AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ
Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 01 oktyabr 2014-cü il tarixli 1045 nömrəli əmri ilə təsdiq edilmişdir
ORTA İXTİSAS TƏHSİLİ PİLLƏSİNİN DÖVLƏT STANDARTI
SUBBAKALAVRİAT SƏVİYYƏSİNİN İXTİSAS ÜZRƏ
T Ə H S İ L P R O Q R A M I
İxtisasın (proqramın) şifri və adı:
040535 - «Radiorabitə, radio verilişləri və televiziya»
BAKI – 2014
-
Ümumi müddəalar
-
Orta ixtisas təhsili proqramları (kurikulumlar) təlim nəticələri və məzmun standartlarını, tədris fənlərini, həftəlik dərs və dərsdənkənar məşğələ saatlarının miqdarını, pedaqoji prosesin təşkili, təlim nəticələrinin qiymətləndirilməsi sistemini özündə əks etdirən dövlət sənədidir.
-
«Radiorabitə, radio verilişləri və televiziya» ixtisası Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 19 yanvar 2010-cu il tarixli 11 saylı qərarı ilə təsdiq edilmiş «Orta ixtisas təhsili üzrə ixtisasların Təsnifatı» ilə müəyyənləşdirilir.
-
Subbakalavr səviyyəsinin 040535 – «Radiorabitə, radio verilişləri və televiziya» ixtisası üzrə Təhsil Proqramı (bundan sonra Təhsil Proqramı) “Təhsil haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa, Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin müvafiq qərarları ilə təsdiq edilmiş “Orta ixtisas təhsilnin Dövlət Standartı və Proqramı”, “Orta ixtisas təhsili üzrə ixtisasların təsnifatı” və “Orta ixtisas təhsili müəssisələrində kredit sistemi ilə tədrisin təşkili qaydaları”na uyğun hazırlanmışdır. İxtisas üzrə Təhsil Proqramı tabeliyindən, mülkiyyət növündən və təşkilati-hüquqi formasından asılı olmayaraq Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərən və həmin ixtisas üzrə subbakalavr hazırlığını həyata keçirən bütün orta ixtisas təhsili müəssisələri üçün məcburidir.
-
Strukturda istifadə olunan işarələr:
OİTP- orta ixtisas üzrə Təhsil Proqramı
ÜK – ümummədəni kompetensiyalar
PK – peşə kompetensiyaları
-
040535 – «Radiorabitə, radio verilişləri və televiziya» ixtisasının xarakteristikası.
OİTP-nin mənimsənilməsinin normativ müddəti və məzunlara verilən ixtisas dərəcəsi:
-
İxtisasın şifri və adı
|
Verilən elmi ixtisas dərəcəsi
|
Əyani forma üzrə təhsil müddəti
|
Kreditlərin sayı
| |
040535-“Radiorabitə, radioverilişləri və televiziya”
|
subbakalavr
|
Tam orta təhsil bazasından – 3 il*
|
180
|
*- Ümumi orta təhsil bazasından və qiyabi forma üzrə təhsil müddəti 1 il artıqdır (ixtisas üzrə qiyabi formada təhsiı nəzərdə tutulduqda).
-
Məzunun ixtisas xarakteristikası və kompetensiyası
2.1. Subbakalavrın ixtisas xarakteristikası.
- – «Radiorabitə, radio verilişləri və televiziya» ixtisası üzrə subbakalavr təhsil müddətində aldığı biliklər əsasında radiorabitə sistemində avadanlıqlarının istismar olunması, köklənməsi, müxtəlif parametrlərin ölçülməsi və idarə olunmasına, həmçinin həmin ixtisas üzrə bakalavr pilləsində təhsilini davam etdirməyə hazır olmalıdır.
- “Radiorabitə, radioverilişləri və televiziya” ixtisasına yiyələnmiş mütəxəssislər uyğun istehsal və qeyri-istehsal sahələrində mülkiyyət formasından və tabeçiliyindən asılı olmayaraq təşkilatlarda, idarələrdə, müəssisələrdə və s. işləyə bilər.
- bu ixtisası bitirmiş mütəxəssislər bütün radiorabitə sahələrində istifadə olunan radioelektron aparatların istismarı, quraşdırılması, təmiri, köklənməsi və s. işlərin yerinə yetirilməsi ilə əlaqədar radioyayım, televiziya, radiorele rabitə, kosmik rabitə, radiotelemexanika, radioidarəetmə, radioölçmə, radionaviqasiya, radiolokasiya sahələrində və eləcə də dəniz donanmasında və aviasiyada istifadə olunan avadanlıqlar üzrə mütəxəssis kimi fəaliyyət göstərə bilər. Bu mütəxəssislərin əsas fəaliyyət obyektləri Teleradioyayım sistemləri və onların müvafiq struktur bölmələri ola bilər.
- mövcud qaydalara riayət olunmaqla müxtəlif təhsil müəssisələrində (ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrində elmi, elmi-pedaqoji fəaliyyət sahələri istisna olmaqla) çalışa bilər.
2.2. Proqramın mənimsənilməsi nəticəsində məzunun kompetensiyasına qoyulan
tələblər.
Burada ixtisasından asılı olaraq subbakalavrın ümummədəni (ÜK) və peşə (PK)
kompetensiyasına qoyulan tələblər müəyyənləşdirilir və kodlaşdırılır.
2.2.1. Məzun aşağıdakı ümummədəni kompetensiyalara (ÜK) yiyələnməlidir:
- kollektivdə işləmək qabiliyyəti (ÜK-1);
- digər sahələrin mütəxəssisləri ilə ünsiyyətdə olmaq qabiliyyəti (ÜK-2);
- fəal sosial mobillik (ÜK-3);
- beynəlxalq arenada işləmək qabiliyyəti (ÜK-4);
- hüquqi biliklər və etik normalara malik olmaq (ÜK-5);
- yeni ideyalar irəli sürmək qabiliyyəti (ÜK-6);
- müstəqil işləmək (ÜK-7);
- təşəbbüskarlıq və liderlik (ÜK-8);
- işi təşkil etmək və planlaşdırmaq qabiliyyətinə malik olmaq (ÜK-9);
- nəzəri biliklərlə təcrübənin əlaqəsini möhkəmləndirmək qabiliyyəti (ÜK-10);
- İKT-dən istifadə etməyi bacarmaq (ÜK-11);
- öz inkişafına, peşəkarlığına çalışmaq (ÜK-12);
- fikrini düzgün və yiğcam ifadə etmək (ÜK-13);
2.2.2. Məzun aşağıdakı peşə kompetensiyalarına (PK) yiyələnməlidir:
Tədqiqat sahəsi üzrə:
-
ixtisasının mahiyyətini və sosial mənasını bilməli, ona davamlı maraq göstərməli, ixtisası üzrə tədqiqat üsullarından istifadə etmək qabiliyyətinə malik olmalıdır (PK-1);
-
ixtisasına uyğun planlaşdırma üsullarından istifadə etmək bacarığı (PK-2);
-
tədqiqat işinin aparılması (PK-3);
-
ixtisasa uyğun məsələlərin təhlilini aparmaq bacarığı (PK-4);
-
vəzifə borcunun yerinə yetirilməsi üçün müxtəlif üsulları seçməyi və onları qiymətləndirməyi bacarmalıdır (PK-5);
-
elektron kitabxanalardan, referativ jurnallardan ixtisasına uyğun aktual elmi-texniki məlumatları əldə etmək (PK-6);
İstehsalat-texnoloji sahəsi üzrə:
-
peşə fəaliyyətində informasiya-kommunikasiya texnologiyalarından istifadəni
bacarmalıdır (PK-7);
-
informasiyanın alınması, işlənməsi, saxlanılması və ötürülməsi texnologiyalarına yiyələnməlidir (PK-8);
-
ixtisas səviyyəsini daim artırmalı və iş sahəsində yeniləşən texnika və
texnologiyalardan istifadə etməyi bacarmalıdır (PK-9);
Təşkilati-inzibatçılıq sahəsi üzrə:
-
iş yoldaşları və istehlakçılarla yüksək davranış qaydalarına malik olmalıdır (PK-10);
-
iqtisadi və sosial proseslərin təhlilində riyazi və alqoritmik modelləşdirmə üsullarından istifadə etməlidir(PK-11);
-
işin nəticəsinə görə məsuliyyəti öz üzərinə götürməyi bacarmalıdır (PK-12);
-
görüləcək işlər barəsində öz fikrini qısa və dürüst ifadə etməlidir (PK-13);
3. Təhsilin məzmununa və səviyyəsinə qoyulan minimum tələblər
3.1. Peşə fəaliyyətinin xarakteristikası.
3.1.1. Peşə fəaliyyətinin əsas istiqamətləri: 040535 -“ Radiorabitə, radio verilişləri və televiziya” ixtisası üzrə subbakalavrın peşə fəaliyyətinin əsas istiqamətləri:
- peşə fəaliyyəti ilə əlaqədar olan sahələr;
- istehsal-texnoloji;
Təşkilati-inzibatçılıq və s.
3.1.2. Peşə fəaliyyəti üzrə hazırlıq səviyyəsinə qoyulan tələblər.
Burada peşə fəaliyyətinin hər bir istiqaməti üzrə tələblər müəyyənləşdirilir.
3.2. İxtisas üzrə fənn bölümləri, fənlərin kreditləri, onların mənimsənilməsinin nəticələri (bilik, bacarıq və vərdişlər baxımından) və qazanılması nəzərdə tutulan kompetensiyaların kodları.
3.2.1. Ümumtəhsil fənn bölümü
Fənnin kodu
|
Fənnin bölümləri
|
Saatların ümumi miqdarı
|
O cümlədən
|
Fənnin tədrisi nəzərdə tutulan semestr
|
I semestr
|
II semestr
|
ÜF-B00
|
Ümumtəhsil fənlər bölümü
|
900
|
|
|
1;2
|
ÜF-B01
|
Azərbaycan dili (xarici dildə təhsil alanlar üçün)*
|
60
|
30
|
30
|
1;2
|
ÜF-B02
|
Azərbaycan (rus) dili
|
60
|
30
|
30
|
1;2
|
ÜF-B03
|
Ədəbiyyat
|
60
|
30
|
30
|
1;2
|
ÜF-B04
|
Xarici dil
|
60
|
30
|
30
|
1;2
|
ÜF-B05
|
Azərbaycan tarixi
|
30
|
|
30
|
2
|
ÜF-B06
|
Tarix
|
30
|
30
|
|
1
|
ÜF-B07
|
İnsan və cəmiyyət
|
30
|
30
|
|
1
|
ÜF-B08
|
İqtisadiyyatın əsasları
|
30
|
|
30
|
2
|
ÜF-B09
|
Cəbr və analizin başlanğıcı
|
90
|
60
|
30
|
1;2
|
ÜF-B10
|
Həndəsə
|
45
|
|
45
|
2
|
ÜF-B11
|
İnformatika
|
45
|
|
45
|
2
|
ÜF-B12
|
Fizika
|
60
|
30
|
30
|
1;2
|
ÜF-B13
|
Astronomiya
|
30
|
|
30
|
2
|
ÜF-B14
|
Kimya
|
60
|
30
|
30
|
1;2
|
ÜF-B15
|
Biologiya
|
45
|
45
|
|
1
|
ÜF-B16
|
Fiziki coğrafiya
|
45
|
45
|
|
1
|
ÜF-B17
|
Fiziki tərbiyə
|
60
|
30
|
30
|
1;2
|
ÜF-B18
|
Gənclərin çağırışaqədərki hazırlığı
|
60
|
30
|
30
|
1;2
|
- ümumtəhsil fənləri bölməsinə daxil olan fənlər Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 30.10.2006-cı il tarixli 233 №-li qərarı ilə təsdiq olunmuş «Azərbaycan Respublikasında ümumtəhsilin konsepsiyası- «Milli Kurikulumu»-na uyğun müəyyənləşdirilir və məzun bu konsepsiyaya uyğun olan biliklərə nail olmalıdır;
3.2.2. İxtisasın peşə hazırlığı fənləri bölümü
Fənn bölümünün kodu
|
Fənn bölümləri, onların mənimsənilməsinin nəticələri (bilik, bacarıq və vərdişlər baxımından)
|
Fənn bölümləri üzrə kreditlərin sayı
|
Fənnlər
|
Fənlər üzrə kreditlərin sayı
|
Qazanılması nəzərdə tutulan kompetensiyaların kodları
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|
Təhsil hissəsi
|
HF-B00
|
Humanitar fənlər bölümü**
bilməlidir;
Respublikanın uzaq və yaxın keçmişi haqqında ümumi biliyi, Azərbaycan Respublikasının müstəqil dövlət kimi formalaşdığı indiki dövrə qədər keçdiyi tarixi yolun xronologiyasını, müstəqillik və istiqlaliyyət uğrunda mübarizələri və bu yolda misilsiz xidmətləri olan şəxsiyyətləri;
bacarmalıdır:
Tarixin, keçmişin qiymətləndirilməsinə dair öz mövqeyini əsaslandırmağı və fikrini ifadə etməyi;
Azərbaycan dili üzrə:
bilməlidir;
Azərbaycan dilindən orta məktəbdə alınan vərdişləri möhkəmləndirmək və inkişaf etdirmək; sərbəst danışıq vərdişinə yiyələnmək, Azərbaycan dilində istənilən məqamlarda ünsiyyət saxlamaq.
bacarmalıdır:
Dialoq aparmağı, ixtisasa dair ədəbiyyatı lüğətsiz oxumağı bacarmalıdır
Xarici dil üzrə:
bilməlidir;
xarici dillərin birində öz fikrini sərbəst izah etməyi, texniki ədəbiyyata aid mətni lüğətin köməyi ilə tərcümə etməyi.
bacarmalıdır:
İctimai – siyasi mətnləri, bədii və texniki ədəbiyyatları lüğətin köməyi ilə tərcümə etməyi, öyrəndiyi leksik və qrammatik materialları lüğətsiz oxuyub başa düşməyi, öz fikrini sərbəst ifadə etməyi, texniki terminləri sərbəst tərcümə etməyi;
Seçmə yolu ilə öyrənilməsi nəzərdə tutulan fənləri dinləməklə :
bilməlidir;
sosial mühit və sosial inkişafda istiqamətin rolunu və mahiyyətini;
Azərbaycan Respublikası hüquq sisteminin və qanunvericiliyinin əsaslarını;
Gələcək peşə fəaliyyətinin mahiyyətini və ona dair normativ və hüquqi sənədlərin tərtibini və onlardan istifadə etməyi bacarmalı, pozulmuş hüququnun bərpa yollarını öyrənməlidir.
bacarmalıdır:
Gələcək peşə fəaliyyətini və onun mahiyyətini qiymətləndirməyi, istiqamət üzrə aldığı ilkin məlumatlardan ixtisas peşə hazırlığında məqsədyönlü istifadəni.
yiyələnməlidir:
Azərbaycan tarixinin mühüm məqamlarına: sosial-iqtisadi sahədə əsas təlimlərə; Sosoal əhəmiyyətli problemlərin təhlilini aparma qabiliyyətinə, sərbəst danışıq vərdişinə, Azərbaycan dilində istənilən məqamlarda ünsiyyət saxlamağa, öz fikrini sərbəst izah etmək qabiliyyətinə;
|
26
|
HF-B01 Azərbaycan tarixi
HF-B03-
Azərbaycan dili (təlimi xarici dildə olanlar üçün)**
HF-B02 Xarici dil
HF-B04 Seçmə fənlər
|
4
8
8
6
|
ÜK-3
ÜK-4
ÜK-5
ÜK-7
ÜK-13
|
İPF-B00
|
İxtisasın peşə hazırlığı fənləri bölümü:***
Bu bölümə daxil olan fənlərin öyrənilməsi nəticəsində tələbə
bilməlidir:
-
-
Fənnin tədrisi prosesində konstruktor sənədlərinin metodları, normaları, oxuma və tərtib olunma qaydaları, həndəsi qurmalar, təsvirlərin alınma metodları, ölçülərin göstərilməsi, maşın mexanizmləri, radio qurğuları və rabitə vasitələri qurğuları hissələrinin birləşmələri, yığım cizgiləri, standartlaşmanın metodiki əsaslarını;
bacarmalıdır:
-
Dövlət standartlaşdırma sistemi, vəsait və ölçü metodlarının standartlaşdırılması, metroloji xidməti;
bilməlidir:
-
Həyat fəaliyyətinin rahatlıq şərtləri və əmək fiziologiyasının əsasları, texniki sistemin ekologiyalılığı və təhlükəsizliyi, fövqəladə şəraitlərdə təhlükəsizlik, həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyinin idarə olunması, elektrik təhlükəsizliyinin əsasları, istehsalat sanitariyası, yanğın təhlükəsizliyi qaydalarını;
bacarmalıdır:
-
Rabitə müəssisələrində bütün işləri təhlükəsizlik texnikası qaydalarına uyğun yerinə yetirməyi;
bilməlidir:
- İnformasiyanın növləri, informasiyanın toplanması, ötürülməsi, işlənməsi, ümumi xüsusiyyətləri, tətbiqi proqramlar paketi; paketin tərkibi və strukturu (MS Office); Sistem proqram təminatı; Əməliyyat sistemləri, əməliyyat sistemləri ilə işin əsasları, qrafik interfeys; xidməti proqramlar; mətn prosessorlarının, cədvəl redaktorlarının, VBİS-lərin, kompyuter qrafikasının imkanları.
bacarmalıdır:
-
Müasir proqramlaşdırma vasitələ-rindən, əməliyyat sistemləri və tətbiqi proqramlardan Mətn proses-sorlarından, cədvəl redaktorlarından, kompyuter qrafikasının ımkanlarından istifadə etməyi;
bilməlidir:
- Matrislər və onlar üzərində əməlləri, İki ıə üç tərtibli determinantlar və onların hesablanması qaydalarını, n-tərtibli determinant haqqında anlayış. Tərs matris, onun varlığı və tapılmasını;
bacarmalıdır:
-
Vektorlar və onlar üzərində əməllər, vektorların xətti asılılığı, vektorların skalyar və vektoryar hasilləri və onların xassələrini, İki tərtibli əyrilər, onların kanalik tənliklərinn həll etməyi;
bilməlidir:
- Mürəkkəb elektrik dövrələrinin hesabat metodları. Güclər və güclər balansı. Sinusoidal dəyişən cərəyan dövrələri. Triqonometrik və simvolik metodlar. Dalğa və vektor diaqramları. Qeyri-sinusoidal dəyişən cərəyan dövrələri. Elektrik dövrələrində keçid prosesləri. İmpuls xarakteristikaları. Paylanmış parametrik dövrələr. Qeyri-xətti dövrələr. Elektromaqnit sahəsi nəzəriyyəsi. İstiqamətlənmiş və istiqamətlənməmiş qraflar nəzə-riyyəsini;
bacarmalıdır:
-
Elektrik dövrələrinin hesabatı zamanı elkektrotexniki qanunları tətbiq etməyi;
bilməlidir:
- Elektrovakuum və ion cihazları. Maddələrin elektrik keçiriciliyi. Yarımkeçiricilər. Yarımkeçiricilərdə elektrik keçiriciliyi. Aşqarlı yarım keçiricilər. Termorezistorlar və varistorlar. Elektron-deşik keçidi. Yarımkeçirici diodlar; Düzləndirici diodlar. İmpuls diodları, stabilitronlar, ifrat yüksəktezlikli diodlar, varikaplar, tunel diodları, gərginlik məhdudlayıcıları, şüalandırıcı diodlar. Tranzistorlar; Bipolyar tranzistorlar, unipolyar tranzistorlar, tranzistorlarin qoşulma üsulları. Tiristorlar, növləri, iş prinsipi, parametrləri, tətbiq sahələri. Fotoelektron cihazlar. Yarımkeçirici fotoelektron cihazlar, göctərici elementlər, optik cütlər. Mikroelektronika; İnteqral mikrosxemlər, rəqəm inteqral mikrosxemlər, analoji inteqral mikrosxemlər, böyük inteqral mikrosxemlər, mikroprosessorlar, yaddaş qurğular. Funlsional mikroelektronika. Molekulyar elektronika, optoelektronika, akustoelektronika, krioqen elektronika, istilik elektronikası;
bacarmalıdır:
-
Elektron qurğularında istiyadə olunan bütün elementləri oxumağı və iş prinsipini izah etməyi;
bilməlidir:
- Gücləndiricilər, əsas parametrləri və xarakteristikaları, dəyişən cərəyan gücləndiriciləri, güc gücləndiriciləri, çoxkaskadlı gücləndiricilər. Gücləndiricilərdə əks əlaqələr. sabit cərəyan gücləndiriciləri. Analoq mikrosxem texnikası, əməliyyat gücləndiriciləri, parametrləri, əsas göstəriciləri və xarakteristikaları, sıfır dreyfinin azaldılması yolları. Genişzolaqlı gücləndiricilər, dar zolaqlı gücləndiricilər, rezonans gücləndiriciləri, yüksək tezlikli və ifrat yüksək tezlikli gücləndiricilər. Gücləndiricilərdə küylər və onların aradan qaldırılması yolları. Azküylü gücləndiricilər.
Rəqəm texnikasının elementləri. Əsas baza məntiq elementləri. Sadəvə mürəkkəb məntiq elementləri;İnteqral triggerlər, sinxron və asinxron triggerlər, birtaktlı və ikitaktlı triggerlər, universal triggerlər; -Sayğaclar, ardıgıl və birbaşa ötürməli sayğaclar, məcburi say əmsallı sayğaclar, tezlik bölücüləri, Registrlər, ardıcıl və paralel registrlər, universal reversiv registrlər, dairəvi sayğaclar və impuls paylaşdırıcıları.
Kombinasiyalı sxemlər, multipleksorlar və demultipleksorlar, koderlər və dekoderlər, yarımcəmləyicilər və cəmləyicilər, çoxdərəcəli cəmləyicilər. Kodların müqayisə qurğuları. Komparatorlar. Yaddaş elementləri, statik və dinamik yaddaş elementləri, daimi yaddaş elementləri
bacarmalıdır:
-
Gücləndiricilərin istismar qaydalarını onların köklənməsini, baş vermiş nasazlıqların aşkarlanmasını və aradan qaldırılmasını. Rəqəm texnikasının elementləri üzərində sadə funksional sxemlərin tərtib olunmasını;
bilməlidir:
- mikroprosessor sistemlərinin baza funksional sxemini, mikroprosessor sistemlərinin proqram təminatını, mikrokontroller sistemlərinin tipik idarəetmə sisteminin və təşkilinin strukturunu, mikroprosessor sistemlərinin sınaq üsullarını və sazlanma qaydalarını, İnternet üzərindən müxtəlif qurğuların informasiya asılılığını, Mikropro-sessor sistemlərinin istehsalının və istifadə olunmasının vəziyyətini;
bacarmalıdır:
-
mikroprosessor sistemlərində test və sazlanma işlərini aparmağı, mikroprosessor sistemlərində nasazlıqların aşkar edilməsi və aradan qaldırılması;
bilməlidir:
- İqtisadiyyat elminin predmeti, iqtisadiyyata giriş (iqtisadi təhlilin əsasları, mübadilənin əsasları, rəqabətli bazarın fəaliyyəti, dövlət bölməsinin əsasları), mülkiyyət haqqında əsas anlayışlar; iqtisadi və hüquqi səmtlər, -mikroiqtisadiyyata giriş, pul, pul tədavülü və pul siyasəti, milli gəlir, xərclər, tələb, təklif, infilyasiya və işsizliyin mikroiqtisadi problemləri, dünya iqtisadiyyatı və iqtisadi inkişaf. İstehsalatda menecmentin əsaslarını;
bacarmalıdır:
-
tələb istehlak seçməsi, məsrəflər, təklif firmalar və rəqabət formaları, biznesin quruluşu və tənzimləmə, faktorlar bazarları və gəlirlərin bölüşdürülməsini;
bilməlidir:
-Telekommunikasiya, radiotexnika və elektron qurğularının metroloji təminatı, metrologiyanın predmeti və məsələləri, -xətalar nəzəriyyəsi və ölçmə nəticələrinin statistik emalı, -ölçmələrin təsnifatı və əsasları, fiziki kəmiyyətlər, ölçü vahidləri, ölçü üsulları və texniki vasitələri, ölçmələrin prinsipləri və metodları, ölçmələrin vahidliyinin təmin edilməsi və dəqiqliyinin artırılmasının metod və vasitələri, elektroradiotexniki ölçü cihazlarının əsas elementləri, ölçü
vasitələrinin qurulma prinsipləri və xüsusiyyətləri, -rəqəmli ölçü vasitələrinin qurulma prinsipləri;
bacarmalıdır:
-
Ölçü və nəzarət – sınaq cihazlarından istifadə qaydalarını və ölçmənin nəticələrini analiz etməyi;
bilməlidir:
-
Transformatorlar onların ümumi xarakteristikaları, növləri və qoşulma sxemləri, elektronika, telekommu-nikasiya və radiotexnika avadanlıq-larının elektrik təchizatının təşkili prinsipləri, elektrik təchizat sistemlərində etibarlılıq və ehtiyatlaş-dırma məsələləri, -müxtəlif elektrik təchizatı sistemi aparatlarının müqayisəsi və onların seçilməsi üzrə təlimatları;
bacarmalıdır:
-
Elektrik qida avadanlıqlarına təxirəsalınmaz xidməti;
bilməlidir:
-Elektromaqnit sahəsi və mühitin xassələri. Dipol nəzəriyyəsi, Umov- Pointinq vektoru, elektrodinamikanın əsas tənlikləri (Maksvell tənlikləri), dalğa tənliyi, keçirici və sürüşmə cərəyanları, istiqamətləndirici sistemlər və onlarda elektromaqnit dalğalarının (ifrat yüksək tezlikli rəqslərin) yayılması, enerji itkisi, sadə formalı rezonatorlar, dalğaötüurənlər, ifrat yüksək tezxlikli qurğular, elektromaqnit sahəsinin enerjisi, sərhəddə dalğa hadisələri. Sərhəd şərtləri. Səthi və fəza dalğaları, dalğaların fəzada və mühitdə yayılması, yer radiodalğalarının yayılması, atmosfer refraksiyası, Dopler effekti, radiodalğaların üfüqə kiçik bucaq altında düz görmə zonasında yayılması, santimetrlik və destimetrlik radiodal-ğalarının proposfer və ionosferdə
yayılması, destimetrlik və hektametrlik dalğaların yayılma qanunu-elektromaqnit birgəliyi, kosmik dalğalar, uzun, qısa və ultra qısa dalğalar haqqında əsas məlumatları;
bacarmalıdır:
-
Radiorabitədə məqsədə uyğun antenaların seçilməsini və quraşdırılmasını;
bilməlidir:
-
İnformasiyanın ötürülməsi. Siqnallar. İnformasiyanın elektromaqnit dalğalarının köməyi ilə ötürülməsi. İnformasiyanın ötürülməsi sistemi.
Xətti və qeyri xətti dövrələr; elektrik dövrələrinin təsnifatı, dördqütblülər və onların xarakteristikaları, rəqs konrurları, onların xarakteristikaları, elektrik süzgəcləri və siqnalların ləngitmə xətləri. Qeyri xəttı və parametrik dövrələr. Elektromaqnit dalğaları və istiqamətləndirici sistemlər, uzun xətlər. Determinləşmiş siqnalların nəzəri əsasları, siqnalların riyazi modelləri, siqnal, informasiya və məlumat anlayışları, siqnalların dinamiki təqdim olunma prinsipləri, seçmələr teoremi, kotelnikov teoremi, dar zolaqlı siqnal anlayışı, kompleks qurşayan, fiziki qurşayan və ani tezlik,analitik siqnal və onun xassələri, modullanmış siqnallar, modulyasiyanın növləri, amplitud, faza, tezlik modulyasiyalı siqnallar, xətti tezlik modulyasiyalı impuls siqnalları haqqında əsas anlayışları;
bacarmalıdır:
-
Elektrik dövrələrinin əsas qanunlarını təcrübədə tətbiq etməyi, analoq və rəqəm siqnalları fərqləndirməyi və onların parametrlərini hesablamağı;
bilməlidir:
- kənardan həyacanlanan generatorların iş rejimlərinin anazili, hesabatı, qurulma prinsipləri, böyük güclərin və yüksək faydalı iş əmsalının təmin olunması problemləri, oyadıcılar, tezliyin stabilləşdirilməsi məsələləri; bir yan zolaqlı rəqslərin formalaşdırılması, yüksək tezlik gücləndiricisinin dayanıqlığı, etibarlılığı məsələləri, bloklama və soyutma sistemlərinin xüsusiyyətləri, radioqəbuledici qurğuların təsnifatı. Birbaşa gücləndirən supergeterodin qəbulediciləri, radioverici qurğuların əsas keyfiyyət göstəriciləri, iş prinsipi və texniki, istismar konstruktiv parametrləri, radioqəbuledici qurğuların əsas keyfiyyət göstəriciləri. Radioqəbuledici qurğuların əsas funksional blokları və onların vəzifələri, radiotezlik və aralıq tezlik gücləndiriciləri, tezlik çevirmə nəzəriyyəsi, amplitud, tezlik və impuls detektorlarının xüsusiyyətləri. Radioqəbuledicilərdə tənzimləmələr, güclənmənin və tezliyin avtomatik tənzimi. Avtomatik kökləmə və axtarış sistemləri, antena nəzəriyyəsnin əsasları, dar istiqamət diaqramının alınma metodları, antenaların sintezi, optimal istiqamət diaqramı, yarıqlı, ruporlu, direktorlu, spiralvari, səthi dalğalı, güzgülü antenalar haqqında əsas anlayışları;
bacarmalıdır:
Vericilərin, qəbuledicilərin və antenaların əsas hissələrinin paraemtrlərini hesablamağı və analiz etməyi;
bilməlidir:
- təsvirlərin ötürülməsinin prinsipləri və problemləri, təsvirin açılışı, televiziya siqnalının optik təsvirə çevrilməsi, TV sisteminin ümumləşdirilmiş struktur sxemi, təsvirlərin ötürülməsinin parametrləri, TV sisteminin spektral həssaslığı. Rəng nəzəriyyəsinin əsasları və kollometryanın əsas prinsipləri, televiziya siqnalının forması və spektri, proqressiv açılış, TV siqnalının forması. Televiziya siqnalının xüsusiyyətləri və televiziya oxuyucu elementin ölçülərinin seçilməsi, televiziya siqnalının spektri.Televiziya siqnalının spektr sıxlaşması üçün sətirarası açılışın tətbiq edilməsi, TV siqnalının spektri və struktğuru. TV kanalına qoyulan tələblər. Rəqəmli TV siqnalının spektri, TV siqnalının informasiya xarakteristikaları. Rəqəmli TV siqnalının spektrinin sıxlaşdırılması üsulları, İşıq – elektrik çevriciləri. TV verici boruların quruluş prinsipləri;
bacarmalıdır:
-
Müxtəlif şəraitlərdə təsvirlərin qəbulu və ötürülməsi üçün tələb olunan avadanlıqların seçilməsi və onların istismarını;
bilməlidir:
-Radiorele rabitəsinin qurulma prinsipi. Birbaşa görməli radiorele rabitə xətləri, Traposfer rabitə xətləri, peyk (kosmik) rabitə xətləri, radiorele xəttinin strukturu.
Radiorele rabitəsində istifadə olunan tezlik diapazonları. Tezlik planları, radiorele rabitəsində qrup siqnallarının formalaşdırılması metodları, kanalların tezliyə görə ayrılma prinsipi. Kanalların müddətə görə ayrılma prinsipi, Radiorele, traposfer və peyk rabitə sistemlərin istifadə edilən modulyasiya növləri, radiorele xətlərində telefon və televiziya lülərənini təşkil edilməsi prinsipləri. Telefon lüləsinin təşkili. Televiziya səsləndirmə siqnallarının ötürülməsi. Televiziya lüləsinin təşkili, radiorele rabitə xətlərinin antena fider qurğuları. Radiorele rabitə xətlərində antenalarınan parametrləri. Radiorele xətlərinin fider traktı, radiorele rabitə xətlərinin verici-qəbuledici qurğuları. Radiorele rabitə xətlərinin köməkçi qurğuları. Xidməti rabitə. Xidməti rabitənin təyini. Xidməti rabitə kanallarının növləri. Telexidmət sistemi.
Peyk rabitə sistemləri. Yerin süni rabitə peyklərinin orbitləri. Orbitin elementlərinə təsir edən faktorları. Peykin radiogörüntü zonası. Peyk retranslyatoru vasitəsilə siqnalların ötürülməsi xüsusiyyəti. Siqnalların peyk retranslyasiyası. Peyk retraslyasiyasının növləri. Çoxstansiyalı əlaqə. ÇƏ-li peyk rabitə sistemlərinin qurulma prinsipləri.
Siqnalları tezliyə görə ayrılmalı ÇƏ. Peyk rabitə sistemlərində ÇƏ-li sistemin inkişafı. Peyk rabitə sistemlərinin bort retronslyatorları. Peyk rabitə sistemlərinin Yer stansiyaları. Peyk rabitə
sistemləri. Yer stansiyalarının qurulması. Fəaliyyətdə olan peyk rabitə sistemləri, Radiorele və peyk rabitə sistemlərinin elektromaqnit uzlaşdırılması haqqında əsas məlumatları;
bacarmalıdır:
Kosmik və yerüstü radiorabitə və tele-radioyayım sistemlərində istifadə
olunan avadanlıqları sərbəst istismar etməyi;
bilməlidir:
-
Radioteleviziya verici stansiyalarının və radiorele stansiyalarının avadanlıqlarının əsas texniki xarakteristikalarını, quruluş xüsusiyyətlərini və iş prinsiplərini, stansiya avadanlıqlarının əsas parametrlərinin ölçülməsi və nəzarət olunsması üsullarını və metodlarını, stansiya avadanlıqlarının prinsipial elementlərini, texniki istismar qaydalarını və istismar zamanı təhlükəsizlik texnikası qaydalarını;
bacarmalıdır:
-Tele-radioyayım vasitələrinin quraşdırılması, köklənməsi və istismarını;
- informasiyanın toplanması və emalında müasir üsullsrdan istifadə etmək vərdişlərinə, Vericilərin, qəbuledicilərin və antenaların əsas hissələrinin paraemtrlərini hesablamağı və analiz etmək qabiliyyətinə, Kosmik və yerüstü radiorabitə və tele-radioyayım sistemlərində istifadə olunan avadanlıqları sərbəst istismar etməyə, Tele-radioyayım vasitələrinin quraşdırılması, köklənməsi və istismarı vərdişlərinə;
|
100
|
İPF-B01 – Texniki rəsmxətt və standartlaşmanın əsasları
İPF-B02 – Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi
İPF-B03 – Kompyuterin proqram təminatı
İPF-B04 – Ali riyaziyyatın əsasları
İPF-B05 - Elektrik dövrələri nəzəriyyəsinin əsasları
İPF-B06 – Elektronikanın əsasları
İPF-B07 – Analoq və rəqəmli elektronika
İPF-B08 – Mikroprosessorlu sistemlər
İPF-B09 – Sahə iqtisadiyyatı və menecment
İPF-10 – Elektrik ölçmələri və vasitələri
İPF-B11 - Elektrik qida qurğuları
İPF-B12- Elektrodinamika və radiodalğaların yayılması
İPF-B13 – Siqnallar və sistemlər
İPF-B14 – Radioverici, radioqəbuledici və antena qurğuları
İPF-B15 – Təsvirlərin qəbulu, emalı ötürülmə nəzəriyyəsi
İPF-B16- Kosmik və yerüstü radiorabitə və tele-radioyayım sistemləri
İPF-B17 –Tele-radioyayım vasitələrinin texniki istismarı
|
4
4
8
4
6
6
4
4
6
8
6
4
8
10
6
8
4
|
ÜK-1
ÜK-2
ÜK-6
ÜK-7
ÜK-8
ÜK-9
ÜK-10
ÜK-11
ÜK-12
PK-1
PK-2
PK-3
PK-5
PK-6
PK-7
PK-8
PK-9
PK-10
PK-11
PK-12
|
|
Peşə hazırlığının seçmə fənləri
|
24
|
|
|
|
TE-B00
|
Təcrübələr və yekun attestasiya
Bu bölməyə aid olanların öyrənilməsi nəticəsində təhsil alan
bilməlidir:
bütün radiorabitədə sahələrində istifadə olunan avadanlıqların istismar qaydalarını, quraşdırılması, təmiri və s. işlərin yerinə yetirilməsini;
bacarmalıdır:
avadanlıklarda baş verən nasazlıqların aşkar olunmasını və aradan qaldırılmaslnı, müxtəlif parametrlərin ölçülməsini və s.
yiyələnməlidir:
təsərrüfat obyektlərində tətbiq olunan texnika və texnologiyaları mənimsətmək, təsərrüfat fəaliyyətinin təhlilinə dair materialların toplanması və təhlili haqqında biliklərə və praktiki bacarıqlara.
|
30
|
TE-B01
Təcrübələr
TE-B02
Yekun dövlət attestasiyası
|
24
6
|
ÜK-10
|
|
Kreditlərin ümumi sayı:
|
180
|
|
|
|
* Azərbaycan bölməsində təhsil alanlar üçün həmin saat həcmində təhsil müəssisəsi tərəfindən ixtisasın profilinə uyğun müəyyənləşdirilən fənlər və ya ikinci xarici dil tədris olunur
** Azərbaycan bölməsində təhsil alanlar üçün humanitar fənlər bölümündə olan “Azərbaycan dili(təlim xarici dildə olduqda)” fənninə verilən saat həcmində “Azərbaycan dili və nitq mədəniyyəti”, “Etika və psixologiya” fənni və ya ikinci Xarici dil tədris olunur.
Humanitar fənlər bölümündə seçmə fənlərə ayrılan saatlar hesabına orta ixtisas məktəbi tərəfindən “Fəlsəfə”, “Politologiya”, “Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası və hüququn əsasları” , “Milli əxlaq və ailə etikası” və “Dünya və vətən mədəniyyəti” fənlərindən müəyyən olunmaqla tədris oluna bilər.
*** İxtisasın peşə hazırlığı bölümünün seçmə fənləri orta ixtisas məktəbi tərəfindən “Elektron kvant cihazları və ifrat yüksək tezlikli qurğular”, “ Rəqəmli radiorabitənin əsasları”, “Mobil radiorabitə sistemləri”, “Elektroakustika və səs yayımı avadanlıqları”, “Nanotexnologiya”, “Teleradioyayım vasitələrinin texniki istismarı”, “Radioelektron texnikasının texniki xidməti və təmiri” fənlərindən seçilə bilər.
Ümumtəhsil fənlər bölümü yalnız ümumi orta təhsil bazasından qəbul olunanlara aiddir. Ümumtəhsil fənlər bölümündə olan fənlərin saatları saxlanılmaq şərti ilə semestrlər üzrə bölgüsü orta ixtisas təhsili müəssisəsi tərəfindən müəyyən oluna bilər..
Humanitar fənlər bölümünə daxil olan Azərbaycan dili (xarici dildə təhsil alanlar üçün), «Azərbaycan tarixi», «Xarici dil», fənləri ümumi orta təhsil bazasından qəbul olunanlar üçün ikinci, tam orta təhsil bazasından qəbul olunanlar üçün isə birinci dərs ilindən başlayaraq tədris olunur.
Fiziki tərbiyə idmanın növləri üzrə bölmələrdə keçirilir.
3.2.3. «Radiorabitə, radio verilişləri və televiziya» ixtisası üzrə subbakalavr təhsil proqramının yerinə yetirilməsinin müddəti:
Subbakalavr təhsil proqramını mənimsəmək üçün ayrılan ümumi həftələr:
-
Ümumi orta təhsil bazaslndan - 198
-
Tam orta təhsil bazasından -146
Nəzəri təlim üçün ayrılan həftələr:
-
Ümumi orta təhsil bazasından -105
-
Tam orta təhsil bazasından -75
Təcrübələr üçün ayrılan həftələr (tədris, istehsalat) -16
İmtahan sessiyası üçün ayrılan həftələr:
-
Ümumi orta təhsil bazasından - 35
-
Tam orta təhsil bazasından - 25
Tətillər üçün ayrılan həftələr
-
Ümumi orta təhsil bazasından -38
-
Tam orta təhsil bazasından - 26
Yekun dövlət imtahanına ayrılan həftələr - 4
4. Maddi-texniki baza, tədris bazası və kadr potensialı
4.1. Təhsil proqramını həyata keçirən orta ixtisas təhsil müəssisəsi subbakalavr
hazırlığını təmin edən maddi-texniki bazaya (kabinetlər, laboratoriyalar, idman
zalları, kitabxana və oxu zalları) malik olmalıdır. Maddi – texniki baza qüvvədə
olan inşaat normalarına, sanitar və gigiyenik qaydalarına uyğunlaşdırılmalıdır.
4.2. Kadr potensialı:
Orta ixtisas təhsili müəssisəsi müvafiq ixtisas üzrə Ali təhsilli rabitəçi-mühəndis
pedaqoji kadrlarla təmin olunmalıdır.
Orta ixtisas təhsili müəssisələrində təhsil verənlərin keyfiyyət göstəricilərinə
daxildir:
-öz fəaliyyətlərində innovativ təlim, informasiya – kommunikasiya, müasir
texnika, yeni istehsal və pedaqoji texnologiyalardan istifadə etməli;
-təhsilverənlər ali təhsilli olmaqla yanaşı müəyyən istehsalat və pedaqoji təcrübəyə
malik olmalı;
-mütəmadi olaraq öz bilik və bacarıqlarını artırmaq üçün müəyyən olunmuş
müddətdə və qaydada ixtisasartırmadan keçməlidirlər.
5. Tədris prosesinin forma və metodları
5.1. Tədris formal təhsil formasında həyata keçirilir.
Təhsilalma formaları əyani və qiyabidir.
«Radiorabitə, radio verilişləri və televiziya» ixtisası tələbələrin kredit sisteminə uyğunlaşdırılmış tədris plan və proqramları əsasında həyata keçirilir.
5.2. Tədris prosesində müxtəlif dərs növlərindən istifadə edilir (nəzəri, praktiki, laborator
məşğələləri, yoxlama işləri, kurs işi və s.) Bununla yanaşı təhsil alanların fəaliyyətini,
tədqiqatçılıq bacarıqlarını stimullaşdıran dərslərə geniş yer ayırilmalıdır. Yeni pedaqoji texnologiyaları və müasir interaktiv təlim metodlarını əks etdirən dərs-ekskursiya, dərs-yarış, dərs-müzakirə, dərs-disput kimi qeyri - standart dərslərdən istifadəyə üstünlük verilməli, təlim prosesinin çevikliyini təmin edən müxtəlif iş formalarından (kollektiv iş, qruplarla iş) istiıfadə olunmalıdır. Təlim prosesində dialoqa, məntiqi və tənqidi təfəkkürü inkişaf etdirən, yaradıcı fəaliyyətə əsaslanan fəal və interaktiv metodlardan istifadə edilməlidir.
6.Yekun dövlət attestasiyasına qoyulan tələblər və
qiymətləndirmə
-
Subbakalavr səviyyəsində ixtisaslar üzrə təhsil proqramları təhsil alanların dövlət attestasiyası ilə yekunlaşır.
-
Tədris planının bütün şərtlərini yerinə yetirmiş, o cümlədən nəzərdə tutulmuş cari attestasiyalardan (fənlər üzrə attestasiyalardan, təcrübələrdən) müvəffəqiyyətlə keçmiş tələbələr yekun attestasiyasına buraxılırlar.
-
Yekun attestasiya bütün təhsil alanlar üçün məcburidir, onun hazırlanmasına və təşkilinə ayrılan müddət 4 həftədir.
-
Yekun attestasiya ixtisas üzrə buraxılış yekun dövlət imtahanlarından ibarətdir.
-
Subbakalavriat səviyyəsində tələbələrin topladığı kreditlərin sayı tam orta təhsil bazasından 180 kredit olmalıdır. İxtisaslar üzrə təhsil proqramlarında nəzərdə tutulmuş kreditləri toplayan tələbə həmin proqramı mənimsəmiş hesab edilir. Orta ixtisas təhsili müəssisələrində subbakalavriat səviyyəsinin təhsil proqramı üzrə tədris planını tam yerinə yetirmiş şəxslərə yekun Dövlət Attestasiya Komissiyasının qərarı əsasında “Radiorabitə, radioverilişləri və televiziya” ixtisası üzrə “subbakalavr” peşə-ixtisas dərəcəsi verilir.
-
Yekun attestasiyanın təşkili və keçirilməsi qaydaları Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti tərəfindən müəyyənləşdirilir.
Razılaşdırılmışdır:
Azərbaycan Respublikası Təhsil Azərbaycan Respublikası Təhsil
Problemləri İnstitutunun direktoru Nazirliyinin Orta ixtisas təhsili sektorunun müdiri:
__________________Q.N.Novruzov _______________İ.K.Mikayılov
«_____»_______________ 2014-cü il «_____»______________2014-cü il
Texniki və Texnoloji ixtisaslar üzrə Azərbaycan Respublikası Təhsil
Dövlət Təhsil Standartlarını hazırlayan Nazirliyi Elmi-Metodik Şurasının
_Elektronika və rabitə________
işçi qrupun sədri _____________ bölməsinin sədri:
________________F.Q. Məmmədov __________________A.N.Həsənov
«_____»______________2014-cü il «_____»_______________ 2014-cü il
Dostları ilə paylaş: |
