Almaz həSƏnqizi aşiq yaradiciliği mühaciRƏt folklorşÜnasliğinda
Yüklə 4,07 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ВВК 46.4 H-59 >
- H- 59 4604000000 M - 651 (07)2011 qrifli naşr
- Azad Nəbiyev
| ALMAZ HƏSƏNQIZI AŞIQ YARADICILIĞI MÜHACİRƏT FOLKLORŞÜNASLIĞINDA Bakı-Azərnoşr-2011 ВВК 46.4 H-59 & > Elmi redaktoru və ön sözün müəllifi: Azad Nəbiyev AMEA-nm müxbir üzvü, filologiya elmləri doktoru, professor Rəyçilər: Dos.dr. Ənvər Uzun Dos.dr. Kəmalə İslamzadə H-59 Almaz Həsənqızı. Aşıq yaradıcılığı mühacirət folklorşünaslığında. Bakı, Azəməşr, 2011, 156 səh. Kitabda siyasi səbəblər üzündən doğma torpağından didərgin düşərək dünyanın müxtəlif ölkələrində məskun laşan mühacir folklorşünasların Azərbaycan aşıq sənəti, onun həm ustad, həm də vətənində lazımınca tanıtdırıl- mamış nümayəndələrilə bağlı tədqiqatları araşdırılmışdır.
© Almaz Həsənqızı, 2011 YENİ TƏDQİQAT ƏSƏRİ Son illərdə Azərbaycan mühacirət folklorşünaslığının təd qiqi sahəsində müəyyən addımlar atılmaqdadır. Belə ki, Əhməd Cəfəroğlu, Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, Mirzə Bala Məmməd zadə, Ceyhun Hacıbəyli və digər müəlliflərin yaradıcılıq irsinə həsr olunmuş araşdırmalarda, habelə mühacirət ədəbiyyatının ümumi nəzəri problemlərinə həsr olunmuş tədqiqatlarda folklor şünaslığın problemlərinə diqqət yetirilməsi bu baxımdan səciy yəvidir. Filologiya elmləri namizədi Almaz Həsənqızının “Aşıq yaradıcılığı mühacirət folklorşünaslığında” adlı monoqrafiyası bu tədqiqatlardan biridir. Almaz Həsənqızının indiyədək “Azərbaycan mühacirət folklorşünaslığında dastançılıq məsələləri” (Bakı, 2002), “İki das tan” (Bakı, 2006) monoqrafiyaları, respublika və xaricdə çıxan elmi məcmuələrdə onlarla məqaləsi nəşr olunmuşdur. Çap edil miş əsərlərilə o, bir tərəfdən, mühacirət folklorşünaslığının əsas mövzu istiqamətlərini səciyyələndirmiş, digər tərəfdən, onun ay rı-ayrı nümayəndələrinin yaradıcılıq irsini dəyərləndirməyə çalış mış, mühacirət həyatı yaşayan ziyalıların folklor materiallarının toplanması sahəsindəki xidmətlərinə diqqət yetirmişdir. Müəllifin oxucuların mühakiməsinə verilən “Aşıq yaradı cılığı mühacirət folklorşünaslığında” adlı araşdırması yeni, indiyə qədər tədqiqata cəlb olunmayan qaynaq və məxəzlər əsasında yazılmışdır. Monoqrafiyada Azərbaycan mühacirətinin təmsil çilərindən Əhməd bəy Ağaoğlu, Əli bəy Hüseynzadə, Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, Mirzə Bala Məmmədzadə, Əhməd Cəfəroğlu, Ceyhun Hacıbəyli, Səlim Rəfiq Rəfioğlu, Nağı Kcykurun (Şeyx- zamanlı), Hüseyn Baykara, Əbdülvahab Yurdsevər, Məmməd Sadıq Sənan (Aran), Hilal Münşi, Mustafa Haqqı Türkəqul, Nəbi Turablı, Əli Volkan (Usta), İren Melikoff, Xavər Aslan, Behruz Həqqi və başqalarının aşıq yaradıcılığına həsr olunmuş tədqiqatları təhlilə cəlb olunmuşdur. 3
Burada Qurbani, Aşıq Abbas Tufarqanlı, Dədə Qasım, Sarı Aşıq, Aşıq Ələsgər kimi ustad sənətkarlar haqqında aparılan tədqiqatlar orijinallığı, elmi-nəzəri tutumu ilə diqqəti çəkir. Bun dan əlavə, Azərbaycan folklorşünaslığında indiyədək tədqiqatdan kənarda qalmış Bağdad xanım, Sona xanım, Göyçək xanım, Bi çarə Osman, Müəzzin Türab və başqa aşıqlar haqqında ilk dəfə nisbətən əhatəli məlumat verilmiş, onların yaradıcılıq irsi dəyər ləndirilmişdir. Monoqrafiyanın elmi-nəzəri səviyyəsini şərtləndirən amil lərdən biri də burada Aşıq Müseyib Zəyəm, Aşıq Namaz Sazçı kimi mühacir aşıqların həyat və yaradıcılığının ilk dəfə tədqiqata cəlb olunmasıdır. Araşdırıcı müracirətdəki tədqiqatlara istinadən adı çəkilən müəlliflərin bioqrafiyasını dəqiqləşdinnəyə çalışmış, həmçinin onların müxtəlif mətbuat orqanlarında və məcmuələrdə nəşr olunmuş əsərlərim təhlilə cəlb etmişdir. Xatırladaq ki, son illərdə Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatının bir sıra nümayəndə lərinin yaradıcılıq irsi üzə çıxarıldığı halda, siyasi səbəblər üzün dən vətəni tərk etməyə məcbur olan aşıqlar haqqında ilk dəfə bu əsərdə bəhs olunmuşdur. Monoqrafiyada mühacirətdə yaşayan Azərbaycan intellek tuallarının yalnız elmi-nəzəri axtarışları deyil, eyni zamanda on ların toplayıb nəşr etdirdikləri zəngin xalq ədəbiyyatı örnəkləri təhlilə cəlb edilmişdir. Bu cür yanaşma mühacirət folklorşünas lığının fəaliyyət dairəsini daha geniş əhatə etməyə imkan vermiş dir. Yaxşı cəhətdir ki, monoqrafiyada mühacirət folklorşünas lığı ayrıca, təcrid olunmuş şəkildə deyil, Azərbaycanda yaranan mövcud tədqiqatlarla əlaqəli və müqayisəli şəkildə araşdırıl mışdır. Tədqiqatın bu şəkildə aparılması müqayisələr kontek stində bir sıra fərqli məqamların üzə çıxarılmasına, xüsusilə m e todoloji fərqliliklərin aşkarlanmasına imkan vermişdir. Əsərdə mühacirətin araşdırmaları fonunda Azərbaycan aşıq yaradıcılığının qonşu xalqlara təsirilə bağlı məqamlara da diqqət 4 yetirilmişdir ki, bu da tədqiqatın əhatə dairəsinin genişliyini şərt ləndirməkdədir. Müəllif sovet senzurasının “redaktə”sinə məruz qalmış folklor örnəklərinə də diqqət yetirmiş, bu nümunələri dəyərlən dirərkən onları orijinala uyğun şəkildə təhlil etmişdir. Bundan əlavə, monoqrafiyada rus müstəmləkəçiliyinə qarşı baş verən və qəddarlıqla yatırılan xalq üsyanları ilə bağlı yaran mış, sovet dövrü Azərbaycanında nəşri və tədqiqi yasaq olunan aşıq şeiri örnəklərinə də diqqət yetirilmişdir. Xüsusilə, Şeyx Şamil hərəkatı, Cavad xan üsyanı ilə bağlı xalq şeiri qaynaq larının aşkarlanıb dəyərləndirilməsi bu baxımdan təqdir edilmə lidir. Tədqiqatın maraq doğuran başqa mühüm cəhətlərindən biri də burada Quzey və Güney Azərbaycan folklorşünaslarınm mü hacirətdə yaranan elmi-nəzəri irsinin müqayisəli şəkildə araşdı rılmasıdır. İnanırıq ki, Almaz Həsənqızının “Aşıq yaradıcılığı müha cirət folklorşünaslığında” monoqrafiyası folklorşünasların diqqət və marağını çəkəcək, haqqında müsbət rəy və mülahizələr söylə niləcəkdir.
AMEA-nın müxbir üzvü, filologiya elmləri doktoru, professor 5
Yüklə 4,07 Mb. Dostları ilə paylaş:
|