Y
arı-başkanlık sistemi, gerek terminoloji gerekse ülkelerin sınıflandırılması bakımından
üzerinde ciddi tartışmaların devam edegeldiği bir sistemdir. Bu çalışmanın hareket
noktası, hükümet sistemlerine ilişkin teorik tartışmalardaki zenginliğin aksine bu
sistemlerin farklı siyasi koşullara sahip ülkelerde nasıl işlediği hususunda gözlenen bilgi
eksikliğidir. Ülkeler arasında seçim ve parti sistemleri, sosyo-ekonomik durum, siyasi miras,
anayasal çerçeve ve hâkim siyasi kültür gibi konularda var olan farklılıklar ülkelerdeki
siyaset pratiğini şekillendirmektedir.
Siyaset pratiklerinde ciddi farklılıkların olması, ülkelerdeki anayasal çerçevenin ve siyasi
koşulların daha ayrıntılı incelenmesini gerektirmektedir. Zira hükümet sistemi, ülkedeki
siyasi ortamı değerlendirmekte kullanabileceğimiz pek çok önemli faktörden sadece birisidir.
Bu çalışmada, yarı-başkanlık sistemine sahip Fransa, Polonya ve Rusya’da yasama ve
yürütme organları arasında yetki paylaşımındaki çeşitlilik ve bu organlar arasındaki ilişkilerde
görülen mahiyet farklılığı, diğer faktörler de yeri geldiğince dikkate alınmak suretiyle ortaya
koyulmaktadır.
ARMER
6
ISBN: 978-975-8805-43-3
978-975-8805-42-6 (e-kitap)
KARŞILAŞTIRMALI
HÜKÜMET
SİSTEMLERİ
YARI-BAŞKANLIK
SİSTEMİ
ARAŞTIRMA HİZMETLERİ
BAŞKANLIĞI
Fransa,
Polonya
ve
Rusya
Örnekleri
KARŞILAŞTIRMALI HÜKÜMET SİSTEMLERİ
Fransa, Polonya ve Rusya Örnekleri
TÜ
RK
İY
E B
ÜYÜK MİLLET M
EC
LİS
İ
A R M E R
TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı
06543, Bakanlıklar/ANKARA Tel: 0312 420 68 38 Fax: 0312 420 78 00
TBMM
Basımevi/Şubat 2017
TBMM ARAŞTIRMA HİZMETLERİ BAŞKANLIĞI YAYINLARI
Karşılaştırmalı Hükümet Sistemleri: Yarı-Başkanlık Sistemi
(Fransa, Polonya ve Rusya Örnekleri)
Yayın No:
6
© TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı
Yayın Yönetmeni
Emrah Hurma
Editör
Semra
Gökçimen
Bölüm Yazarları
Hüdai Şencan
Kadir Candan
Kasım Erdem
ISBN:
978-975-8805-43-3
978-975-8805-42-6 (e-kitap)
Kapak Tasarımı
Demet Çınar
Grafik Tasarım
Zeynep Ayşe Tarhan
Araştırma Hizmetleri Başkanlığı
Türkiye
Büyük Millet Meclisi
Bakanlıklar -ANKARA 06543
Telefon:
+90 312 420 68 38
Faks:
+90 312 420 78 00
e-posta:
iletisim.armer@tbmm.gov.tr
TBMM Basımevi –ANKARA
Gözden Geçirilmiş 2. Baskı / Şubat 2017
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı Araştırma Hizmetlerinin Yürütülmesine
İlişkin Yönetmeliğe göre; Araştırma ürünlerinde yer alan bilgiler kaynak gösterilerek
kullanılabilir. Araştırma ürünleri, TBMM Başkanlığının görüşlerini yansıtmaz.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ
.................................................................................................................................................................................................
Vİİ
SUNUŞ
.....................................................................................................................................................................................................
İX
YARI-BAŞKANLIK SİSTEMİ: TEORİ, PRATİK VE TARTIŞMALAR
1. KAVRAMSAL ÇERÇEVE
.................................................................................................................................................
1
2. YARI-BAŞKANLIK SİSTEMİNİN AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI
.................................
4
3. TARİHİ VE SİYASİ ARKA PLAN
............................................................................................................................
6
4. DÜNYADA YARI-BAŞKANLIK
.............................................................................................................................
10
5. YARI-BAŞKANLIK UYGULAMALARI VE ÜLKE PERFORMANSLARI
......................
12
6. SONUÇ
..........................................................................................................................................................................................
16
KAYNAKÇA
......................................................................................................................................................................................
18
ÇATIŞMACI PARLAMENTARİZMDEN MELEZ BİR ÇÖZÜME:
FRANSA’DA YARI BAŞKANLIK SİSTEMİ
1. GİRİŞ
..............................................................................................................................................................................................
25
2. FRANSA HAKKINDA GENEL BİLGİ
..............................................................................................................
26
3. YAKIN SİYASİ TARİH
....................................................................................................................................................
28
3.1. Dördüncü
Cumhuriyet
......................................................................................................................................................
31
3.2. 1958 Anayasasının Siyasi Arka Planı ve Hazırlanışı
...............................................................
32
3.3. Dördüncü Cumhuriyetin Felsefi Dayanakları
...................................................................................
36
3.4. 1958 Sonrası Dönem
...........................................................................................................................................................
38
4. ANAYASAL ORGANLAR
............................................................................................................................................
40
4.1. Yürütme
.................................................................................................................................................................................................
40
4.1.1. Cumhurbaşkanı
.......................................................................................................................................................
40
4.1.2.
Hükümet
............................................................................................................................................................................
50
4.2. Yasama
....................................................................................................................................................................................................
55
İçindekiler
iii