Azərba yca n mġLLĠ elm lər akadem ġyasi a. Bakixanov adina tarġX Ġnstġtutu



Yüklə 5,21 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə141/223
tarix17.09.2017
ölçüsü5,21 Mb.
#420
1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   223

288 

 

etmiĢdi



69

. Azərbaycan XKS və MĠK-in kitab xana  iĢi haqqında 1935-ci  il  4  iyun 

tarixli  qərarı  əsasında  isə  bütün  respublikada  geniĢ  kitab xana  Ģəbəkəsinin 

yaradılmasına baĢlandı. 

Bu  illərdə  Ģəhər  və  həmkarlar  kitab xanalarının  kənd  kitab xanalarına 

kö məyi  və  himayəsi  daha  da  gücləndi.  1935-ci  ildə  həmkarlar  kitab xanalan  öz 

fondlarından  40  min  nüsxə  kitab  ayıraraq  kənd  kitab xan alarına  göndərdilər, 

həmçinin kolxo zlarda 35 qırmızı guĢə və səkkiz kitab xana yaratdılar

70



Kəndə mədəni yard ımın artmasını,  kənddə mədəni-maarif obyektlərinin  



təĢkilinin vacibliyini nəzərə alaraq 1936-cı ildə partiya "Kənddə siyasi-maarif iĢi 

haqqında"

71

  qərar  qəbul  etdi.  Bu  qərarın  respublika  kənd  əhalisinə   mədəni 



xid mətin daha da canlanmasında mühü m əhəmiyyəti oldu. 

1940-c ı  ildə  A zərbaycanda  2613  min  nüs xə  kitab  fondu  olan  1838 

kitab xana var idi. M.F.A xundov adına Azərbaycan Dövlət ümumi kitab xanası on 

böyük kitab xə zinəsi oldu. 

Bu  illərdə  mu zey lərin  də  fəaliyyəti  geniĢlənməyə  baĢladı  1940-cı  ildə 

onların  sayı  22-yə  çatmıĢdı,  1937-ci  ilin  sonuna  muzeylərə  gələn lərin  sayı  121 

min nəfər idisə, 1940-cı ilədək onların sayı 3,8 dəfə artmıĢdı

72



Mətbuat  və  radi onun  inkiĢafı.  NəĢriyyat  iĢi.  Həyatın  siyasiləĢməsi, 

insanların  ictimai  fəaliyyətinin  ideologiyalaĢdırılması  prosesində  partiya 

mətbuat, radio vasitələri və nəĢriyyata ciddi nəzarət edirdi. Müstəqil Azərbaycan 

partiya  nəĢriyyatı  yaranmıĢdı.  1934-cü  ildə  R.A xundovun  redaktəsi  ilə 

V.Ġ.Lenin in altıcildlik seçilmiĢ əsərlərin in Azərbaycan dilində nəĢri baĢa çatdı. 

1933-1940-c ı  illərdə  Azərbaycan  dilində  Marks  və  Engelsin  23  əsəri, 

V.Ġ.Lenin in isə 77 əsəri böyük tirajla nəĢr olun muĢdu. 

1933-1934-cü  illə rdə  Ba kıda  güclü  mətbəəsi  olan  "Mətbuat  sarayı", 

rayonlarda isə altı mətbəə fəaliyyət göstərirdi.  

Qəzetlər  rəs mi  dövlət  siyasətinin  "marksist-leninçi  ideyaların" 

yayılması,  "yeni  insanların  -  sosializm  qurucuların ın"  formalaĢ ması  üçün  güclü 

partiya silahı idi. Bu illərdə A zərbaycanda yeni qəzetlər - " VıĢka" (1928), "Xəzər 

bolĢeviki"  (1930),  həmçin in  "Müəllimə  kö mək"  jurnalı  nəĢr  olun mağa  baĢladı. 

1939-cu  ildə  Azə rbaycan  dilində  80-dən  art ıq  qəzet   çıxırdı.  Bir  ço x  müəssisə, 

kolxo z və sovxozların çoxtirajlı qəzetləri var idi. Kənd əhalisinə  xid mət göstərən 

rayon qəzetlərinin də sayı artmıĢdı.  1937-ci  ildə 834  min nüsxə tirajla  45  jurnal 

çıxırd ı

73

.  Fəhlə-kəndli  mü xb irləri  hərə katı  1934-cü  ildə  18  min  nəfəri  əhatə 



edirdi. 

Azərbaycanda iyirmi  rayonu əhatə edən radiolaĢdırma  xalq ın həyatında 

yeni  hadisə  oldu.  1940-cı  ilin  a xırlarında  Azərbaycanda  yüz  minə  ya xın  radio  

nöqtəsi var idi

74




289 

 

Radio  zəh mətkeĢlərin həyat və  məiĢətinə daxil oldu,  kütləvi təbliğat və 



təĢviqat, siyasi informasiya vasitəsi, siyasi tərbiyə aləti oldu. 

Qadı n 

hərəkatı. 

Yeni  cəmiyyət  quruculuğunda  Azərbaycan 

qadınların ın  hərəkatı  ictimai-siyasi  və  iqtisadi  həyata  qovuĢması  ildən-ilə 

güclənirdi. On ların faktiki hüquq bərabərliy inə nail olmasında  mühüm addımlar 

atılırd ı. 1928/29-cu ildə respublika sənayesində iĢləyən azərbaycanlı qadının sayı 

artıq  870 nəfərə çatmıĢdı I 1930-cu  ildə tək A zərneft  müəssisələrində bilavasitə 

istehsalatda  3934  iĢçi  çalıĢırd ı.    900  nəfərədək  qadın  dəmir  yolunda,  3800 

Nəfərdən  artıq  isə  Azərbaycan   tikiĢ  fabriklərində  iĢləyirdi.  Ə.  Bayramov  adına 

klubun  nəzdində  qadın  əməyin in  istehsalata  tətbiqi  üçün  təĢkil  olun muĢ  tikiĢ 

arteli  böyüyüb  1500  nəfərədək  qadın  iĢləyən  mexan ikləĢdirilmiĢ  fabrikə 

çevrilmiĢdi

76

. Ümu miyyətlə,  1932-ci  ilin sonuna yaxın  respublikada istehsalatda 



çalıĢan qadınların sayı 23412 nəfər idi 

77



Kolxo zların  ictima i təsərrüfat bölməsində də qadınların istehsalata cəlb 

edilməsi geniĢlənird i. 1930-cu ildə kolxozlarda iĢləyən qadınların ü mu mi sayı 37 

faiz

78

, 1933-cü ildə respublika  xa lq təsərrüfatında çalıĢan qadınların ü mu mi sayı 



isə  24  faiz  id i

79

.  Qadınlardan  sənayedə  iĢləyə  bilən  ixtisaslı  kadrlar  hazırlamaq  



məqsədilə Sənaye Akademiyasına qadınların qəbulu geniĢləndirildi. 1930-cu ildə 

təĢkil  olun muĢ  Bakı  Sənaye  Akademiyasının  məzunları  içərisində  Fatma 

Kərimova,  Qəmər  Rəhimova,  Nadejda  Dedulina,  Kubra  Mah mudova,  Aliya 

ġərəfutdinova,  Rəmziyə  Əlizadə  və  baĢqaları  kimi  ləyaqətli  istehsalat 

ko mandirləri var id i. 

Əməkçi  qadın ların  dövlət  idarəçiliyinə  cəlb  edilməsi  yollarından  biri 

onların sovetlərin  iĢində iĢtirakı  idi.  Bu iĢ ço xlu formal, rəs miyyətçi cəhətlərinə 

baxmayaraq  qadınların  siyasi  Ģüurunun  yüksəlməsinə,  sovet  iĢçi  kadrları  kimi 

formalaĢmasına kö mək ed ird i. 

Qadınların  sovet  iĢində  iĢtirakına  mühafizəkar  ünsürlərin  güclü 

müqavimətinə baxmayaraq, seçkiqabağı kampaniyalarda onların fəallığ ı ildən-ilə  

artırd ı.  Bu,  xüsusilə  Nu xa,  Göyçay  və  Quba  qəza larının  kəndlərində  daha  çox 

nəzərə  çarpırdı 

80

.  Fəal  qadınlardan  sovet  aparatı  iĢçiləri  formalaĢır,  onların  bir  



çoxu  kənd  soveti  sədri  seçilird ilər.  Məsələn,  təkcə  1929-cu  ildə  seçilmiĢ  1100  

nəfər kənd soveti sədrindən 116-sı qadın id i. Sovetlərin üzvü olan qadın kadr lar  

haqqında 1930-cu  ilin  martında SSRĠ MĠK-in qəbul etdiyi  xüsusi qərarı bu  iĢdə 

mühü m  rol  oynadı.  Qərarda  qadınların  sovetlərdə  rəhbər  iĢə  irəli  çəkilməsin in  

zəruriliyi  qeyd  olunmuĢdu

81

.  Artıq  1931-ci  ildə  sovetlərə  10360  qadın  



seçilmiĢdi.  On ların  6993  nəfəri  azərbaycanlı  idi 

82

.  Azərbaycan  SSR  sovetlərə 



seçilmiĢ qadınların sayına görə o dövrdə digər  müttəfiq  respublikalar içərisində 

üçüncü yeri tuturdu 

83




Yüklə 5,21 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   223




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə