A b u z ə r b a ğ I r o V y. E. B e r t e L s V ə a z ə r b a y c a n ə d ə b I y y a t I



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/65
tarix11.01.2018
ölçüsü5,01 Kb.
#20351
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   65


A Z Ə R B A Y C A N   M İ L L İ   E L M L Ə R   A K A D E M İ Y A S I  
N İ Z A M İ   A D I N A   Ə D Ə B İ Y Y A T   İ N S T İ T U T U  
 
 
A B U Z Ə R   B A Ğ I R O V  
 
Y . E .   B E R T E L S   V Ə   A Z Ə R B A Y C A N   Ə D Ə B İ Y Y A T I    
 
B A K I   –   2 0 0 6  


E l m i   r e d a k t o r u :   f i l o l o g i y a   e l m l ə r i   d o kt o r u    
T e y m u r   K Ə R İ M L İ  
 
İ S B N  
 
A .   B a ğ ı r o v .   Y . E .   B e r t e l s   v ə   A zə r b a y c a n   ə d ə b i y y a t ı .  
B a kı :   E l m ,   2 0 0 7 .  
 
X X   ə s r i n   ə n   b ö y ü k   ş ər q ş ü n as l a r ı n d an   b i r i   o l a n   Y e v g en i  
E d u a r d o v i ç   B e r t e l s   ( 1 8 9 0 - 1 9 5 7 )   o r t a   ə s r l ə r   A z ə r b a y c a n  
ə d ə b i y y a t ı n ı n ,  x ü s u s i l ə   d a h i   A z ə r b a y c a n   ş a i r i   N i z a m i  
G ə n c ə v i n i n   p o e t i k   i r s i n i n   tə d q i q ,  t ə r c ü mə   v ə   t ə b l i ğ  
o l u n m a s ı n d a   b ö y ü k   x i d m ə t l ə r   g ö s t ə r mi ş d i r .   M o n o q r af i y a d a  
a l i m i n   b u   y ö n d ə   a p a r d ı ğ ı   a r a ş d ı r m a l a r   t ə h l i l   o b y ek t i   k i m i  
g ö t ü r ü l m ü ş  
v ə  
ə d ə b i y y at ş ü n as l ı q   e l mi n i n   mü a s i r  
s ə v i y y ə s i n d ə n   q i y mə t l ə n d i r i l m i ş d i r .    


G İ R İ Ş  
 
 
D ü n y a d a   b a ş   v e r ə n   q l o b a l   i c t i m a i - s i y a s i   p r o s e s l ə r  
n ə t i c ə s i n d ə   b i r   ç o x   y e n i   mü s t ə q i l   d ö v l ə t l ə r i n   y ar a n ma s ı   v ə  
s o s i al i s t   i c t i ma i   q u r u mu n u n   a r ad a n   g e t mə s i l ə   b a ğ l ı   ə d ə b i - mə d ə n i  
h ə y a t ı mı z ı n   b i r   ç o x   s a h ə l ə r i   k i m i ,   k o n k r e t   t ə d q i q a t çı l ar ı n  
ə s ə r l ə r i n ə   d ə   y e n i   mö v q e d ə n   b a x ma q   –   ç a ğ d a ş   ə d ə b i y y a t ş ü n a s l ı q  
e l m i m i z i n   a k t u a l   p r o b l e m l ə r i n d ə n   b i r i   o l a r aq   q a l ı r .   X ü s u s ə n  
A z ə r b a y c a n d a  
ə d ə b i y y at ş ü n a s l ı ğ ı n   f o r ma l a ş m a s ı n d a   b ö y ü k  
x i d mə t l ə r i   o l a n   x a r i ci   ö l k ə   a l i m l ə r i n i n   m ə l u m   ə s ə r l ə r i n i n   m i l l i  
mü s t ə q i l l i k   d ö v r ü n ü n   e l m i   t ə f ə k k ü r ü   iş ı ğ ı n d a  y e n i d ə n  
q i y mə t l ə n d i r i l mə s i n ə   b ö y ü k   e h t i y a c   v a r d ı r .   A z ə r b a y c a n   e l m i  
q a r ş ı s ı n d a   b ö y ü k   x i d mə t l ə r i   o l a n   ş ə r q ş ü n a s l ar d an   b i r i   d ə   r u s  
a l i m i ,   S S R İ  El ml ə r   A k a d e m i y a s ı n ı n   m ü x b i r   ü zv ü   Y e v g en i  
E d u a r d o v i ç   B e r t e l s d i r   ( 1 8 9 0 - 1 9 5 7 ) .  
Y . E .   B e r t e l s i n   z ə n g i n   e l mi   i r s i ,   S S R İ   E A   T a r i x   e l m l ə r i  
b ö l mə s i   b ü r o s u n u n   " S S R İ   EA   mü x b i r   ü zv ü   Y . E .   B e r t e l s i n  
x a t i r ə s i n i n   ə b ə d i l ə ş d i r i l mə s i   h a q q ı n d a "   2 6   o k t y a b r   1 9 5 7 - ci   i l  
t a r i x l i   q ə r a r ı n a   u y ğ u n   o l a r a q   d ö r d   c i l d də   t o p l an m ı ş ,   ş ə r h   e d i l m i ş  
v ə   " S e ç i l m i ş   ə s ə r l ə r i "   a d ı   i l ə   n ə ş r   e d i l mi ş d i r .   B u   n ə ş r i n   me y d a n a  
ç ı x ma s ı n d an   ə v v ə l   B e r t e l s i n   ə s ə r l ə r i   L e n i n q r a d   ( i n d i k i   S a n k t -
P e t e r b u r q )   v ə   M o s k v a   ş ə h ə r l ə r i n d ə ,   k e ç m i ş  mü t t ə f i q  
r e s p u b l i k a l a r ı n   p a y t a x t l a r ı n d a ,   e l ə c ə   d ə   x ar i c i   ö l k ə l ə r d ə   –  
a l m a n ,   f a r s   v ə   b a ş q a   d i l l ə r d ə   m ü x t ə l i f   d ö v r ü   mə t b u at  
o r q a n l a r ı n d a   v ə   y a   k i t ab   h a l ı n d a   i ş ı q   ü zü   g ö r m ü ş d ü r .  
A l i mi n   " S e ç i l miş   ə s ə r l ə r i " n i n   n ə ş r i   ü z r ə   r e d a k s i y a   h e y ə t i n ə  
a k a d e m i k   N . İ .   K o n r a d ,   T a c i k i s t a n   E l m l ə r   A k a d e m i y a s ı n ı n  
a k a d e m i k i   A . M .   M i r z o y e v ,   h ə m i n   a k a d e m i y a n ı n   mü x b i r   ü z v ü  


