Alxan bayramoğlu miRZƏ ƏLƏKBƏr sabiR
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 1 ç ALXAN BAYRAMOĞLU MİRZƏ ƏLƏKBƏR SABİR (qısa tərcümeyi-hal) Bakı, “Nurlan”, 2001 Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutu Elmi redaktoru: Əziz MİRƏHMƏDOV ALXAN BAYRAMOĞLU. MİRZƏ ƏLƏKBƏR SABİR (qısa tərcümeyi-hal). Bakı, "Nurlan” , 2001, 139 səh. Filologiya elmləri doktoru Alxan Bayramoğlunuıı monoqrafi- yasında böyük Azərbaycan şairi M. Ə.Sabirin həyat və yaradıcılıq yoluna milli ədəbiyyatşünaslığımızda ilk dəfə olaraq, klassik sə- nətkarın elmi tərcümeyi-halının yazılması prinsipləri əsasında nəzər salınır. Ona görə də həm sabirşünaslığın nailiyyətləri, həm də müəllifin üzə çıxartdığı bir sıra yeni faktların elmi-nəzəri şərhi əsasında yazılan bu əsər Sabirin həyat və yaradıcılıq yoluna orijinal yanaşma tərzi diqqəti cəlb edir. Monoqrafiyanın sonunda şairin poeziyasından bir neçə nümunə də verilir. 46020000 M ------------- N-98-2001 © “Nurlan" - 2001 4 Həmişə bizimlə olan şair Şairəm, əsrimin ayinəsiyəm, Məndə hər kəs görür öz qaş-gözünü... Bu sözləri böyük şairimiz Sabir özünün, öz poeziyasının mə'na, məzmun və fikir tutumu, sənətkarlıq məziyyətləri haqqında deyərkən necə də haqlı idi. Şairin müdrikliklə söylədiyi həmin fikirlər özünü bu gün də doğrultmaqdadır; doğrudan da, Sabirin satiralarını hər dəfə nəzərdən keçirəndə və ya fikrimizdə dolandıranda orada hazırkı vəziyyətimizin və ya sosial-mə'nəvi problemlərimizin hansısa səhifəsini görür və şair uzaqgörənliyinə, şair müdrikliyinə, onun incə və həssas müşahidə qabiliyyətinə, psixoloji təhlil bacarığına, vətəndaşlıq cəsarətinə, milli təəssüb hissi ilə həmvətənlərinin tərəqqisi uğrunda yorulmadan apardığı mübarizədə sabitqədəm olmasına heyranlığımızı saxlaya bilmirik. Çünki Sabir hər şeydən əvvəl vətəndaş şairdir. Onun öz xalqına, vətəninə bəslədiyi vətəndaşlıq yanğısı ürəyinin qanı ilə qələmə aldığı satiralarına hopmuşdur. Nəticədə həmin yanğı bir tərəfdən şairin soydaşlarını tərəqqi və inkişafa yönəltmək üçün ürəklərə istilik, hərarət verirsə, digər tərəfdən də bu inkişafa mane olan ictimai-milli və mə'nəvi-psixoloji eybəcərlikləri öz alovu ilə qarsalayır, yandırır. Bu alovun şiddətindən dəhşətə gələn ictimai tiplər, köhnəlik və ətalət qalıqları, tərəqqi və yenilik buxovları sanki səs-səsə verərək həyəcanla deyirlər: 5 Səs ucalaşdı, qoymayın! Millət oyaşdı, qoymayın! Rişteyi-dərsə, məktəbə... Cümlə dolaşdı, qoymayın! İşyavalaşdı, qoymayın! El uyuşub azanlara, Gündə qəzet yazanlara. Od vurulub qazanlara, Qaynadı, daşdı, qoymayın! Həddidən aşdı, qoymayın! Bu ictimai tipləri narahat edən millətdaşiarının oyanıb öz haqlarını anlamağa başlamaları idi. Çünki bu, onlara sərf eləmirdi. Əlləri hər şeydən üzülüb əlacsızlıqla başlarına döyməli olanda isə öz günlərinə ağlayan həmin tiplər belə nalə çəkirdilər: Vay, vay! Nə yuman müşkülə düşdə işim, allah! Fəryadimə yet kim, yanıram atəşə, billah! İslamə xələl qatmadadır bir neçə bədxah, İstərlər ola bəndələrin taği və gümrah, Etdim nə yaman əsrə təsadüf, aman, ey valı! Lahövla vəla qüvvətə illa VE billah! Başqa bir zümrə isə öz xeyrini başa düşməyib, övladının işıqlı gələcəyinin hansı istiqamətdə olduğunu dərk edə bilmədiyi üçün üzünü qəzəblə yenilik carçılarına tutaraq “Oğul mənimdir əgər, oxutmuram, əl çəkin! Eyləməyin dəngəsər. oxutmuram, əl çəkin!” -deyə qızğınlıqla e’tiraz edilirsə, “Bəxtəvər" satirasında oğlunun tərbiyəsizliyindən və azğın hərəkətlərindən vəcdə gələn atanın nadanlığı, dargözlüyü ifşa olunur. Satirada nadan ata oğlunun dırnaqarası qəhrəmanlığı haqqında öz arvadına vəcdlə belə mə lumat verir: 6 Oğlumuz, ay Xansənəm, bir yekə pəlvan imiş! Bəxtəvər olsun başın, bəxtimiz oğlan imiş! Durmuş idim küçədə, bir də nə görüim, həman Ağrısını aldığını Feyzi gəlir lap piyan. Çatcaq urub bir qoca saili qusdurdu qan, Gözlərinə döndüyüm sanki bir aslan imiş! Bəxtəvər olsun başın, bəxtimiz oğlan imiş! Övladının bu cür azğınlıqlarında, ictimai faydalı əməllərdən yayınıb sözün əsl mə'nasında uçuruma doğru yönəlməsində öz xidmətlərindən də həvəslə danışır: Yaxşı olııb mən bunun bəxtini çöndərmədim, Bir para pis işlərə fikrini döndərmədim, Qonşumuzun oğlutək ınəktəbə göndərmədim, Doğrusu, məktəb demək guşeyi-zindan imiş! Bəxtəvər olsun başın, bəxtimiz oğlan imiş! Təəssüflər olsun ki, bu cür atalara, valideynlərə yenə təsadüf edirik. Elə adamlar da var ki, öz bacarığı olmadığı halda iş gö- rənlərin hərəsinə bir qulp qoyur, onların qaralarına olmazın böh- tanlar yağdırırlar. Ancaq həmin böhtanladıqları adamlarla üz-üzə gələn kimi başqa şəklə düşüb onlara yalmanırlar. Belələri özlərinin simasızlıqları, hər cür yeniliyə qarşı çıxmaları ilə həmvətənlərini də uçuruma yuvarladırlar. Sabirin ifşa hədəfinə çevirdiyi bu cür zümrələr özlərini oxuculara belə təqdim edirlər: Bir bölük boşboğazıq, heyvərəlik adətimiz. Doludur lə'nət ilə, qeybət ilə söhbətimiz. Oxumaqdan payımız yox, yazıdan qismətimiz, Bu əvamlıqla belə hər sözü təfsir edərik! Mümkün olduqca müsəlmanları təkfır edərik! Hər sözə çulğaşarıq, hər bir işi qurdalarıq, Harda bir nur görürsək, ona qarşı olarıq, Bə'zinə diş qıcadıb, bə'zinə quyruq bularıq, Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|