Abideler indd
Yüklə 8,05 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Nahid Məmmədov. İŞĞAL ALTINDAKI TARİXİ-DİNİ ABİDƏLƏRİMİZ
| Ön sözün müəllifi: Mübariz Qurbanlı Redaktor: Gündüz İsmayılov
Bakı, “NURLAR” Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2015, 96 səh. ISBN: 978 - 9952 - 490 - 95 - 4 © N.Məmmədov, 2015 İki əsrdən artıqdır Azərbaycan xalqına qar- şı davam edən erməni təcavüzünün qurbanları təkcə soydaşlarımız deyil, həm də yaşı minillərlə ölçülən tarixi mədəni abidələrimiz, müqəddəs ocaqlarımız və məbədlərimizdir. Bu gün tarixən erməni təcavüzünün qurbanı olmuş dini-mədəni abidələrimizin ümumi sayını müəyyənləşdirmək və onlar barədə tam məlumat toplamaq qeyri- mümkündür. Çünki XIX əsrdən etibarən Qara- bağa və Qərbi Azərbaycan ərazilərinə köçürülən ermənilər müxtəlif vaxtlarda, amma mərhələ- mərhələ öncə azərbaycanlıların torpaqlarını, sonra da orada yaşayan soydaşlarımızı, daha sonra abidələrimizi təcavüzə məruz qoymuşlar. XX əsrin əvvəllərində, 1905, 1918-ci illərdə bu təcavüz aktiv fazada aparılmış, nəhayət, 1988- ci ildən etibarən kulminasiya nöqtəsinə çatmış- dır. Tarixi abidələr xalqın keçmişinə işıq tutan, onun yaddaşını həmişə təzə saxlayan, canlı arxivdirlər. Tarixi-dini abidələr isə xalqın təkcə tarixi deyil, həm də mənəvi, ruhani yaddaşını hifz edən müqəddəs məkanlardır. Bu baxımdan ermənilərin tarixi-mədəni abidələri, o cümlədən məbədlərimizi məhv etmələri başadüşüləndir. Onlar bu yolla bizim minilliklər ərzində yaşadı- ğımız torpaqlardan həm tarixi keçmişimizi, həm də mənəvi yaddaşımızı məhv etmək istəyirlər. 1993-cü ildə xalqın ən çətin günündə hakimiyyətə qayıdan Ümummilli Lider Heydər Əliyev bu siyasəti çox yaxşı anlayır, ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri işğalçılıq, deportasiya və soyqırımı faktlarını dünyaya bəyan edirdi. 1997-ci il dekabrın 18-də Ulu Öndər “1948-1953-cü illərdə azərbaycanlıların Ermənistan SSR ərazisindəki tarixi-etnik tor- paqlarından kütləvi surətdə deportasiyası haq- qında” Fərman imzaladı. Fərmanda deyilir: “Son iki əsrdə Qafqazda azərbaycanlılara qar- şı məqsədyönlü şəkildə həyata keçirilmiş et- nik təmizləmə və soyqırımı siyasəti nəticəsində xalqımız ağır məhrumiyyətlərə, milli faciə və məşəqqətlərə məruz qalmışdır. Mərhələ- mərhələ gerçəkləşdirilən belə qeyri-insani siyasət nəticəsində azərbaycanlılar indi Ermənistan ad- landırılan ərazidən – min illər boyu yaşadıqları öz doğma, tarixi-etnik torpaqlarından didərgin salınaraq kütləvi qətl və qırğınlara məruz qalmış, xalqımıza məxsus minlərlə tarixi-mədəni abidə və yaşayış məskəni dağıdılıb viran edilmişdir”. Fərmanda SSRİ Nazirlər Sovetinin 1947- ci il 23 dekabr tarixli 4083 saylı və 1948-ci il 10 mart tarixli 754 saylı qərarlarına toxunulur və bu qərarların Azərbaycan xalqına qarşı tarixi cinayət aktı kimi dəyərləndirilir. Heydər Əliyev 1948-1953-cü illər ərzində 150 mindən çox azərbaycanlının Ermənistan SSR ərazisindəki doğma yurdlarından kütləvi surətdə və zorakı- lıqla sürgün edilməsini, genosidə məruz qalma- sını qətiyyətlə pisləyirdi. Ulu Öndər bu məsələdə faydası ola biləcək hər kəsin, xüsusilə tarixçilərin, elmi ictimaiyyətin səfərbər olmasını, xaqımızın başına gətirilmiş soy- ÖN SÖZ 3
