Al
əmlərə rəhmət - Həzrəti Məhəmməd
(s.a.v.).
H
ələ dünyaya gəlməmişdən öncə haqqında xəbər verildiyi, bir
peyğəmbərin onun adı ilə etdiyi tövbəsinin qəbul olunduğu, bütün
əsrlərin lideri - həzrəti Məhəmməd!
Böyük müt
əfəkkirlərin də dediyi kimi, baxmayaraq ki, O, əsrlər
önc
ə dünyaya gəlmişdir, bu gün də insanları öz arxasınca aparır.Onu
görm
ədən ona iman edir və onu sevirlər. O, bütün zamanların ən sevilən
siması, qəlbində zərrə qədər iman olan, bir qədər düşünən üçün
xilaskardır.
H
əzrəti Məhəmməd (s.a.v.) 571-ci ildə (bəzi mənbələrdə
569,570, 572-ci ill
ərdə qeyd olunmuşdur) Məkkə şəhərində dünyaya
g
əlmişdir. Daha çox Əhməd, Məhəmməd, Əbül Qasım, Mustafa kimi
isiml
əri ilə tanınmaqdadır.
Dünyaya g
əlmədən bir neçə ay öncə atası Abdullah, 6 yaşında
olark
ən anası Əminəxanım vəfat etmişdir. Bundan sonra onu 8 yaşına
q
ədər babası Əbdül Mütəllib, daha sonra o da vəfat edincə əmisi Əbu
Talib böyütmüşdür. 25 yaşında olarkən Xədicə (Xədicət-ül Kübra)
xanım ilə ailə qurmuşdur. Bu xanımdan dünyaya gələn ilk oğlunun adı
Qasım olduğu üçün peyğəmbərin (s.a.v.) adlarından biri də Əbul Qasım
idi (y
əni Qasımın babası. Ərəblərdə belə künyə ilə adlandırılmaq adəti
olmuşdur). Bu nigahdan 2 oğlan (Qasım, Abdullah (Teyyub)) və 4 qızı
(Zeyn
əb, Ruqiyyə, Ümmü Gülsüm, Fatimə) dünyaya gəlmiş, Fatimə
xanımdan başqa digərləri peyğəmbər (s.a.v) həyatda ikən vəfat
etmişdirlər. Mariya xanımla olan nigahından İbrahim adlı oğlu dünyaya
g
əlmişdir. O da çox erkən dövrdə rəhmətə getmişdir. Lakin digər
nigahlarından övladı olmamışdır. Peyğəmbərin (s.a.v.) soyu qızı Fatimə
il
ə əmisi (Əbu Talib) oğlu Əlinin izdivacından dünyaya gələn hz. Həsən
v
ə hz. Hüseyn ilə davam etmişdir. Hz Fatimə isə peyğəmbərin (s.a.v.)
v
əfatından 6 ay sonra dünyasını dəyişmişdir.
40 yaşında olarkən bütün bəşəriyyətə peyğəmbər göndərildiyi
bildirilmişdir. Öncə gizli, 3 il sonra isə aşkar olaraq dini təbliğ etmək ilə
əmr olunmuşdur. 621-ci ildə 52 yaşında Merac hadisəsi baş vermiş,
622-ci ild
ə 53 yaşında müşriklərin təzyiqi nəticəsində Məkkədən
M
ədinəyə hicrət etmişdir.
632-ci ild
ə 63 yaşında Mədinədə vəfat etmişdir.
Peyğəmbərlik dövrü
H
əzrəti peyğəmbərə (s.a.v.) ilk vəhy 40 yaşında ramazan ayında
(17-ci günü) Hira
dağındakı mağarada təfəkkürə çəkildiyi zaman nazil
olmuşdur. Bu zaman Cəbrail adlı mələk “Ələq” surəsinin ilk 5 ayəsini
g
ətirmişdi. Vəhyin gəlməsindən sonra ona ilk olaraq hz. Xədicə, hz. Əli,
Zeyd ibn Haris
ə, hz. Ebu Bəkr, hz. Osman və s. iman etdilər. İlk
zamanlardaC
əbrail (ə) peyğəmbərə (s.a.v.) necə dəstnamaz almağı və
namaz qılmağı öyrətdi (ilk vaxtlarda namaz sadəcə sübh və əsr
namazları olaraq iki rükətdə qılınırdı).
İlk üç il müddətində islam“Və ən yaxın qohumlarını qorxut!”
(Şüəra, 214) əmrinə əsasən peyğəmbərin (s.a.v.) yaxınlarına təbliğ
edil
irdi. Dördüncü ildə “(Ya Rəsulum!) Sənə əmr olunanı açıq-aşkar
təbliğ et və müşriklərdən üz döndər! (Hicr 15/94) ayəsi nazil olduqdan
sonra
peyğəmbər (s.a.v.) dini geniş əhali içərisində açıq-aşkar təbliğ
etməyə başlamışdır.
Peyğəmbər (s.a.v.) İslam dinini 40 yaşından başlayaraq ömrünün
sonuna
qədər - 23 il müddətində təbliğ etmişdir. Bu zamanın 13 ilini
Məkkə, 10 ilini isə Mədinədə yaşamışdır. Qurani Kərimin ayələri 22 il 2
ay 22 gün müddətində hissə-hissə (ayə-ayə) nazil edilmişdir (2).
M
əkkə dövrü
İslam dininin bərqərar olduğu zamanlarda bütpərəstlik,
atəşpərəstlik, xristianlıq və s. kimi bir çox dinlər mövcud idi. Bunlarla
yanaşı, İbrahim peyğəmbərin dini üzərində olan Hənəfilər də var idi ki,
peyğəmbərin (s.a.v.) valideynləri də məhz bu din üzərində olmuşdurlar.
İlk müsəlmanlığı qəbul edən insanlar yerli müşriklərin
(Məkkədə yaşayan bütpərəstlər) basqınlarına və işgəncələrinə məruz
qaldıqları üçün peyğəmbər (s.a.v.) onlara Həbəşistana (indiki Efiopiya)
köçməyi məsləhət görmüşdür. Beləliklə, müsəlmanların 615, 617-ci
illərdə ilk hicrətləri baş verdi (2). Lakin müsəlmanların sayı artdıqca
müşriklərbununla kifayətlənməyərək insanları islamın qəbulundan
uzaqlaşdırmaq üçün müxtəlif vasitələrə əl atdılar. Hz. Həmzənin və hz.
Ömərin iman etməsi onları daha da qorxuya saldı. Müşriklər islamın
qar
şısını almaq üçün “Bundan sonra müsəlmanlarla və onları himayə
edənlərlə, Məhəmmədin qohumları olan Haşimoğulları ilə hər cürə
əlaqəni kəsəcəklər, onlarla heç kimsə görüşməyəcək, alış-veriş
etm
əyəcək, qız alıb verməyəcəkdir”(8) qərarına gələrək “Boykot
anlaşması”nı yazaraq Kəbənin içindən asdılar. Bundan sonra
m
üsəlmanlar Şibei ebu Talibdə (Əbu Talib məhəlləsində) yığışmış və
bütün ticari fəaliyyətləri dayandı. Bunun nəticəsində müsəlmanlara
möhkəm qıtlıq üz verdi.
Müşriklər şəhərə gələn ticarət karvanlarına da mallarını
müsəlmanlara baha qiymətə satmağı tələb etdilər və beləliklə,
mühasirəyə düşən müsəlmanların yaşadığı məhəllələrdə 3 il boyunca
heç bir qida ticarəti baş vermədi. Ağır qıtlıq və aclıq illəri islamın
yayılmasının qarşısını ala bilmədi və üstəlik müşriklərdən Mənsur b.
