Aylana – geometrik shakl



Yüklə 184 Kb.
səhifə1/6
tarix18.05.2023
ölçüsü184 Kb.
#110967
  1   2   3   4   5   6
Aylana va doira haqida tushuncha Reja Kirish


Aylana va doira haqida tushuncha
Reja:



  1. Kirish.

1. Geometriya fanining shakllanishi.

  1. Asosiy qism.

    1. Aylana va aylana uzunligi.

    2. Doira va doira yuzi.

    3. Doiradagi proporsional kesmalar.

    4. soni.

    5. Sektor yuzi.

    6. Sigment yuzi.

Geometriya fani qadimiy fanlardan bo`lib, unga oid dastlabki tushunchalar bundan 3500 – 4000 yil avval Misr, Bobil va O`rta Osiyoda vujudga kela boshlagan. Qadimda yer maydonlarini o`lchash, idishlar, savat-


lar va don omborlarini hajmini topish bilan shug`ullanganlar. Geometrik ma’lumotlar va dalillar ham yuza va hajmlarni topish usullaridan iborat bo`lgan.
Miloddan avvalgi VII asrda geometrik ma’lumotlar bilan shug`ullanish Yunonistonga ko`chdi. Yunon faylasuflari yangi dalillar topdilar va geometrik bilimlarni izchil sistemaga soldilar. Yunonlarning bu harakatlari miloddan avvalgi III asrda Yevklid tomonidan yaratilgan “Negizlar” nomli asari bilan yakunlandi. Bu asar 13 tomdan iborat bo`lib, uning geometriyaga bag`ish-
langan tomlari hozirgi davrda o`rta maktablardagi geometriya kursiga yaqin. Shuning uchun maktab geometriyasini Yevklid geometriyasi deb ham yuritiladi.
Yevkliddan so`ng Yunonistonda Arximed, Apolloniy, Eratosfen singari buyuk olimlar geometriyani yangi ma’lumotlar bilan boyitdilar. Ko`p jismlar-ning hajmi va og`irlik markazini aniqlash usullarini, turli sohadagi suzuvchi sohalarning muvozanatda bo`lish masalasini ham Arximed aniqlab bergan.
Quldorlik tuzumi inqirozga uchrashi bilan Yunonistonda geometruyaga kiritilayotgan yangliklar sustlashib, geometriyaning rivojlanishi arab mamla-katlari, O`rta Osiyo, Hindiston va Xitoyga ko`chdi. Ayniqsa, O`rta asrlarda tabiyot, matematikaning turli sohalari kabi geometriyaning taraqqiyoti uchun ham O`rta Osiyo markaziga aylandi. Biz O`rta asirlarda geometriyaning
rivojlanishiga ulkan hissa qo`shgan buyuk bobokolonlarimizning geometriya sohasidagi ijodi bilan qisqacha tanishamiz.

Yüklə 184 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə