Andalusiyaning fath etilishi

---

Международный
научный
журнал
№
3
(100), 
часть
1
 
«
Научный импульс
»
Октябрь
, 2022 
541 
ANDALUSIYANING FATH ETILISHI 
 
Xolmatov Shukurillo Ziyovidin o`g`li 
Farg`ona davlat universteti Tarix fakulteti magistranti 
Annotasiya
:
Mazkur maqolada Andalusiyaning hududi,arablar tomonidan fath 
etilishi,manbalarda qachondan Al-Andalus degan nom bilan atalishi,shimoliy Afrikaning 
egallanishidan boshlab,o`sha davrdagi arab xalifaligidagi siyosiy vaziyat haqida bayon 
qilingan.Bundan tashqari Andalusiyani fath etilishida Toriq ibn Ziyodni o`rni,uning harbiy 
mahorati,shuningdek Andalusiyadagi arab bosqinigacha bo`lgan davrda siyosiy 
vaziyat,Umaviylar va Abbosiylar o`rtasidagi toj-u taxt uchun kurash bayon 
qilingan.Andalusiyada ilm-fanning taraqqiy etishi haqida ma`lumotlar keltirilgan. 
Kalit so`z va iboralar
:
Andalusiya,arab xalifaligi,Shimoliy Afrika,Ispaniya,Toriq ibn 
Ziyod,barbarlar,umaviylar,abbosiylar,ilm- 
fantaraqqiyoti,islom 
dini, 
musulmonlar, 
hukmdorlar, masjidlar, yevropa. 
Andalusiya (isp. Andalucía, arab. سلدنلأا
)hozirgi zamonaviy Ispaniyaning janubiy, eng 
serhosil viloyati, avtonom hududdir. Markazi 
–
Sevilya shahri. Andalusiya nomining kelib 
chiqishi aniqlanmagan.Lekin bir qancha ilmiy nazariylar o`z tahminlarini bildiradi.
41
Arablar 
8-asr avvalida Pireney yarim 
orol katta qismini egallagach, oʻsha joylarni Andalusiya (al
-
Andalus) deb ataganlar. Andalusiyada qadimda Iberlar yashagan. Andalusiyada 
finikiyaliklarning manzilgohlari (koloniyalari) [Gades (Kadis), Korduba (Kordova), Malaka 
(Malaga) va boshqa], soʻngra
karfagenliklarning manzilgohlari boʻlgan. Ispaniyada Rim 
hukmronligi davrida A. Betika (Rim provinsiyasi) hududiga kirgan. Arablar hukmronligi 
oʻrnatilgan davrda Andalusiya 4 ta qirollik (amirlik) –
Xaen, Kurtuba, 
Sevilya, Gʻarnataga 
boʻlingan.
42
Toponim al-Andalus birinchi bo'lib 716 yilda Iberiya yangi musulmon hukumati 
tomonidan zarb qilingan tangalardagi yozuvlar bilan tasdiqlangan. Ushbu tangalar da, ikkita 
tilda ham yozilgan Lotin va Arabcha. Ismning etimologiyasi "al-Andalus"deb bitilgan.
43
711-yilda Shimoliy Afrika arablari Gibraltardan o`tib, Ispaniyaga bostirib kirdilar va uch 
yil davomida janubiy va markaziy viloyatlarni egalladilar, bu hududlarni Al-Andalusiya deb 
atadilar. “Andalusiya” janubiy mintaqa dega
n ma`noni anglatadi va u yerda hozirga qadar 
arablar ta`siri sezilib turadi
44
. Andalusiya janubi-g`arbda Atlantika okeani, janubi-sharqda 
O`rtayer dengizi bilan o`ralgan, janubda Gibraltar bo`g`ozi uni Afrika qit`asidan ajratib 
41
Wikipediya.org internet elektron ensiklopediyasi 
42
O`sha manba 
43
Maykl L. Bates (1992). "Ispaniyaning Islomiy tangalari". Jerrilynn D. Dodds (tahrir). Al-Andalus: Islomiy Ispaniya 
san'ati. Metropolitan San'at muzeyi. p. 384 
44
Лалагуна
Х
., 
Испания
: 
История
страны
. 
–М
.: 
Издательство
Мидгард
, 2009, 
ст. 
329.

---

Международный
научный
журнал
№
3
(100),