İkrimənin kağıza yazdığı bu anlaşmanınAllahın adından başqa digər
hissələrini Kəbənin içində bir güvə qurdu yedi.Boykot anlaşmasının
ləğvindən sonra müşriklərin düşmənlikləri davam etsə də, bu işlərindən
əl çəkmək məcburiyyətində qaldılar.
Peyğəmbər (s.a.v) hicrətdən bir il öncə İsra surəsinin ilk
ayəsində də bəhs edildiyi kimi (Bəzi ayələrimizi göstərmək üçün
bəndəsini bir gecə Məscidülhəramdan ətrafını mübarək etdiyimiz
Məscidüləqsaya (Beytülmüqəddəsə) aparan Allah pak və müqəddəsdir.
O, doğrudan da, (hər şeyi) eşidəndir, görəndir!” (İsra/1)əmisi Əbu
Talibin qızı Ümmü Hanənin evində olarkən gecə Allahın əmrilə Meraca
yüksəldilmişdir. Vəhy mələyi Cəbrayılla birlikdə (Burak adlı
min
iklə)Məkkədən Qüds (Yerusəlim) şəhərində yerləşən Beytül-
Müqəddəs məscidinə oradan da meraca yüksəlmişdir (9).Bu səfərdə
peyğəmbər (s.a.v.) özündən öncəki peyğəmbərlərdən bəziləri ilə
görüşmüş, ona Cənnət və Cəhənnəm göstərilmiş, 5 vaxt namaz əmr
edil
mişdir.
M
ədinə dövrü
Peyğəmbərin (s.a.v) bütün səylərinə rəğmən Məkkə müşrikləri
Allahın nazil etdiklərinə göz yumaraq müsəlmanlara əziyyətdən əl
ç
əkmədilər və iman etmədilər. Buna görə də islamın 13-cü ilində (622)
müs
əlmanlar Məkkədən Mədinəyə hicrət etməli oldular. Bundan sonra
islamın və peyğəmbər (s.a.v.) həyatının Mədinə dövrü başladı.
Müs
əlmanların üç qrup düşməni var idi: Məkkəli müşriklər –
bütp
ərəstlər, Mədinə və onun ətrafinda olan yəhudilər və münafiqlər
(2).Hicr
ətin ikinci ilindəmüşriklərin sərhəd bilməyən düşmənlikləri
müqabilind
ə müsəlmanlar müdafiə məqsədilə onlarla savaşmaq
m
əcburiyyətində qaldılar. Bu ildə həmçinin qiblənin istiqaməti Qüdsdən
M
əkkə istiqamətinədöndərildi. Oruc, zəkat, zilhiccə ayında qurban
k
əsmək,bayram namazı qılmaq fərz qılındı.
İslam dininin Mədinə şəhərində sürətlə yayılması və
müs
əlmanların Məkkə-Şam ticarət yolunu nəzarət altına almaları,
M
əkkəlilərin dini və iqtisadi həyatını təhlükəyə salmışdı (5). Hicrətin
ikinci ilind
ə (624) müsəlmanların Məkkədə qoyub çıxdıqları mallarını
müşriklər talan etdilər. Məqsəd onlarıkarvanla Şama aparıb satmaq və
əldə edilən gəlirlə ordu hazırlamaq idi (1, s.151). Əbu Sufyanın başçılıq
etdiyi bu karvan
Şama getmiş və əldə edilən haram qazancla geri
dön
ərkən peyğəmbər (s.a.v) bu hadisələrdən xəbər tutmuşdur. Malları
əsl sahiblərinə qaytarmaq məqsədilə karvanın üzərinə hərəkətə keçməyi
planlaşdırdılar. Hz. Məhəmmədi (s.a.v.) öldürmək üçün fürsət axtaran
Əbu Cəhl bu fürsəti əldən vermək istəmədi. Nəticədə 1000 nəfərdən
artıq Məkkə müşriki ilə 300 nəfər müsəlman arasındaBədr döyüşü baş
verdi.
Qüvv
ələrin qeyri-bərabər olduğu döyüş müsəlmanların qələbəsi
il
ə nəticələndi. Bunun səbəbi Qurani Kərimdə öz əksini belə tapmışdır.
“Bu zaman “Siz R
əbbinizdən yardım istəyirdiniz. O, da “sözsüz
ki, M
ən sizin imdadınıza bir-birinin ardınca min mələklə çataram” deyə
duanızı qəbul etmişdi” (Əl-Ənfal surəsi, 9) (1, s.154; 7) ayəsinin nazil
olması ilə müsəlmanlara Allahdan (c.c.) bir əmniyyət bəxş edildi və
d
öyüş müsəlmanların qələbəsi ilə başa çatdı (1;5).Özgüvəni artıran bu
döyüşdən sonra müsəlmanların əldə etdiyi xeyli sayda qənimət döyüşçü
v
ə yoxsul insanlar arasında bölüşdürüldü. Bir hissəsi (1/5) isə xəzinə
üçün ayrıldı. Müsəlmanlar əsir düşən (70 nəfər) məkkəlilərin bir
qismini fidy
ə, bir qismini də 10 nəfər müsəlman uşağa yazmaq və
oxumağı öyrətmək şərtilə sərbəst buraxdılar. Bu hadisə bir çox insanın
islamı qəbul etməsinə səbəb oldu.
M
əkkəli müşriklərin Bədrdə məğlub olmalarına qarşılıq olaraq
onlar müs
əlmanların Mədinə şəhəri yaxınlığındakı torpaq ərazilərini
dağıtdılar vədigər bir sıra mühüm məsələlər 625-ci ildə Uhud
döyüşünün baş verməsinə səbəb oldu. Bu döyüşdə də üç minlik müşrik
ordusu ilə yeddi yüz müsəlman ordusu üz-üzə gəldi (1, s.155). Döyüş
müsəlmanların üstünlüyü ilə davam etsə də sona yaxın peyğəmbər s.a.v-
in verdiyid
öyüş tapşırığını pozmaları onların xeyli itgi vermələrinə
səbəb oldu.Bütpərəstlərin öldürmək üçün peyğəmbəri (s.a.v)
mühasirəyə aldıqları zaman on beş səhabə vücudlarını sipər edərək onu
qoruya bildilər. Lakin bir qılınc zərbəsi nəticəsində rəsulallahın yanağı,
dodağı, başı yaralandı və dişinin biri sındı. Müşriklərdən biri onu hədəf
alaraq ox atdığı zaman Talha bin Ubeydullah oxu tutmaq istədi, ancaq
ox onun əlini deşib keçdi. Sonralar bu səhabə haqqında peyğəmbər
(s.a.v) “Cənnətlik insan görmək istəyən Talha bin Ubeydullaha baxsın”
–
deyə buyurmuşdur (1,s.157). Bu döyüşdə peyğəmbərimizin (s.a.v)
əmisi Hz.Həmzə, səhabələrdən Musab bin Ümeyr və digər bir çoxları
şəhid oldular.
Müsəlmanlar ilə bütpərəstlərin arasında 627-ci ildə növbəti
döyüş Xəndək savaşı baş verdi. Bu Məkkəli bütpərəstələrin
müsəlmanları zəiflətmək üçün etdiyi növbəti cəhd idi. Başlanğıcda
müdafiə xarakteri alan müsəlmanlar olsalar da sonda bütpərəstlər
müdafiə mövqeyinə keçməli olmuşdurlar.On min qoşunla Mədinəyə
gəlmiş müşriklər öncə şəhərin ətrafına müdafiə məqsədilə qazılmış
geniş xəndəklərdən keçə bilmədirlər. Uzaqdan ox atmaqla
kifayətlənməli oldular. Bir müddətdən sonraAllahın göndərdiyi rüzgar,
şiddətli yağış və fırtına qarşısında dözə bilməyib geri qayıtmalı oldular.
Lakin savaşlar bununla yekunlaşmadı.
Hicrətin onuncu ilində Hz. Məhəmməd (s.a.v.) Kəbəni ziyarət
etmək qərarına gəldi. Bütpərəstlər isə döyüş hazırlığı edirdilər.
Peyğəmbər (s.a.v.) bunun əksi olaraq onları anlaşmağa çağırdı və
beləliklə tərəflər arasında tarixdə Hüdeybiyyə anlaşması (628) kimi
bilinən müqavilə imzalandı. Müqavilə ilk baxışda müsəlmanların
əleyhinə olsa da növbəti illərdə Məkkədə müsəlmanların sayı artığı
üçün şərtlər onların lehinə çevrildi. Müqavilənin şərtlərinə əsasən
müs
əlmanlar növbəti il üçün Kəbəni ziyarət edə biləcək, Məkkədə
İslâm dinin qəbul edənlər Mədinəyə hicrət etməyəcək və tərəflər on il
savaşmayacaqdılar. Müqavilənin imzalanması nəticəsində müsəlmanlar
Məkkədə rahat yaşamağa başladılar (6).
629-
cu ildə bütpərəstlərdən sonra düşmənçilik mövqeyi tutan
yəhudilərin məğlubiyyəti ilə nəticələnən Xeybər döyüşübaş verdi.
Bütün bunlara
yanaşı peyğəmbər s.a.v. həmdövrü olduğu
hökümdarları islama dəvət etmək üçün məktublar göndərirdi. Belə
dəvətlərdən biri Gassanilərə edilmişdi.Onlara göndərilmiş elçinin
öldürülməsi nəticəsində müsəlmanların məğlubiyyəti ilə nəticələnən
Mütə döyüşü (629) baş verdi.
Peyğəmbər s.a.v.-in islam yolunda çəkdiyi əziyyətlər bunlarla
bitmədi. Belə ki, 630-cu ildə bütpərəstlərin pozduğu Hüdeybiyyə
müqaviləsi müsəlmanların Məkkəni fəth etməsinə gətirib çıxardı.
Bunun ardınca bütpərəstlərin məğlub edildiyi Hüneyn savaşı (630) və
taiflilərlə bağlı Taif (630) mühasirəsivə Bizans üzərinə olan Təbuk
səfəri (631) kimi hadisələr də baş vermişdir.
632-
ci ildə müsəlmanlar həcc ziyarətində oldular və bu ibadətin
sonunda peyğəmbər s.a.v İslam dünyası üçün Qurani Kərimdən sonra
axirətə qədər insanlığa, bəşəriyyətə bələdçilik edəcək dəyərli “vəda
xütbəsi”ni dedi və ondan cəmi bir neçə ay sonra vəfat etdi.Lakin bu Hz.
Məhəmmədin (s.a.v) peyğəmbərlik missiyasındavizual cismani son olsa
da,
məna aləmində nə dünya, nə də axirət həyatı üçün SON deyildir.
Ədəbiyyat
1.Rahim
ə Qaya. Allahın elçisi Həzrəti Məhəmməd (sallallahu
əleyhi və səlləm) / Tərc. Firdovsi Səfərli.- Bakı: Xəzər, 2012.- 168 s.
2.http://www.muhammed.gen.tr/hz-muhammed-hayati-uzun/
3.http://www.azerislam.com/?lngs=aze&cats=1&ids=389
4.
https://www.qafqazislam.com/index.php?lang=az§ionid=106
5. http://www.tarihin.com/hz-muhammedin-sav-seferleri/bedir-
savasi.html
6.http://sosyalbilgilerci.blogcu.com/islam-tarihi-ders-notu-hz-
muhammed-dort-halife-emeviler-abba/3646199.
7.Qurani K
ərim /tərc. ed. Z.Bünyadov, V.Məmmədəliyev
//https://az.wikisource.org/wiki/Quran.
8.
http://www.ikinciabdulhamid.com/iaforum/boykot-
anlasmasini-yiyen-bocek-t127.html
9.http://kitab.hicabli.az/article.php?id=2804
Dostları ilə paylaş: |