qırımı, deportasiya və işğalçılıq faktlarını dəqiq tədqiq edib dünya ictimaiyyətinin diqqətinə çatdırılması məqsədi ilə Dövlət Komissiyasının yaradılması vacibliyini bildirirdi: “Təəssüflər ol- sun ki, biz tarixin müxtəlif mərhələlərində belə hadisələri lazımi qədər təhlil edə bilməmişik və xalqımıza edilən bu ədalətsizliklərə qarşı öz səsimizi lazımi qədər qaldırmamışıq. Məhz bun- ların nəticəsində də 1988-ci ildə Ermənistan Azərbaycana təcavüz edibdir”. Daha sonra münaqişənin həlli üçün bö- yük fədakarlıq nümayiş etdirən Umum- milli Lider Heydər Əliyev diqqəti bir daha ermənilərin təcavüzkar siyasətinə və qanlı cinayətlərinə cəlb edərək 1998-ci il martın 26-da “Azərbaycanlıların soyqırımı haqqında” Fərman imzaladı. Fərmanda deyilirdi: “1813-cü və 1828- ci illərdə imzalanan Gülüstan və Türkmənçay müqavilələri Azərbaycan xalqının parçalanması- nın, tarixi torpaqlarımızın bölünməsinin əsasını qoydu. Azərbaycan xalqının bu milli faciəsinin davamı kimi onun torpaqlarının zəbti başlandı. Qısa bir müddətdə bu siyasət gerçəkləşdirilərək ermənilərin kütləvi surətdə Azərbaycan torpaq- larına köçürülməsi həyata keçirildi. Soyqırımı Azərbaycan torpaqlarının işğalının ayrılmaz bir hissəsinə çevrildi”. Fərman ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri soyqırımı siyasətinin tarixi xronika- sını, səbəblərini və mahiyyətini açıqlayırdı. Ulu Öldər bu Fərmanla dünyanın bir daha dönüb tarixi həqiqətlərə açıq gözlə baxmasını, qərəzi, təəsübkeşliyi, ikili standartları kənara qoyma- sını tələb edirdi. Fərmanda ümumiləşdirilərək 31 mart azərbaycanlıların soyqırımı günü kimi qəbul edildi. Əfsuslar olsun ki, hələ də dünya birliyinin qətiyyətsizliyi və Ermənistanın qeyri-konstruktiv mövqeyi nəticəsində danışıqlar prosesi uzanır. Problemin həllini tapmaması Dağlıq Qarabağ və işğal altındakı ətraf rayonlarda Azərbaycanın tarixi mədəni irsinə qarşı təcavüzün getdikcə ge- niş vüsət alması ilə müşayət olunur. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci il tarixli, 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş “Dünya əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısı”, “Ölkə əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısı” və “Yerli əhəmiyyətli daşın- maz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısı”na əsasən işğal olunmuş ərazilərdə dövlət qeydiy- yatında olan tarix və mədəniyyət abidələrinin ümumi sayı 900-dən çoxdur. Heç şübhəsiz ki, bu siyahıya alınmayan, lakin əzəli torpağımız Qarabağdakı varlığımızın, milli kimliyimizin maddi sübutları olan minlərlə tarixi abidəmiz, dəyərimiz vardır. Bəzi məlumatlara görə dövlət qeydiyyatında olmayan abidələrin sayı 1500-dən artıqdır, beynəlxalq əhəmiyyətli abidələrin sayı onlarladır, qəbiristanlıqların sayı 900-dən ar- tıqdır. Qarabağda tarixi-dini abidələrlə yanaşı, yüzlərlə mədəniyyət abidəmiz – kitabxanaları- İŞĞAL ALTINDAKI TARİXİ-DİNİ ABİDƏLƏRİMİZ 4
Yüklə 8,05 Mb. Dostları ilə paylaş:
|