А. Д. Чудаков гиймятляр вя гиймятин



Yüklə 2,96 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/148
tarix14.09.2018
ölçüsü2,96 Mb.
#68571
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   148


 

1

А.Д.Чудаков 



 

 

 



 

 

 



ГИЙМЯТЛЯР ВЯ ГИЙМЯТИН  

ЯМЯЛЯ ЭЯЛМЯСИ 

 

 

 



 

 

 



 

Али  мяктябляр цчцн дярслик 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



Бакы - 2009 

 

 



 


 

2

 



Дярслик 

Азярбайжан 

Дювлят 

Игтисад 


Университетинин  «Гиймят  вя  гиймятин  ямяля  эялмяси 

»кафедрасынын  ашаьыдакы  ямякдашлары  тяряфиндян    рус 

дилиндян тяржцмя едилмишдир. 

 

 



И.е.д.проф.Х.Н.Казымлы, 

дос.Ш.А.Аьабяйов, 

дос.Г.С.Байрамов, 

дос.Б.Ж.Садыгов, 

и.е.н.Й.З.Бейдийева, 

б/м И.Г.Гулийев, 

мцял. Н.Я.Ялийева, 

мцял.Н.С.Султанова, 

 

 

Тяржцмянин елми редактору: 



И.е.д., профессор Х.Щ.Казымлы 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

А.Д.Чудаков 

 



 

3

 



 

 

ГИЙМЯТЛЯР ВЯ ГИЙМЯТИН ЯМЯЛЯ 



ЭЯЛМЯСИ 

 

 



 

 

Али мяктябляр цчцн дярслик 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

Бакы – 2009 



 

 

 



 

 



 

4

 



ББК 

65.422 а 73 

Ч84 

 

Пяйчиляр: 



И.е.н.Е.М.Коробкова, 

Москва Коммунал Тясяррцфаты вя Иншаат Институтунун 

тикинтинин игтисадиййаты кафедрасынын мцдири 

Профессор А.В.Илйашев, 

Москва Дювлят Жищазгайырма вя Информатика Академийасы 

 

А.Д.Чудаков 



Гиймят вя гиймятин ямяля эялмяси: Али мяктябляр цчцн дярслик 

рус дилиндян  тяржцмя Бакы,- Игтисад Университети-няшриййаты, 

2009 

ИСБН 5 – 93840-032-5 



 

Дярсликдя  тянзимлянян  базар  игтисадиййаты  шяраитиндя  

гиймят  сийасятинин  апарылмасы  методлары  нязярдя  кечирилмишдир. 

Щямин сащяйя Аид едилян ясас терминлярин вя анлайышларын шярщи 

верилмишдир. 

 

Китаб  али  вя  орта  ихтисас  тядриси  мцяссисяляринин  игтисади 



ихтисасларын  тялябя  вя  мцяллимляри  цчцн,  истещсал-сатыш  фяалиййяти 

сщясиндя  гярар  гябул  едян  практики  ишчиляр  цчцн    ,  еляжядя 

истещсал  вя  сатышын  тяшкилинин  мцасир  методлары  иля  марагланан 

тяшяббцскар инсанлар цчцн нязярдя тутулмушдур. 

 

ББК65.422а73 



ЫСБН 5 -93840-032-5                                                            ж 

А.Д.Чудаков,2004 

 

 

 



 

 

 




 

5

Ö  N        S  Ö  Z 



 

Bazar  iqtisadiyyatı  və  mövcud  rəqabət  şəraitində  qiymətlərin 

formalaşdırılması,  əmtəələrin  mövqeləşdirilməsi  məsələləri  bazarda  bu 

və  ya  başqa  ilkin  qiymətlər  üzrə  daha  böyuk  əhəmiyyət  kəsb  edirlər. 

Düzgün  həyata  keçirilən  qiymət  siyasəti  firma-  istehsalçıya  satış 

həcmini  artırmağa,  mənfəəti  maksimumlaşdırmağa,  bütün  istehsal  satış 

fəaliyyəti  səmərəliliyinə  nail  olmağa  və  elmi-  texniki  tərəqqi 

istiqamətində  hərəkəti  təmin  etməyə  imkan  verə  bilər.  Qiymətlər 

səviyyəsinin  və  hərəkətinin  müəyyən  edilməsindəki  səhvlərin 

düzəldilməsi olduqca çətin olan mənfi nəticələrə gətirib çıxarır. 

 

Əmtəələrə  qiymətlərin  təyin  edilməsi  məsələlərini  nəzəri 



biliklərin və praktiki təcrübənin müəyyən arsenalına yiyələnən insanlar 

həll  edirlər.  Buradan  müəyyən  məsələləri  işıqlandıran,  qiymətlərə  və 

qiymət  əmələ  gəlməsinə  aid  olan  ədəbiyyata  tələbat  doğur.  Bu  kitab 

qiymətlərin  müəyyən  edilməsi  və  qiymət  siyasətinin  aparılması 

problematikası üzrə əsas məlumatları toplamış şəkildə əhatə edir. 

 

Göstərilmiş  səbəbə  görə  mətndə  tənliklər  şəklində  yazılmış 



riyazi  çevirmələr,  nisbətlər  tamamilə  çıxarılmışdır.  Eyni  zamanda 

kitabda geniş həcmdə və lazımi izahatlarla qrafik material verilir. 

 

Kitabın  hər  fəsli  onun  bütövlükdə  məzmununu  əks  etdirən 



sualların  qısa  siyahısı  ilə  başlayır.  Hər  fəslin  sonunda  izah  edilən 

materialın  mənimsənilməsinin  oxucu  tərəfindən  yoxlanılmasını 

keçirməyə  imkan  verən  nəzarət  sualları  yerləşdirilmişdir.  Kitabın 

sonunda  qiymətlər  və  onların  əmələ  gəlməsi  sahəsində  qəbul  olunmuş 

terminlərin qısa lüğəti verilmişdir.  

 

Müəllif  əmindir  ki,  bu  kitab  öz  oxucusunu  hər  şeydən  əvvəl 



mütəxəssis- praktiklər, habelə tələbə - iqtisadçılar arasında tapacaqdır. 

 

Müəllif  Rusiya  Xalqlar  Dostluğu  Universitetinin  (Moskva 



sahəsi)  əməkdaşları  t.e.d.prof.  V.A.Roqova  və  A.A.Qurbanova 

əlyazmanı çapa hazırlamaqda etdiyi köməyə görə təşəkkürünü bildirir.  

 

 

 



 

 

 



 


 

6

 



G    И   R    И    Ş 

Qiymət və qiymətlərin yaranması (qiymət əmələ gəlməsi) alqı- 

satqının tamamlanmasında miqdar nisbətlərini xarakterizə edən mühüm 

anlayışdır.  Əmtəə  qiymətinin  müəyyən  edilməsinə  iki  yanaşma 

mövcuddur. 

Birinci  nəzəriyyəyə  görə  əmtəənin  qiyməti  onun  dəyərini  ifadə 

edir,  yəni  o,  həmin  həmin  əmtəədə  təcəssüm  etdirilmiş  ictimai  faydalı 

əmək  sərfiyyatlarıdır.  Bu  məsrəflər  həmin  vaxt  dövründəki  əmək 

şəraitinə və texnika ilə silahlanma, ixtisas və intensivlik səviyyəsinə orta 

hesabla  uyğun  olmalıdır.  Əmtəədə  təcəssüm  etmiş  və  konkret 

xarakteristikalardan  sərf  nəzər  edilmiş  həmin  əməyi  iqtisadiyyatda 

“abstrakt”  əmək  adlandırmaq  qəbul  edilmişdir.  Belə  yanaşmada 

əmtəələrin  mübadilə  proporsiyaları  (nisbətləri)  onlarda  nəticələnmiş 

abstrakt  əmək  kəmiyyəti  ilə  miqdarca  müəyyən  edilir.  Bu  yanaşmaya 

uyğun olaraq, hər bir əmtəə həm öz dəyərinə, həm də onun dəyərinin pul 

ifadəsi olan qiymətinə malikdir. 

kinci  nəzəriyyə  ondan  irəli  gəlir  ki,  əmtəənin  qiyməti  bazarda  

istehsalçı  məsrəfləri  ilə  müəyyən  edilmir,  lakin  o,  alıcı  üçün  həmin 

xərclərin faydalılığından asılıdır. Belə faydalılığın qiymətləndirilməsini 

konkret  əmtəə  üçün  bu  və  ya  digər  məbləği  ödəməyə  hazırlıq  ifadə 

edərək, alıcı özü verir.  

 

Müasir  iqtisadi  elm  bu  iki  yanaşmanı  birləşdirməyə  cəhd 



göstərir.  Əmtəə  qiymətində  həmin  əmtəənin  “obyektiv  keyfiyyətlərini” 

təcəssüm  etdirən  dəyər,  həm  də  “subyektiv”  qiymətliliyi  əks  etdirən 

faydalılıq əks olunmalıdır. 

 

Praktiki olaraq, əmtəənin qiyməti necə formalaşır, yaxud başqa 



sözlə, qiymət yaranması necə baş verir? 

 

Hazırkı  vaxtda  qiymətin  əmələ  gəlməsinin  iki  müxtəlif  üsulu 



məlumdur və onlar xalis şəkildə və ya çoxsaylı kombinasiyalar şəklində 

tətbiq olunurlar. 

Birinci  üsul  özündə  qiymətlərin  mərkəzləşdirilmiş  müəyyən 

edilməsini  təmsil  edir.  Burada  siyasi  və  sosial  amillərin  böyük  bir 

hissəsi ilə yanaşı, digər faktiki istehsal-satış xərcləri də nəzərə alınır.  

kinci  üsul  əmtəə  bazarında  real  meydana  çıxan  tələb  və  təklif 

arasındakı  nisbət  əsasında,  onun  mövqeləşmə  nəticələrinə  görə  son 

qiymətin müəyyən edilməsində tamamlanır. 




Yüklə 2,96 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   148




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə