1
Françayzinq: Kiçik sahibkarlar üçün bələdçi
Bakı 2017, 29 səh.
Müəlliflər: Elnur İslamov
Günel Musayeva
Babək Babaşov
Şirin Ağayeva
Redaktorlar: Qalib Bayramov
Səfa Bağirov
Bu nəşr Amerika Birləşmiş Ştatlarının Beynəlxalq İnkişaf Agentliyi (USAID) vasitəsilə Amerika
xalqının göstərdiyi səxavətli dəstəyi nəticəsində ərsəyə gəlmişdir. Broşur "Kiçik sahibkarlığa dəstək"
layihəsi çərçivəsində İqtisadi Tədqiqatlar Mərkəzi tərəfindən hazırlanmışdır. Müəllifin bu nəşrdə ifadə
etdiyi fikirlər USAID və ya Amerika Birləşmiş Ştatları hökumətinin mövqeyini əks etdirməyə bilər.
İqtisadi Tədqiqatlar Mərkəzi
Az 1052, Bakı şəhəri, Fətəlixan Xoyski küçəsi 111a,
mənzil 23, tel.: 564 86 85,
e-mail: galib.togrul@gmail.com, veb: www.erc.az
2
Mündəricat
Ön söz ........................................................................................................................................................3
1.
Françayzinq biznes modeli .................................................................................................................4
1.1.
Françayzinq nədir?
2.
Françayzinqin tarixi və çoğrafiyası .....................................................................................................6
3.
Françayzinqin uğurlu olduğu biznes sahələri ......................................................................................7
4.
Françayzinqin növləri .........................................................................................................................8
4.1
Ümumi fəaliyyət üzrə növlər
4.2
Françayzer-françayzi münasibətlərinin formaları
5.
Biznes modeldə diqqət edilməli məqamlar .......................................................................................10
6.
Azərbaycan Respublikasında françayzinqin hüquqi bazasi ..............................................................10
6.1 Françayzinqin vergi və mühasibat uçotunun xüsusiyyətləri
7.
Françayzinq müqaviləsini digər oxşar müqavilələrdən fərqləndirən nədir?......................................13
8.
Françayzinq - alternativ biznes inkişaf modeli kimi .........................................................................14
8.1 Françayzerin qazancları
8.2
Françayzerin riskləri
8.3
İnvestisiya baxımından müsbət və mənfi cəhətlər
9.
Françayzinq şəbəkəsinin qurulması mərhələləri ...............................................................................17
10.
Françayzinq şəbəkəsinin idarə olunması və inkişafı .........................................................................18
11.
Dünyada və Azərbaycanda françayzinq ............................................................................................18
11.1
ABŞ və Avropa təcrübəsi
11.1.1
MDB ölkələrinin (Qazaxıstan, Ukrayna, Rusiya) təcrübəsi
11.1.2
Azərbaycanda Françayzinq
12.
Dünyada və Azərbaycanda Françayzinq qanunvericilikləri ..............................................................20
13.
Əlavələr .............................................................................................................................................22
13.1
“YURN BRANDS” şirkətinin françayzi tələbləri (nümunə)
13.2 Françayzinq müqavilə nümunəsi
13.3
Azərbaycanda ümumi bazar məlumatı (brendlər, fəaliyyət sahələri və s.)
13.4
Azərbaycanda françayzinq mərkəzi
3
Ön söz
Bələdçi Amerika Birləşmiş Ştatları Beynəlxalq İnkişaf Agentliyinin (USAİD) maliyyələşdirdiyi
“Azərbaycanda Kiçik Sahibkarlığın İnkişafına Dəstək” layihəsi çərçivəsində hazırlanıb. Layihənin
məqsədi Azərbaycanda kiçik sahibkarlıq mühitinin daha da yaxşılaşdırılmasıdır. Bu məqsədlə layihə
çərçivəsində
kiçik
sahibkarlığın
vəziyyəti
və
problemləri
araşdırılır,
qanunvericiliyin
təkmilləşdirilməsinə, dövlət idarəetmə institutlarının gücləndirilməsinə dair təkliflər hazırlanır, konkret
kiçik sahibkarlıq sahələrindəki maneə və çətinliklər təhlil edilir, qadın-ailə biznesinin inkişafına dair
tədqiqatlar aparılır və tövsiyələr hazırlanır. Layihənin icraçıları Sahibkarlığın və Bazar İqtisadiyyatının
İnkişafına Yardım Fondu (aparıcı təşkilat), İqtisadi Tədqiqatlar Mərkəzi, İqtisadi Təşəbbüslərə Yardım
Mərkəzi, Kiçik və Orta Müəssisələrin İnkişafına Yardım Mərkəzi, Gələcəyə Körpü Gəncə gənclər
ictimai birliyi və Quba Xalça Dünyası Assosiasiyasıdır.
Bələdçi kiçik sahibkarlar üçün çox mühüm əhəmiyyətə malik olan françayzinq biznes
modelindən bəhs edir. Kitabçada françayzinq biznes modeli, onun üstünlükləri və çatışmazlıqları,
ölkəmizdə tətbiqi vəziyyəti barədə geniş məlimat verilir, Türkiyə, bir sıra MDB dövlətləri və inkişaf
etmiş digər ölkələrin sahibkarlıqla bağlı qanunvericilikləri və françayzinq təcrübələri haqqında danışılır.
Bələdçı françayzinq biznes modelini öz sahibkarlıq fəaliyyətində istifadə edərək biznes inkişaf
strategiyasını formalaşdırmaq istəyən sahibkarlar üçün nəzərdə tutulub. Kitabçadan həmçinin,
françayzinq biznes modelinin tətbiqi ilə bağlı metodik vəsait kimi istifadə etmək mümkündür.
Bələdçini çapa hazırlayan ekspert qrupu ümüd edir ki, oxucular kitabçadan razı qalacaqlar.