37
Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 14, Say›: 1, 2004 /
Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 14, N.: 1, 2004 - www.psikofarmakoloji.org
27
mat›n farmakodinamikleri ile ilgili yay›nlar, di¤er anti-
konvülzan ilaçlara göre daha genifl spektrumlu bir re-
septör afinitesi oldu¤unu göstermektedir. Bu genifl
spektrumun epilepsi tedavisinde daha yüksek etkin-
likle ba¤lant›l› oldu¤u düflünülmektedir. Psikiyatrideki
kullan›m› aç›s›ndan bak›ld›¤›nda ise, bu yayg›n resep-
tör afinitesi topiramat›n bipolar bozuklu¤un ötesinde,
de¤iflik psikiyatrik bozukluklar›n tedavisinde ilginç aç›-
l›mlar› olabilece¤ini düflündürmektedir.
Bu yaz›da, topiramat›n farkl› psikiyatrik bozuklularda-
ki kullan›m›yla ilgili varolan yay›nlar, etki mekanizmas›
ba¤lam›nda da de¤erlendirilerek gözden geçirilmektedir.
Etki Mekanizmas›
Antiepileptik ilaçlar›n etkilerini afla¤›daki mekaniz-
malardan biri veya daha fazlas› arac›l›¤›yla sa¤lad›¤›
düflünülmektedir: sodyum kanallar›n›n blokaj›, GABA-
erjik sinir iletisinin artt›r›lmas›, eksitatör amino asit re-
septörlerinin (Glutamat) antagonizmas› veya kalsiyum
kanallar›n›n blokaj›. Topiramat, karbamazepin ve valp-
roat›n farmakolojik profillerini bir araya getirmektedir.
Bu niteli¤i, antiepileptik aktivitenin daha kapsaml› ol-
mas›n› sa¤layabilece¤i gibi, bipolar bozuklu¤un tedavi-
sinde de faydal› olabilece¤ine dair biyolojik temel olufl-
turmaktad›r. Bunun yan› s›ra, GABAerjik iletinin güçlen-
dirilmesi ile glutamat alfa-amino-3-hidroksi-5-metil-4-
isoksazolpropionat (AMPA) reseptör antagonizmas›n›n
kombinasyonun topiramata özgü oldu¤u öne sürül-
mektedir (1). Bu kombinasyon topiramat›n çeflitli ank-
siyete bozukluklar›nda etkili olabilece¤ini düflündür-
mektedir. Tablo 1’de di¤er antiepileptik ilaçlar ve topi-
ramat›n reseptör profillerinin bir karfl›laflt›rmas› ile bu
profiller temel al›nd›¤›nda, epilepsinin yan› s›ra etkili
olmalar›n›n beklenebilece¤i çeflitli psikiyatrik bozuk-
luklar s›ralanm›flt›r.
Topiramat: Farmakodinamikler ve Etki
Mekanizmas›
Do¤al monosakkarid D-früktozun sülfamat içeren
bir türevi olan topiramat, hücresel düzeyde yayg›n far-
makodinamik etkiler göstermesi nedeniyle di¤er anti-
epileptik ilaçlardan farkl› bir yap›ya sahiptir. Topirama-
t›n in vivo antiepileptik etkinlik gösterdi¤i konsantras-
yonlarda, birden fazla etki mekanizmas›n›n oldu¤u bil-
dirilmektedir. Topiramat›n antikonvülsan etkisine kat-
k› da bulunabilecek farmakodinamik etkileri afla¤›daki
gibi özetlenebilir (2,3):
O. Karamustafal›o¤lu, S. Demirk›ran
Etki mekanizmas›
Etkili olmas› beklenen
Etki mekanizmas›na göre reseptör profilleri
Bozukluk
TPM
BDZ
KBZ
VLP
GBP
LMT
Na kanal blokaj›
Epilepsi Bipolar bozukluk ?
+
-
+
+
+ (?)
+
GABA aktivitesinin
Epilepsi
+
+
-
+
+
-
güçlendirilmesi
Bipolar bozukluk Alkol/madde yoksunluk
sendromlar› Anksiyete bozukluklar›
AMPA/kainate glutamat
Epilepsi
+
-
-
-
-
-
reseptörlerinin seçici
Anksiyete bozukluklar› Nikotin/kannabis
antagonizmas›
ba¤›ml›l›¤›/yoksunluk sendromlar›
Anksiyete bozukluklar› Yeme bozukluklar›
Dürtü kontrol bozukluklar› Bipolar bozukluk?
Ca kanallar›nda düzenleyici etki
Bipolar bozukluk
+
-
+
+
?
+
‘Anti-kindling’ aktivite
Epilepsi Bipolar bozukluk?
+
+
+
+
+
+
Travma sonras› stres bozuklu¤u?
+; etkili, -:etkisiz, ?:flüpheli etkili, TPM:topiramat, BDZ:benzodiazepinler, KBZ:karbamazepin, VLP:valproat, GBP:gabapentin, LMT:lamotrijin, GABA:gama amino butirik asit, Na:Sodyum, CA:Kalsiyum.
Tablo 1. Antiepileptik ilaçlar›n farmakodinamik özellikleri ba¤lam›nda epilepsinin yan› s›ra etkili olmas›n›n beklenebilece¤i çeflitli psikiyatrik
bozukluklar (2,5)