İ . S . B r a g i n s k i ,   f i l o l o g i y a   e l m l ə r i   d o k t o r u   A . N . B o l d ı r e v ,  
f i l o l o g i y a   e l ml ə r i   n a mi z ə d l ə r i   Q . Y .   Ə l i y e v ,   A . Y .   B e r t e l s   k i m i  
g ö r k ə m l i   ş ə r q ş ü n a s l ar   d a x i l   ed i l mi ş d i l ə r .   Bu   h e y ə t   h ə m   Y . E .  
B e r t e l s i n   ə s ə r l ə r i n i   t o p l a y ı b   ş ər h   v ə   n ə ş r   et d i ,   h ə m d ə   a l i mi n  
e l m i   f ə a l i y y ə t i n i n  
ə s a s   i s t i q a mə t l ə r i n i   mü ə y y ə n l ə ş d i r d i .  
M ə s ə l ə n ,   A . N . B o l d ı r e v   Y . E .   B e r t e l s i n   tə d q i q   et d i y i   mö v zu l ar ı  
a ş a ğ ı d ak ı   k i mi   q r u p l a ş d ı r d ı :   f a r s - t a c i k  ə d ə b i y y a t ı   t a r i x i ,   N i z a m i  
y a r a d ı c ı l ı ğ ı ,   s u f i z m  ( s u f i ş ü n a s l ı q ) ,   N ə v a i   v ə   m ü a s i r l ə r i n in  
( H e r a t   ə d ə b i   d a i r ə s i )   y a r a d ı c ı l ı ğ ı ,   İ r a n   v ə   t ü r k   f i l o l o g i y a s ı n ı n  
ü m u m i   mə s ə l ə l ə r i .  
B o l d ı r e v i n   d o ğ r u   o l a r a q   q e y d   e t d i y i   k i mi ,   Y . E .   B e r t el s   r u s  
v ə   s o v e t   i r a n i s t i k a sı n d a   s u f i ş ü n a s l ı q   i s t i q amə t i n i n   ə s a s ı n ı  
q o y m u ş d u r   k i ,  b u   d a   "e l m  q a r ş ı s ı n d a   o n u n   mü s t ə s n a   v ə   l ay i q l i  
q i y mə t i n i   h ə l ə   d ə   a l m a mı ş   x i d m ə t l ə r i n d ə n   b i r i d i r "   ( 1 1 0 ,   s .   9 ) .  
T ə d q i q at ç ı   d a h a   s o n r a  q e y d   e d i r   k i ,   " N i z a mi   m ö v zu s u n u  
B e r t e l s i n   e l m i   y a r a d ı cı l ı ğ ı n d a  m ə r k ə z i   m ö v z u   ad l an dı r m a q   o l a r " .  
" N i z a mi   mö v z u s u " n d a n   b aş q a   B o l d ı r e v   B e r t el s i n   e l mi   i r s i n i n  
d a h a   b i r   n e ç ə   a p a r ı cı   i s t i q a mə t l ə r i n i   m ü ə y y ə n   e d i r :   1 )   t a c i k  
ə d ə b i   d i l i ;   2 )   Ə f q a n ı s t a n   d i l l ə r i n i n   v ə   m ə d ə n i y y ə t l ə r i n i n  
ö y r ə n i l m ə s i ;   3 )   F i r d ö v s i n i n   h ə y a t   v ə   y ar a d ı c ı l ı ğ ı n ı n   ö y r ə n i l mə s i ;  
4 )   Ə l i ş i r   N ə v ai n i n   h ə y a t   v ə   y a r a d ı c ı l ı ğ ı n ı n   ö y r ə n i l mə s i ;   5 )  
Ə b d ü r r ə h m a n   C a m i n i n   h ə y a t   v ə   y a r a d ı c ı l ı ğ ı n ı n   ö y r ə n i l m ə s i ;   6 )  
s u f i ş ü n as l ı q .  
B e l ə l i k l ə   A . N .   B o l d ı r e v   y al n ı z   B e r t e l s i n   e l m i   f ə a l i y y ə t i n in  
ə s a s   i s t i q a mə t l ə r i n i   g ö s tə r i b   s a d a l a ma q l a   v ə   o n l a r ı n  
ö y r ə n i l m ə s i n i   s o v e t   ş ə r q ş ü n a s l ı ğ ı n ı n   ə n   mü h ü m  v ə z i f ə l ə r i  
s a y m a q l a   k i f ay ə t l ə n m i ş d i r   –   t ə ə s s ü f   k i ,  b u   v ə z i f ə l ə r   l ay i q i n c ə  
y e r i n ə   y e t i r i l mə mi ş   q a l mı ş d ı r .   B u   s a h ə d ə   Q . Y .   Ə l i y ev i n  
mü ə y y ə n   i ş l ə r i n i n   ( " Y. E .   B e r t e l s   v ə   N i z a m i n i n   ö y r ə n i l mə s i   –  


Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   65




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə