8 Yangın ve Güvenlik / Ekim 2017 yanginguvenlik com tr GİRİŞ



Yüklə 214,72 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix26.08.2018
ölçüsü214,72 Kb.
#64399


8  Yangın ve Güvenlik / Ekim 2017

yanginguvenlik.com.tr



1. GİRİŞ

B

acalar; atık gazları, ısı üreteçlerinde oluşan yanma sonu 



ürünlerini veya ortamda oluşan kirli havayı dışarı atmak 

için kullanılanı bağımsız kanallardır. Kazan bacaları, 

mutfak bacaları, soba bacaları, şömine bacaları ve endüstriyel 

bacalar standartlara uygun tasarlanıp yapılmadığı ve işletme 

sırasında bakım ve temizliği yapılmadığı takdirde birer yangın 

kaynağı olabilmektedir. Baca yangınıyla başlayan ve büyük 

yangına dönüşerek yanan çok sayıda işyeri, yalı ve ahşap 

bina mevcuttur. Özellikle ahşap binalarda baca yangınları 

çok tehlikelidir. Baca yangınlarının birinci sebebi bacaların 

yeterince temizlenmemesidir. Tutuşan kurumlar, küçük yer 

sarsıntıları ile bacalarda meydana gelen küçük çatlaklardan 

veya iyi yapılmamış duvarlardan çatıya veya iç bölüme sirayet 

etmekte ve yangın büyümektedir. 

2. BACA YANGINLARININ SEBEPLERİ

İçeriğinde atık miktarı fazla olan yakıtlar, tam olarak ya-

kılamaz ve yanmamış uçucular buhar halinde yanma sonu 

ürünü olarak bacaya geçer. Yanmamış parçacıklardan mey-

dana gelen bu uçucu ürünler, baca içindeki sıcaklık yakla-

şık 120 


°

C altındaki sıcaklıktaki yüzeylere temas ettiğinde

dumanda içindeki uçucu ürünler yoğuşarak katran benzeri 

çökeltiler oluşturur ve baca cidarına yapışır. Sıcaklıklar 60 

°C 

altına düştüğünde koyu ve yapışkan bir maddeye dönüşür. 



Ardışık katmanlar halinde baca içinde gittikçe kalınlaşır. Bu 

koyu yapışkan çözeltiye kreozot (creosote) denir ve baca 

yangınlarının temel nedenidir.

Kreozot siyah veya kahverengi görünümlüdür. Kabu-

ğumsu, yağlı, sert, katranımsı, yapışkan veya parlak olabilir. 

Çoğu zaman, bütün bu formların hepsi bir baca içinde ortaya 



Şekil 1. Baca Yangınına Müdahale

BACA YANGINLARI

Prof. Dr. Abdurrahman KILIÇ

İTÜ Makina Fakültesi



Yangın ve Güvenlik Dergisi, Sayı 194, s.8-10, 2017


 Yangın ve Güvenlik / Ekim 2017  

9

yanginguvenlik.com.tr

çıkabilir. Her ne formda olursa olsun kreozot çok yanıcıdır. 

Yeterli miktarda birikirse tehlike oluşturur. Bazı koşullar kre-

ozotun oluşumunu hızlandırır. Kreozotun baca duvarlarında 

oluşmasını hızlandıracak faktörlerin başında kötü yanma, 

düşük baca sıcaklığı ve yetersiz hava nedeniyle baca çekişi-

nin iyi olmaması gelir. Yanma için yeterli hava (oksijen) yok-

sa, yanma sonu ürünlerinde yanmamış uçucu madde miktarı 

fazlalaşır ve baca sıcaklığı düşükse yoğuşma artar. Baca çe-

kişinin yeterli olmaması hem yanma verimini kötüleştirir hem 

de dumanın baca içinde kalma süresini, dolayısıyla yoğuşma 

miktarını artırır. Baca çekişi ve kreozot oluşumu birbirini et-

kiler. Baca çekişinin kötü olması kreozot oluşumunu artırır ve 

kreozotun artışı da baca çekişini kötüleştirir. 

Yangının büyüklüğü, oluşan kreozot miktarıyla artar. 

Bacada oluşacak bu kreozot miktarı, bacanın bağlı olduğu 

yakıcıya (şömine, soba, kazan, açık ocak vs) ile yakılan yakıt 

cinsine (odun, kömür, fuel-oil, doğalgaz vs)  ve ayrıca kul-

lanılan yakıtın özelliklerine (yaş odun, kalitesiz kömür vb) 

bağlı olarak değişir. Özellikle yaş odunlar ve kalitesiz kömür-

ler kreozot oluşumunda etkin rol oynar.



3. İSTANBUL BACA YANGINLARI

İstanbul’da doğal gaz kullanımı arttığı için baca yan-

gınları bina sayısına oranla azalmasına rağmen İstanbul’da 

200-2016 yılları ortalamasına göre her yıl yaklaşık 1100 

adet baca yangını meydana gelmektedir. Doğalgaz kulla-

nımı yaygınlaşmadan önce 1990’lı yılların başında yılda or-

talama 2200 baca yangını oluyordu ve baca yangıları top-

lam yangınların  %25’inden daha fazlaydı. Günümüzde ise, 

İstanbul’da doğalgaz kullanımı yaygınlaştığı için meydana 

gelen baca yangınların oranı % 4,5’a düşmüştür. Gelişmiş 

ülkelerdeki baca yangınları oranına daha düşüktür. Baca 

yangınlarının toplam yangınlara oranı yaklaşık olarak Ame-

rika Birleşik Devletleri’nde % 1, İngiltere’de % 2 ve Japon-

ya’da % 2 dir. 

Baca yangınları toplam yangınlara oranla düşük olma-

sına rağmen konutlarda meydana gelen yangınların dört-

te birini oluşturmaktadır. Ülkemizde baca yangınlarının bu 

kadar çok olmasının birinci nedeni, kullanılan yakıt cinsidir. 

Gelişmiş ülkelerde ısıtma cihazlarında gaz yakıtlar ve elekt-

rik kullanılırken ülkemizde katı ve sıvı yakıtlar henüz fazla 

kullanılmaktadır. Özellikle, yakılan kalitesiz kömürlerin ve 

yaş odunların kül oranı ve katı atık miktarı fazla, ısıl enerjisi 

düşük olduğundan, bacalar çok çabuk kirletmekte, temizli-

ği yeterince yapılmadığından baca yangınlarının sayısı fazla 

olmaktadır.

Şekil 2. Baca İçinde Oluşan Kreozotun Görüntüsü

Yıllar

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

Sayı

1238


1176

1026


1090

1130


1144

2097


749

1185


1093

Yüzde

4,9%


4,7%

3,4%


5,4%

5,4%


4,5%

4,7%


5,0%

4,4%


3,8%

Tablo 1. İstanbul’da Son 10 Yılda Çıkan Baca Yangını Sayısı ve Oranları


10  Yangın ve Güvenlik / Ekim 2017

yanginguvenlik.com.tr



4. BACA YANGINLARININ BİNAYA SİRAYETİ

Baca yangınların bir kısmı da başlangıçta söndürül-

mekte, bir kısmı çatı yangınına dönüşmekte, bir kısmında 

ise bina tamamen yanmaktadır. Baca yangınıyla başlayan 

ve büyük yangına dönüşerek yanan çok sayıda işyeri, yalı 

ve ahşap bina mevcuttur. Özellikle ahşap binalarda baca 

yangınları çok tehlikelidir. Baca yangınlarının birinci sebebi 

bacaların yeterince temizlenmemesidir. Tutuşan kurumlar, 

küçük yer sarsıntıları ile de olsa bacalarda meydana gelen 

küçük çatlaklar veya iyi yapılmamış duvarlardan çatıya veya 

içeriye sirayet etmekte ve yangın büyümektedir.  

Özellikle eskiden yapılan bacalarda oluşan çatlaklar baca 

içindeki yangınların çatıya geçişini kolaylaştırmaktadır. Çat-

laklar deprem nedeniyle olabildiği gibi boğazdaki yalıların 

büyük gemilerin geçmesiyle, yol kenarındaki binalarda bü-

yük kamyonların/iş makinalarının geçmesiyle, oluşturdukla-

rı sarsıntılardan oluşabilmektedir. Baca yangınlarının binaya 

sirayet etmemesi için yeterli yangın dayanımına sahip olma-

lıdır. Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetme-

liğe göre bacaların duvarları yangına 120 dakika dayanıklı 

olmalıdır. Kazana ait baca duvarları 500 

°C sıcaklığa daya-

nıklı olan malzemeden yapılmalıdır. Delikli tuğla ve briket 

gibi delikli malzeme kullanılmalıdır. Bacaların mümkün ise, 

komşu yüksek binalardan en az 6 m uzaklıkta yapılması ve 

ait olduğu bina mahyasının en az 0.8 m üzerine kadar çıka-

rılması gerekir. 

Baca içindeki yangın, bacanın yapısına ciddi hasar vere-

bilir. Duvarlar çatlayabilir, bazı parçaları dağılabilir veya yük-

sek ısıdan çökebilir. Baca içindeki sıcaklık 1000 

°C sıcaklığa 

kadar yükselebilir ve bu da metal bağlantıları eritip çökme-

sine sebep olabilir. Çoğu ilk yangında, bacanın sadece sı-

valarının çatlayıp döküldüğü yangınlardır. Ama ikinci baca 

yangınında, ilk yangında malzeme hasar gördüğünden, 

yangının çatıya veya bacanın etrafındaki yanıcı maddelere 

geçerek yapıya zarar verme ihtimali artar. Baca yangınları 

genellikle kimyasal kuru tozla söndürülür. Henüz yangın kü-

çükse bacanın üzeri kapatılarak havasız bırakmak suretiyle 

de söndürülmektedir. Bununla beraber, büyük baca yangın-

larına su ile ve köpükle müdahale etmek gerekmektedir.

5. BACA TEMİZLİĞİ

Baca temizliğinin öncelikle amacı, baca içinde yangına 

sebep olacak kurumların temizlenmesidir. Yangın çıkma 

ihtimalini azaltması gerçekte yeterli sebep, fakat baca te-

mizliği aynı zamanda yakıt tasarrufu sağlar ve çevre kirli-

liği bakımından da faydalıdır. Baca iyi temizlenmişse baca 

çekimi iyidir. Baca çekimi iyi ise yanma verimi daha yük-

sektir, yakıttan tasarruf sağlanır. Enerji kaybı daha az olur 

ve yanmamış gazların miktarı azalacağı için çevre kirliliği 

daha az olur. Yanma veriminin düşmesi ile birlikte atık gaz 

miktarı da artacak ve kurum artacağı için yangın ihtimali de 

artacaktır.  

Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmeliğe 

göre sıvı ve katı yakıtlı kazanların bacalarının yılda en az iki 

defa yetkili kişilere temizlettirilmesi gerekir. Odun ve kömür 

gibi katı yakıtlar ile yüksek oranda is bırakan sıvı yakıtlar kul-

lanıldığı takdirde, borular ayda bir, bacalar ise iki ayda bir 

temizlenmelidir. 

Baca temizliği, mahallin itfaiye teşkilatı tarafından ya-

pılır. Ancak, bu konuda itfaiye teşkilatından aldığı izin ile 

ve belediye encümeninin belirlediği fiyat tarifesi üzerinden 

faaliyet gösteren özel firmalar var ise, temizlik onlara da 

yaptırılabilir.

6. SONUÇ

Baca yangınlarını önlemek için bacanın standartlara 

uygun olarak tasarlanması, duvarlarının yangına dayanıklı 

malzemeden ve ısı yalıtımlı olması, kullanılan yakıtın, yakı-

lan cihaza uygun özellikte olması, ısınma amacıyla kullanılan 

cihazların bacaları her ısıtma mevsimi öncesinde, topluma 

açık lokanta ve benzeri yerlerdeki mutfak bacaları ise sürekli 

olarak kontrol edilmeli ve her ay temizlenmelidir.

Bacalarda yanıcı çökeltilerin birikmemesi için, sobalarda, 

şöminelerde ve açık ocaklarda kuru odun ve kaliteli kömür 

kullanılmalı, ilk tutuşturmada yağlı kağıtlar, mukavva kutu-

su, ambalaj kağıdı ve katran esaslı tutuşturucular kullanıl-

mamalıdır. Evde oluşan naylonlar ve plastik esaslı atıklar yok 

edilmek için asla yakılmamalıdır. Bacaların temizletilmesi 



güvenilir kurumlara yaptırılmalıdır.    

Şekil 3. Baca Yangınına Müdahale

Yangın ve Güvenlik Dergisi, Sayı 194, s.8-10, 2017

Yüklə 214,72 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə