ĠAMĠl rəhmanzadə



Yüklə 2,8 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/110
tarix27.03.2018
ölçüsü2,8 Kb.
#35322
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   110



 
AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI 
A.A. BAKIXANOV adına TARİX İNSTİTUTU 
 
 
 
 
ġAMĠL RƏHMANZADƏ 
 
 
 
 
AZƏRBAYCAN-GÜRCÜSTAN 
MÜNASĠBƏTLƏRĠNDƏ   ƏRAZĠ 
MƏSƏLƏLƏRĠ 
(Azərbaycanın şimal-qərb bölgəsinin materialları 
əsasında, 1917-1930-cu illərin əvvəlləri) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
«ASPOLİQRAF» 
BAKI-2008 
 
 
 
 



 
AM ЕA  A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu Elmi Şurasının 
17 mart 2008-ci il tarixli iclasının qərarı ilə çap olunur 
 
 
 
Elmi  r e d a k t o r u :  
 
Ġ.S.Bağırova 
tarix elmləri doktoru 
 
 
 
 
R  55  ġamil  Rəhmanzadə.  Azərbaycan-Gürcüstan  münasibətlərində  ərazi 
məsələləri  (Azərbaycanın  şimal-qərb  bölgəsinin  materialları əsasında,  1917-1930-cu  illərin 
əvvəlləri). Bakı, ―Aspoliqraf ― 2008, 376 səh. 
 
Təqdim 
olunan  monoqrafiya  tarixşünaslığımızın  nisbətən  az  öyrənilmiş 
mövzularından  oları  Azərbaycanın  tarixi  ərazilərinə,  ən  başlıcası  isə  şimal-qərb  bölgəsinə  - 
tarixi  Car-Balakən  camaatlıqları  və  İlisu  sullanlığının  bir  hissəsini  əhatə  edən  Zaqatala 
mahalına gürcü iddialarının tədqiqinə həsr edilmişdir. Əsərdə sözügedən iddialar 1918-1920-
ci  illərin  kifayət  qədər  mürəkkəb  Azərbaycan-Gürcüstan  münasibətləri  fonunda  təhlil 
edilmişdir.  Zəngin  arxiv  materiallarına,  dövri  mətbuata  və  tarixi  ədəbiyyata  istinad  edən 
tədqiqat  işi  Zaqatala  mahalının  tarixən  Azərbaycanın  coğrafi,  siyasi  və  sosiol  mədəni 
mühitinin  ayrılmaz  üzvi  hissəsi  olması  həqiqətini  bir daha  təsdiqləyir  və  Gürcüstanın  bəzi 
siyasi  və  elmi  dairələrinin  Vətənimizin  bu  tarixi  vilayətinə  qarşı  irəli  sürdükləri  iddialarının 
tutarsızlığını bariz şəkildə üzə çıxarır. 
Əsərdə,  həmçinin  Zaqatala  kənd  icmalarının  «Çiaur  meşə  məntəqəsi»  adlanan 
ərazidə və Şirək çölündə - Alazanyanı vadidə olan 23 min hektardan artıq torpaq sahələrinin 
Gürcüstan tərəfindən mənimsənilməsi prosesi də araşdırılmışdır. Bu zaman sözügedən ərazinin, 
habelə  Qarayazıda,  David-Qareci  monastırı  rayonunda,  Eldar  düzündə  1920-ci  illərdə  geniş 
torpaq  massivlərinin  Gürcüstana  verilməsində  Cənubi  Qafqaz  federal  orqanlarının 
(Zaqfederasiyanın)  məsələyə  ədalətsiz  münasibətinin  həlledici  rolu  zəngin  faktlar  əsasında 
açılıb göstərilmişdir. 
 
 
 
 
R 0502000000       2008 
              ©”Aspoliqraf”,2008 
         053 
 
 
 
 



 
MÜNDƏRĠCAT 
 
Ön söz 
GiriĢ 
Birinci fəsil 
Azərbaycan-Gürcüstan  münasibətlərində  Zaqatala  mahalının  siyasi 
mənsubluğu məsələsi (1917-1920) 
§1.Zaqatala dairəsi: ərazisi, əhalisi və idarəçiliyi (1918-ci ilədək)  
§2.Zaqatalaya gürcü iddialarının ideoloji kökləri (bölgənin tarixi 
haqqında gürcü konsepsiyası) 
§3.1917-ci il fevral inqilabından sonra Gürcüstanın siyasi partiya- 
larının milli ərazi proqramları və Zaqatala 
§4.Сənubi  Qafqazın  siyasi-hüquqi  əlahiddələşməsi  və  millət-dövlətlərin 
meydana gəlməsi: ərazi ixtilafları etnosiyasi identikliyin yan effekti kimi 
§5.Zaqatala mahalı milli şurasının 26 iyun 1918-ci il tarixli Azərbaycana 
birləşmək haqqında qərarı və onun siyasi və sosiomədəni aspektləri 
§6.Qafqaz  alman-türk  blokunun  himayəsi  altında:  ərazi  və  sərhədlərin 
təsbiti cəhdləri 
§7.Cənubi Qafqazda «Dördlər ittifaqı» ilə Antantanın mübarizəsi 
§8.Paris  sülh  konfransı:  Azərbaycan  və  gürcü  memorandumları  və 
Zaqatala.  Cənubi  Qafqaz  konfransları:  «tarixi-strateji  sərhədlər»  prinsipi  «təyini-
müqəddərat» prinsipinə qarşı 
§9.«Sənəd  qalmaqalı»  və  «Təşviqal  müharibəsi».  Azərbaycan  ictimai-
siyasi şüurunda Zaqatalanın simvolik önəmi 
 
Ġkinci fəsil 
Zaqatala kənd icmalarının «Çiaur meĢəliyi» və ġirək çölündəki torpaqları 
mübabisə predmeti kimi 
§1.«Mübahisali    torpaq    sahələri»    məsələsi    və    onun    meydana  gəlmə 
səbəbləri 
§2.Problemin  konfliktoloji  təsnifatı:  «Mübahisəli  torpaq  sahələri» 
məsələsi daha lokal münaqişə tipi kimi 
§3.İxtilafın  meydana  çıxması.  Zaqatala  valisi  Ə.Haşımbəyovun  onun 
tənzimlənməsinə dair ilk addımları (1918-ci ilin sonu- 1919-cu ilin əvvəli)  
§4.Birinci Mazımçay insidenti: (1919-cu il, mart-aprel) 
§5.Gürcü  aqrar  islahatı  münaqişə  dinamikasına  təsiredici  faktor 
kimi: ixtilafın sosial kontekstinə dair 
§6.Azərbaycan-Gürcüstan  hərbi-siyasi  müttəfiqliyi  fonunda  münaqişənin 
artan xətt üzrə inkişafı. İkinci Mazımçay insidenti 
§7.«Mübahisəli  torpaq  sahələri»  məsələsinin  həllinə  dair  beynəl- 
xalq komissiyanın çağırılması (1919, 28 oktyabr-3 noyabr)  



 
§8.«Mübahisəli  sahələr» daimi  etnososial  gərginlik zolağı kimi (1919-cu 
ilin sonu-1920-ci ilin əvvəlləri)  
 
Üçüncü fəsil 
Zaqatala  mahalının  siyasi  mənsubluğu  məsələsinin  qəti  həlli  (1920-
1921-ci illər) 
§1.1920-ci ilin aprel çevrilişinin Cənubi Qafqazda siyasi vəziyyətə təsiri 
§2.Azərbaycan-Gürcüstan   münasibətləri:   siyasi   mütləfiqlikdən hərbi 
konfrontasiyaya dönüş 
§3.Moskva    və  Ağstafa  müqavilələri.    Zaqatala    mahalın    siyasi 
mənsubluğu məsələsinin yenidən aktuallaşması 
§4.Zaqatalada  1920-ci  il  iyun  üsyanı.  Üsyan  rəhbərliyinin  «Gürcüstana 
birləşmək haqqında saziş»ə imza atması və onun siyasi mahiyyəti 
§5.1920-ci  ilin  iyun  üsyanından  sonra  Zaqatala  mahalının  siyasi  və 
iqtisadi vəziyyəti 
§6.Gürcüstanın sovetləşməsi və Zaqatala mahalının mənsubluğu haqqında 
məsələnin həll olunması 
 
Dördüncü fəsil 
«Çiaur meĢəliyi» və ġirək çölündəki torpaqların Gürcüstana verilməsi və 
onun sosial-iqtisadi nəticələri (1921-1930-cu illərin əvvəlləri) 
§1.1921-1923-cü  illərdə  «mübahisəli  torpaq  sahələri»  məsələsi 
Azərbaycan-Gürcüstan sərhədlərinin müəyyənləşdirilməsinin bir aspekti kimi 
§2.Bünyadzadə-Gegeçkori  sazişi  (1924-cü  il  15  və  17  oktyabr)  Şirək 
çölündəki  və  «Çiaur  meşəliyindəki»  torpaqların  Gürcüstana  verilməsinin  hüquqi 
bazası kimi 
§3.1920-ci  illərin  ikinci  yarısı-30-cu  illərin  əvvəllərində  Zaqatala 
kəndlilərinin  Şirəkdən  tamamən  sıxışdırılıb-çıxarılması  və  bunun  sosial-iqtisadi 
nəticələri 
§4.1920-ci  illərin  ikinci  yarısında  «Çiaur  meşəliyinin»  Gürcüstan 
tərəfindən təsərrüfat baxımından mənimsənilməsi 
 
Nəticə 
 
Əlavələr 
 
 
 
 
 
 


Yüklə 2,8 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   110




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə