Avtomobil texnikasi

---

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ 
AZƏRBAYCAN TEXNİKİ UNİVERSİTETİ 
“AVTOMOBİL TEXNİKASI” KAFEDRASI 
 
 
 
 
 
 
 
 
NƏQLİYYATIN GÜC QURĞULARI 
MÜHAZİRƏ KONSPEKTİ 
Bakalavr təhsil pilləsi 
 
Müəllim: ass. Qocayev Q.M. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
BAKI-2017 

---

 
2 
MÜNDƏRİCAT 
1. Nəqliyyat vasitələrində istifadə edilən istilik mühərrikləri.............................................................5 
1.1. Daxili yanma mühərriklərinin inkişafı haqqında qısa tarixi məlumat..........................................5              
1.2. Nəqliyyat mühərriklərinin təsnifatı..............................................................................................6 
2. Daxili yanma mühərriklərinin quruluşu quruluşu və iş prinsipi.....................................................8 
2.1. Daxili yanma mühərriklərində ümumi anlayış və təyinatlar.......................................................8  
2.2. Nəqliyyat mühərriklərinin ümumi quruluşu............................................................................... 9 
3. Dirsək-şatun mexanizminin konstruksiyası haqqında əsas anlayışlar...........................................11  
3.1. Dirsək-şatun mexanizminin vəzifəsi və onun əsas elementləri..................................................11 
4. Qazpaylama mexanizmlərinin növləri və konstruksiyaları haqqında əsas anlayışlar...................15 
4.1. Qazpaylama mexanizminin vəzifəsi və onun əsas elementləri.................................................15 
5. Mühərrikin soyutma və yağlama sistemləri haqqında əsas anlayışlar.........................................21  
5.1. Mühərrikin soyutma sistemi......................................................................................................21 
5.2. Mühərrikin yağlama sistemi......................................................................................................24 
6. Qığılcımla alışdırmalı və dizel mühərriklərinin yanacaq sistemləri haqqında əsas anlayışlar.....28  
6.1. Qığılcımla alışdırmalı mühərriklərinin yanacaq sistemləri.......................................................28 
6.1.1. Karbüratorlu mühərriklərin qidalanma sisteminin vəzifəsi və hissələri.................................28 
6.1.2. Diafraqmalı benzin nasosu.....................................................................................................28 
6.1.3. Qığılcımla alışdırılmalı injektorlu mühərrikin qidalanma sistemi quruluşu və hissələri........30 
6.1.4. Mərkəzi püskürməli injektorlu mühərrikin qidalanma sistemi və hissələri............................30 
6.1.5. Fazalar üzrə paylanmış püskürməli və birbaşa benzin püskürməli injektorlu mühərrikin 
qidalanma sistemi, növləri və hissələri....................................................................................31 
6.1.6. Silindrə birbaşa benzin püskürməli injektorlu mühərrikin qidalanma sistemi və hissələri.....36 
6.1.7. Yüksək təzyiqli yanacaq nasosları..........................................................................................38 
6.1.8. Alçaq təzyiqli yanacaq nasosları............................................................................................39 
6.1.9. İnjektorun vəzifəsi və növləri................................................................................................39 
6.1.10. Yanacaq süzgəcləri................................................................................................................41 
6.2. Dizel yanacaq sistemlərinin quruluşu........................................................................................42 
7. Daxili yanma mühərriklərinin ideal və nəzəri siklləri...................................................................61 
7.1.  İdeal sikllər................................................................................................................................61 
7.2. Qarışıq sikl.................................................................................................................................61 
7.3. Sabit  həcmdə istilik verilən sikl................................................................................................64 
7.4. Sabit təzyiqdə istilik verilən sikl................................................................................................65 
7.5. İdeal sikllərin müqayisəsi...........................................................................................................65 
7.6. Nəzəri sikllər..............................................................................................................................66 
8. Həqiqi sikllər. İkitaktlı və dördtaktlı daxili yanma mühərrikləri..................................................67  
8.1. İkitaktlı qığılcımla alışdırmalı mühərriklərin indikator diaqramı və iş prinsipi.........................67 
8.2. İkitaktlı dizel mühərriklərinin indikator diaqramı və iş prinsipi................................................68 
8.3. Dördtaktlı, qığılcımla alışdırmalı mühərrikin indikator diaqramı və iş prinsipi........................69 
8.4. Dördtaktlı, üstəlik üfürməsiz dizel mühərrikinin indikator diaqramı və iş prinsipi...................70 
8.5. Dördtaktlı üstəlik doldurulan dizel mühərrikinin indikator diaqramı və iş prinsipi..................71 
9. Nəqliyyat mühərriklərində istifadə olunan yanacaqlar haqqında qısa məlumat...........................73 
9.1. Yanacaqlar haqqında qısa məlumat............................................................................................73 
9.2. Qığılcımla alışdırmalı mühərriklərin yanacaqları..................................................................... 73 
9.3. Dizel yanacaqları.......................................................................................................................75 
9.4. Qaz yanacaqları.........................................................................................................................76 
9.5. Yanacaqların elementar tərkibi və tətbiq xüsusiyyətləri............................................................77 
10. Hava artıqlıq əmsalı, yanıcı və işçi qarışıqlar, yanma məhsulları..............................................80   
11. Yanıcı və işçi qarışıqların molekulyar dəyişmə əmsalları..........................................................83  

---